ژوبین صفاری، اقتصاد۲۴- موضوع ورود سرمایه‌های خارجی به بورس تازه نیست. در دولت‌های پیشین هم صحبت از ورود سرمایه گذاران خارجی به بازار سرمایه مطرح شده بود که البته نتیجه چندانی حاصل نشده بود. به نظر می‌رسد مشکلات ساختاری اقتصاد و در حال حاضر مشکل مبادلات بانکی یکی از محور‌های اساسی در منع ورود سرمایه خارجی است، موضوعی که البته لابلای تصمیم در مورد همکاری نهاد‌های بین المللی مانند FATF گرفتار شده است.
اما طی روز‌های گذشته مشاور رییس سازمان بورس در امور بین الملل و جذب سرمایه گذاری خارجی گفته بود: در چند وقت اخیر دستورالعملی را در زمینه بین‌المللی شدن بازار سرمایه در دستور کار قرار دادیم؛ در این زمینه برنامه اصلی سازمان بورس ایجاد ارتباط با دنیا و فعالان بازار سرمایه است که آن را اجرایی خواهیم کرد. بهادر بیژنی افزوده بود: سرمایه‌گذاران خارجی که در بازار ایران اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند با دید بلندمدت وارد این بازار می‌شوند که این موضوع یکی از ویژگی‌های مهم ورود سرمایه گذاران خارجی در بازار سرمایه ایران محسوب می‌شود.
در عین حال رامین ربیعی، مدیرعامل گروه مالی فیروزه درباره موانع جذب سرمایه خارجی به بورس گفته بود: پول با حجم زیاد وارد ایران نخواهد شد، مگر اینکه یکی از بانک‌های بزرگ بین‌المللی قرارداد بلند‌مدتی با سپرده‌گذاری مرکزی ایران و بانک‌های ایرانی ببندد. در دو یا سه سال آخر فعالیت دولت هشتم که همه بانک‌های بین‌المللی در ایران دفتر داشتند، موضوع کاستودین بسیار جدی بود. شاید بتوان گفت تنها ۱۰ بانک بزرگ در دنیا کاستودین‌های معتبر هستند که از این تعداد ۷ تا ۸ بانک متعلق به آمریکاست که به ایران ورود نمی‌کنند.
حال باید دید می‌توان با توجه به جذابیت سوددهی در بازار سرمایه که البته زیر سایه حمایت دولت صورت گرفته است، سرمایه‌های خارجی را به سمت بازار سرمایه روانه کرد؟
موانع جذب سرمایه خارجی در بورس چیست؟
در این زمینه سعید اسلامی بیدگلی، دبیرکل کانون نهاد‌های سرمایه گذاری ایران در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: اساساً اولین مسئله‌ای که برای سرمایه گذاری خارجی در هر کشوری وجود دارد، امنیت سرمایه گذاری است که کشور ما در این زمینه با مشکلات جدی روبرو است.
وی افزود: ریسک‌های درک شده توسط فضای بین المللی در ایران بسیار زیاد است و وضعیت اقتصادی کشور به لحاظ شفافیت و فضای کسب و کار مناسب طبق گزارش‌های بین المللی که مرجع عمده رجوع سرمایه گذاران خارجی است؛ چندان مناسب نیست.
اسلامی بیدگلی تصریح کرد: قوانین و مقررات ما به لحاظ زیرساختی وضعیت خوبی ندارند و حمایت‌های حقوقی از سرمایه گذار به خصوص زمانی که قصد دارد پول خود را از کشور خارج کند صورت نمی‌گیرد.
مسیر جذب سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور آسان‌تر است؟
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: بخشی از اظهارنظر‌ها درباره سرمایه گذاری خارجی در بازار سرمایه در دایره شعار قرار می‌گیرد، اما می‌توان گفت مسیر جذب سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور در بازار سرمایه به نسبت هموارتر است.
اسلامی بیدگلی با بیان اینکه سرمایه‌های متعدد ایرانیان را برای جذب می‌توان هدف قرار داد، اظهار کرد: بازار بورس ایران در نگاه اول می‌تواند برای سرمایه گذار جذاب باشد، اما آنچه برای سرمایه گذار می‌تواند جذاب باشد پیش بینی از تداوم سود در این بازار است، نه گذشته این بازار.
وی افزود: در سال‌های گذشته از این دست اظهارنظر‌ها برای جذب سرمایه گذاری خارجی فراوان مطرح شده و موفقیت چشمگیری حاصل نشده است.
دبیرکل کانون نهاد‌های سرمایه گذاری ایران یادآور شد: متاسفانه بعد از ریاست جمهوری ترامپ عملاً روند ریسک‌های سرمایه گذاری در ایران روند صعودی داشته است.
سرمایه گذاران پر ریسک به ایران می‌آیند؟
اسلامی بیدگلی گفت: نکته کلیدی این است که وقتی در سه سال گذشته بیشتر سرمایه‌ها از کشور خارج شده است، سرمایه گذار خواهد گفت ابتدا سرمایه‌های خود را حفظ و سپس دعوت به ورود کنید.
وی افزود: البته می‌توان سرمایه گذاران ریسک پذیر را در کشور جذب کرد که این دست از سرمایه گذاران به صورت سیال عمل می‌کنند و مدام سرمایه خود را از کشوری به کشور دیگر منتقل می‌کنند. عمدتا این نوع سرمایه گذاران نگاه بلند مدت برای سرمایه گذاری ندارند.
بدیهیات اقتصادی رعایت نمی‌شود
دبیرکل کانون نهاد‌های سرمایه گذاری ایران اظهار کرد: نکته دیگر آن است که ما حتی اعداد و آمار شفافی هم در کشور نداریم تا سرمایه گذار بتواند آن را احصا و بر مبنای آن تصمیم گیری کند. آمار‌های بدیهی که در عقب مانده‌ترین کشور‌ها منتشر می‌شود انتشار آن در کشور ما طی ۶ ماه گذشته متوقف مانده است.
وی افزود: زمانی که ما بدیهیات اقتصادی را در کشور رعایت نمی‌کنیم جذب سرمایه‌های ماندگار و سالم بسیار مشکل است.
اسلامی بیدگلی تصریح کرد: مسئله دیگر محدودیت در مبادلات بانکی کشور است. سرمایه گذار نمی‌تواند پول خود را در چمدان همراه خود بیاورد و با هزار دلهره مانند مواد مخدر آن را خارج کند؛ بنابراین تارگت کردن سرمایه‌های خارجی مشکل است هر چند غیر ممکن نیست و البته سرمایه‌های خارجی ایرانیان خارج از کشور هدف بهتری در این زمینه خواهد بود.