بورس چرا رونق گرفت؟/ شمشیر دولبه بازار سرمایه

یک کارشناس بازار سرمایه وضعیت کنونی بازار سهام را برای اقتصاد ایران به مثابه شمشیر دولبه‌ای دانست که فرصت یا تهدید تلقی کردن آن بستگی به مدیریت دولت در ساماندهی مناسبات مرتبط با این بازار دارد.

پانید فاضلیان، اقتصاد۲۴- ‌می‌توان گفت در اقتصاد بیمار و راکد ایران که این روز‌ها مدام از در و دیوارش اخبارِ بد به گوش می‌رسد، شنیدن خبر‌های دلگرم کننده از بازارِ سهام تنها دلخوشی است و همین آن را تبدیل به یک استثنا کرده است؛ شاهد این مدعا ثبت رکورد ۴۰۹ هزار و ۹۶۲ واحدی بود که در معاملات هفته گذشته ثبت شد.

در روز‌های گذشته، لابه‌لای اخبار ناخوشایندی که از پیچیده‌تر شدن معادلات و مناسبات در بازار‌های مختلف سرمایه‌ای حکایت دارند، رونقِ رو به رشد معاملات در بورس اوراق بهادار تنها خبر خوبی است که به گوش می‌رسد؛ اگرچه معاملات سهام نیز افت و خیز‌هایی را پشت سر گذاشته است، اما کارشناسان این بازار نسبت به تحولات ایجاد شده خوشبین هستند و به نظر آن‌ها حالا حالاها، قرار نیست رونق از این بازار برود.

شنیدن خبر‌های خوب از بازار سهام هرقدر هم که مایه دلگرمی و امیدواری باشد، اما یافتن دلیلِ این رونق برای آن‌هایی که عادارند تا وقایع را بانگاه علت و معلولی تجزیه و تحلیل کنند، پرسشی است که باید به آن پاسخ داده شود.

علت صعود شاخص بورس: ترمیم قیمتها

بهنام مرادی از کارشناسان بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش به خبرنگار اقتصاد24 می‌گوید: رونق روز‌های اخیر بازار سهام را باید به فالِ نیک گرفت، البته دلیل این اتفاق به تاخیری بازمی گردد که در این بازار برای ترمیم قیمت‌ها رخ داده است؛ در چند سال گذشته قیمت‌ها در بازار‌های مختلف مثل خودرو، ارز، املاک و... به دلایل مختلف جهش‌هایی را پشت سرگذاشتند، اما ارزش سهام در بازار سرمایه ثابت ماند؛ اکنون رشد قیمت‌ها در بازار‌های دیگر اشباع شده و فاصله آن‌ها با بازار سهام به طور فاحشی افزایش یافته است؛ دیگر نوبت آن رسیده تا در بازار سرمایه نیز افزایش قیمت‌ها صورت بگیرد و این فاصله تا حدی از میان برداشته شود.

مرادی در توضیح به سلسله اتفاقاتی که در هفته‌های گذشته باعث خوشنامی بازار سهام شده است، می‌گوید: فرض کنید تا همین چند سال پیش دارایی بخش قابل توجهی از مردم برای سرمایه گذاری ولو اندک در بازار ارز یا طلا، خودرو یا حتی مسکن کفایت می‌کرد، اما بعد از جهش‌هایی که در این بازار‌ها اتفاق افتاد این سرمایه‌های جزئی در عمل کارایی خود را از دست دادند؛ در این میان، چون قیمت‌ها در بورس تغییری نکرده بود، این سرمایه‌ها جزئی راه دیگری غیر از ورود به این بازار نداشتند و همین باعث شد تا معاملات بورس رونق بگیرد و قیمت‌های ثابت مانده نیز در جهت به‌روز شدن افزایش یابند.

به باور مرادی اتفاقات اخیر بازار سهام چندان دور از انتظار نبوده است؛ حتی اگر حوادث ناخوشایند شهادت سردار سلیمانی و سقوط هواپیمای اوکراینی نیز هرگز اتفاق نیفتاده بودند؛ شاید این ترمیم قیمت‌ها زودتر اتفاق می‌افتاد.

رونق بورس فرصت یا تهدید؟

وی در عین حال تاکید دارد وضعیت کنونی بازار سهام برای اقتصاد ایران حکم شمشیر دولبه‌ای را دارد که فرصت یا تهدید تلقی کردن آن بستگی به مدیریت دولت در ساماندهی مناسبات مرتبط با این بازار را دارد.

مرادی در تشریح مقصود خود می‌گوید: تردیدی نیست که تمامی وقایع اخیر بازار سهام مرهون ثبات سیاسی و منطقه‌ای ایران است؛ اما اقتصاد ایران مدت‌هاست که بیمار و ناسالم است، فعالیت‌های تولیدی و بازرگانی با موانع جدی روبروست برای همین در عمل با شرایط کنونی بنگا‌ه‌هایی که تقاضا برای خرید سهام آن‌ها رونق گرفته است نمی‌توانند کار خاصی انجام دهند؛ در این شرایط اگر مدیران این بنگاه‌ها نقدینگی به دست آمده از تالار‌های بورس را صرف توسعه فعالیت‌های تخصصی خود کنند قطعا با سودی که بدست می‌آورند می توانند هم رونق بازار سهام را تثبیت کنند و هم به شکوفایی اقتصادی کشور کمک کنند.

این کارشناس بازار سرمایه در عین حال هشدار می‌دهد: اگر سرمایه به دست آمده از بازار سهام صرف افزایش سرمایه‌های دفتری بنگاه‌ها شود یا مدیران آن بخواهند از این پول در فعالیت‌های مالی غیر مرتبط استفاده کنند و یا حتی آن را دست نخورده نگهدارند آنگاه نه تنها رونق ایجاد شده در بازار سهام به فنا خواهد رفت بلکه حتی کل مناسبات اقتصادی ایران با یک ابرتورم روبرو خواهد بود.

مرادی با تاکید بر اینکه بازار سهام در ایران هنوز به مرحله شکوفایی و بهره برداری نرسیده است، گفت: رونق اخیر تنها نتیجه ترمیم قیمت‌های این بازار و نزدیک شدن آن به قیمت‌ها در سایر بازارهاست، این یک امر طبیعی است، اما فرصتی است که باید دولت و بازیگران اصلی بورس قدرش را بدانند؛ دور از انتظار نیست که بازارگرمی بازیگران و دست اندرکاران اصلی بورسِ ایران هم مانند سایر نقاط دنیا در این اتفاقات دلگرم کننده اخیر نقش داشته باشند؛ اما زمان زیادی برای بهره برداری از این وضعیت نیست. تداوم این روند بستگی به تصمیماتی است که مسئولان مربوطه اتخاذ می‌کنند. البته تا به اینجا دولت با سوق دادن شرکت‌های زیر مجموعه خود به سمت بورس و یا قربانی نکردن کیفیت تحولات در پای کمیت آن‌ها اقدامات مثبتی انجام داده است.