اقتصاد۲۴- شاید هنوز وقتش نباشد که اینطور راجع به تاثیرات کرونا بر اقتصاد ایران نوشته شود؛ تا همین حالا شمار مبتلایان به کرونا از ۸ هزار نفر عبور کرده و نزدیک به ۳۰۰ بیمار جانشان را از دست داده‌اند؛ ویروس کرونا با بی تدبیری هرچه تمام به ایران آمد و بلای جان مردم شد و حالا جدا از تهدید سلامتی مردم، برای اکثریت جامعه مرگ اقتصادی را رقم زد و اقلیتی فرصت طلب را به نان و نوایی رسانده است.
حتی بعد از فروکش کردن تب شیوع کرونا زمان می‌برد تا بتوان تبعات ویرانگر این ویروس را از ابعاد مختلف زندگی مردم زدود. کسی چه می‌داند شاید آیندگان لطمه کرونا به جامعه ایران را با قحطی بزرگی که در زمان جنگ جهانی اول اتفاق افتاد، برابر بدانند.
در میان این همه سیاهی و تباهی، اما نکات ظریفی هست به باریکی مو، رخدادی حادث شده که قابل انکار نیست؛ اتفاقی که زودتر از اینها بایست واقع می‌شد و باید آن را دستاورد آمدن کرونا در ایران نامید؛ «کاهش بروکراسی دست و پاگیر و زدودن تشریفات مرسوم اداری و قانونی از کاغذ بازی‌های بی مورد» اتفاقی است که در منصفانه‌ترین حالت می‌توان آن را رخداد مثبت آلوده شدن جامعه ایران به ویروس کرونا تلقی کرد.
شاید بتوان گفت که برای اقتصاد ایران کرونا مثل فساد اداری-مالی است، همانقدر که از شیوع فساد به عنوان روغنکاری چرخ‌های نظام بروکراسی نامبرده می‌شود حالا می‌توان با احتیاط هرچه تمام از کرونا به عنوان عامل برچیده شدن قواعد دست و پاگیر یاد کرد.
جایی که بانک‌ها بالاخره کوتاه آمدند
موضوع این نیست که قواعد بانکداری در ایران تا چه اندازه دست پاگیرند، موضوع فهمی است که بالاخره مدیران نظام بانکداری ایران به درک آن نائل شده اند. در هفته‌های گذشته زور کرونا آنقدر زیاد بوده است که بانک مرکزی دو عمل خارق‌العاده را مرتکب شود؛ یکی افزایش سقف تراکنش کارت به کارت و غیر حضوری تا سقف ۱۰ میلیون تومان در روز و دیگر تسهیل روند صدور رمز دوم پویا برای متقاضیانی که قصدشان خرید کالا و خدمات اینترنتی است.
هنوز معلوم نیست که سایه این تصمیمات جدید بانک مرکزی تا چه اندازه ماندگار است، اما قواعد دست و پاگیر رمز پویا دستکم یکی از مکافات چندماه اخیر کسب و کار‌های حوزه اقتصاد دیجیتال بود و مشخص نیست که با عقب نشینی جدید تا چه اندازه از دشواری قواعد قبلی کاسته شده است.
از محسنات شیوع کرونا توجه جدی به اهمیت بانکداری الکترونیکی بود که تا بخشی توانست به این مقوله مهم نظام بانکی در کشور کمک کند.
بیشتر بخوانید: تصمیمات که نظام بانکی در مواجهه با کرونا گرفت
ارفاق یک ماهه‌ای که به پیمانکاران شد
برای یک پیمانکار تمدید پروانه‌های بهره برداری همانقدر حائز اهمیت است که تمدید قرارداد اجاره یا کار بر یک مستاجر یا کارگر اهمیت دارد؛ قابل تصور است در اقتصاد بیماری که مدیرانش خیلی دوست دارند قواعدش را از رقابتی‌ترین اقتصاد‌های جهان الگوبرداری کنند، دادن چنین فرجه‌ای چقدر حیاتی است؛ فارغ از اینکه در پس این مهلت رانتی وجود داشته باشد یا نه حالا در سازمان‌هایی نظیر منطقه آزاد انزلی این فرصت به سرمایه گذاران داده شده که تا اردیبهشت با مجوزهای کنونی به فعالیت خود ادامه دهند.
البته جسته و گریخته شنیده می‌شود که مشابه چنین تمهیداتی در سایر سازمان‌های مشابه اتخاذ شده است؛ سازمان‌هایی که بخشی از فعالیت‌های آن‌ها به صدور مجوز‌ها و پروانه‌های گوناگون برای پیمانکاران، مجریان بهره برداری و سرمایه گذاران مربوط می‌شود.
بیشتر بخوانید: شرایط جدید تمدید مجوزهای فعالیت در منطقه آزاد انزلی چیست؟
بیشتر بخوانید: شرایط جدید تمدید مجوزهای فعالیت در منطقه آزاد انزلی چیست؟
تخفیفی که وزارت نیرو به مشترکانش داد
حداقل در ۱۰ سالی که از برداشته شدن یارانه‌های حامل‌های انرژی و پرداخت نقدی آن به بخش‌هایی از جامعه می‌گذرد این بخش از هزینه‌های زندگی افزایش چشمگیری داشته اند.
حتی اگر بتوان از این ماجرا چشم پوشید باز هم این روز‌ها با واقعیتی متفاوت مواجهیم؛ آمدن کرونا به ایران همزمان شده است با سنت هر ساله خانه تکانی پیش از نوروز، واضح است که هر کدام از این موقعیت‌ها به تنهایی کافی است تا مردم برای نظافت شخصی مقادیر بیشتری آب و برق مصرف کنند؛ حتی مقتصد‌ترین خانوار‌ها هم از ترس جان، الگوی بهداشتی خود را عوض کرده اند؛ بسیاری هنوز عرق پیشانی‌شان از خانه‌تکانی شب عید خشک نشده که دوباره آستین‌ها را بالازده‌اند و برای محکم‌کاری مجددا شستشو را از سر گرفته اند.
حالا در چنین شرایطی وزارت نیرو به مشترکانش اعم از مسکونی و تجاری و... امکان داده است تا از یکسو بدهی‌های معوقه خود را در سه قسط زمانی تسویه کنند و از سوی دیگر مهلت داشته باشند که تا اردیبهشت ماه هزینه‌های جاری خود را پرداخت کنند.
بیشتر بخوانید: جزئیات پرداخت قبوض آب و برق اعلام شد
بیشتر بخوانید: جزئیات پرداخت قبوض آب و برق اعلام شد
بخششی که مالیات در حق مودیانش کرد
مالیات کابوسی است که کاسب و غیر کاسب نمی‌شناسد؛ هرکسی که در طول عمرش گذرش به اداره دارایی افتاده باشد می‌داند بخشش و کوتاه آمدن مالیاتچی‌ها چه اتفاق مهمی است؛ در سنگینی فشار مالیات همین بس که سالهاست در تشکلی مانند اتاق بازرگانی کمیسیون ویژه و مستقلی مشغول فعالیت است که کارش کاستن از فشار مقررات مالیاتی بر فعالان اقتصادی است.
حالا که چند سالی است دولت و مجلس قصد دارند تا بازنگری مقررات مالیاتی، برحجم درآمد‌های مالیاتی بیفزایند طبیعی است که بر سخت‌گیری ماموران دارایی افزوده شود؛ اما در این روز‌ها که کرونا نفس همه را بریده است سازمان امور مالیاتی به مودیانش فرجه‌ای سه ماهه داده است؛ براین اساس مهلت تمامی بخشودگی‌های مالیاتی که تا پایان اسفند ماه بوده تا پایان خردادماه سال ۹۹ تمدید شده است.
جایی که تامین اجتماعی هم کوتاه آمد
گیر و بند سازمان تامین اجتماعی با مراجعانش اگر بیشتر از اداره دارایی نباشد کمتر از آن هم نیست؛ از تشکیل پرونده و پرداخت حق بیمه گرفته تا گرفتن تایید بازرس سازمان تامین اجتماعی، از صدور دفترچه بیمه گرفته تا گرفتن نوبت از مراکز درمان ملکی، از ثبت درخواست بازنشستگی و تقاضا برای دریافت انواع مقرری و مستمری گرفته تا برقراری آن و... فهرست عبور از هفت خان سازمان تامین اجتماعی به این زودی‌ها تمام شدنی نیست.
دردسر‌های سازمان تامین اجتماعی برای صاحبان کسب و کار آنقدر‌ها هست که در همان کمیسیون ویژه اتاق بازرگانی جایی را هم برای رسیدگی به این گرفتاری‌ها اختصاص دهند.
با این همه تهدید کرونا بر سلامت و اقتصاد جامعه آنقدر جدی است که سازمان تامین اجتماعی هم حاضر به همراهی با بیمه شدگان و بیمه پردازانش شده است؛ مدیریت این سازمان در اطلاعیه‌های جداگانه‌ای اعلام کرده است که دفترچه بیمه شدگانی که سررسید اعتبار آن انتهای بهمن ماه ۹۸ بوده است تا آخر فروردین ۹۹ تمدید خواهد شد و تا پایان همین مدت نیازی نیست تا برای تمدید کارت بیمه رانندگانی استعلامی صورت بگیرید؛ تعویق افتادن زمان برگزاری جلسات تشخیص مطالبات سازمان و همچنین در نظر گرفتن ویژه برای ارائه خدمات درمانی به مراجعان از جمله سیاست‌های این سازمان در روز‌های مواجهه با بحران کروناست.
آوانس بیمه مرکزی برای بیمه شخص ثالث
رانندگی بدون داشتن بیمه ثالث به اندازه نداشتن گواهینامه حماقت است؛ برای فهمیدن این واقعیت کافی است نیم نگاهی به پرونده‌های جرایم رانندگی بیندازیم.
گواهینامه نداشتن تخلفی است که اگر پلیس بفهمد می‌تواند برای راننده و مالک خودرو تولید دردسر کند؛ در عادی‌ترین حالت تاخیر در تمدید بیمه نامه حق ثالث جریمه روزانه‌ای را به دنبال دارد و چه بسیارند افرادی که افتخارشان استفاده مستمر از تخفیفی است که شرکت‌های بیمه بابت دست نخورده بودن بیمه شخص ثالثشان می‌دهد.
حالا در این اوضاع و احوال شنیده می‌شود بیمه مرکزی اعلام کرده حاضر است به منظور جلوگیری از تردد‌های بی مورد مردم و حفظ سلامتی آن‌ها سررسید بیمه‌های شخص ثالث را تا مدت معینی تمدید کند؛ هرچند این روز‌ها توصیه عمومی بر هرچه بیشتر ماندن در محیط امن خانه و کمتر نشستن در پشت فرمان اتومبیل است، اما انتظار می‌رود که با این اقدام شرکت‌های بیمه، بخشی از مردم دیگری نیازی به بیرون آمدن از خانه نداشته باشند.
بسته اینترنتی 100 گیگاباتی که مجانی شد
از زمانی که بودن کرونا در ایران تایید شد تمام تاکید‌ها بر پرهیز از حضور در اجتماعات بی مورد و ماندن در محیط بهداشتی و امن خانه است؛ توصیه‌ای که با مشخص‌تر شدن تبعات منفی ویروس کرونا بیشتر مورد تاکید قرار گرفت؛ در چند هفته گذشته خیلی‌ها دورکار شده اند؛ قرار است فعالیت آموزشی مدارس و دانشگا‌ها از طریق دوره‌های غیر حضوری دنبال شوند.
بدیهی است که این اتفاق به منزله نقطه عطفی در میزان مصرف اینترنت ایرانی‌ها خواهد؛ مردمی که در این چند سال عادت ندارند کندی یا قطعی اینترنت را تحمل کنند حالا باید بیش از هر زمان دیگری زندگی روزانه خود را اینترنتی کنند.
برای همین در روز‌های گذشته وزیر ارتباطات وعده داد که به هر مشترک اینترنت خطوط ثابت تلفن، میزان ۱۰۰ گیگابایت اینترنت رایگان تعلق بگیرد؛ پیشنهادی که در بیشتر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت تلفن ثابت عملیاتی شده است.
برای همین در روز‌های گذشته وزیر ارتباطات وعده داد که به هر مشترک اینترنت خطوط ثابت تلفن، میزان ۱۰۰ گیگابایت اینترنت رایگان تعلق بگیرد؛ پیشنهادی که در بیشتر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنت تلفن ثابت عملیاتی شده است.
البته بخش مشهودی از مشترکان کنونی اینترنت در ایران استفاده کنندگان گوشی‌های هوشمند تلفن همراه و یا همان مشترکان اپراتور‌های تفلن همراه هستند و معلوم نیست آیا دولت حاضر است تا برای تشویق به در خانه ماندن آن‌ها نیز مشابه چنین هدیه‌ای را بدهد؟
وقتی بنیادمستضعفان هم از خیر اجاره هایش می گذرد
ساختار اقتصادی ایران کم حرف و حدیث ندارد؛ بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی یکی از نهادهای قدرتمندی است که از چهل سال پیش تاکنون به یکی از بازیگران اصلی اقتصاد ایران تبدیل شده است؛ کمتر حوزه کسب و کاری را می توان سراغ داشت که ردپایی از سرمایه گذاری های بنیاد مستضعفان در آن نباشد؛ فعالیت های اقتصادی بنیاد مستضعفان گستره پهناوری دارد؛ از شیر مرغ تا جان آدمیزاد؛ از اجاره داری دکان مصادره ای در خیابان های شهرهای مختلف گرفته تا مشارکت در ساخت پروژه های عمرانی حوزه فعالیت این نهاد عظیم اقتصادی است.
سرمایه گذاری در عرصه فعالیت این بنگاه عظیم اقتصادی آنقدر وسیع و گسترده هست که دولت هم به تنهایی جلودارش نیست؛ حالا رئیس بنیاد مستضعفان هم حاضر شده است تا در جهت فرونشاندن تبعات اقتصادی کرونا از خیر گرفتن دو ماه اجاره مستغلات خود چشم پوشی کند؛ از آنجایی که بخش عمده مستاجران این بنیاد فعالان اقتصادی در حوزه های مختلف هستند، دور از انتظار نیست که این تمهید کمک موثری به بهبود وضعیت ناگوار پیش آمده بکند.
شاید بتوان از دیگر اتفاقات شیوع کرونا و خانه نشین کردن بسیاری از مردم و حتی مسئولان این را هم اضافه کرد که بسیاری از نشست‌ها، همایش‌ها و سمینارهای بیخودی پایان سال که عمدتا برای پز مدیران و ارائه گزارش عملکرد یکساله برگزار می‌شد لغو شد تا هم بی‌جهت وقت در این میان تلف نشود و هم پول آن سازمان یا اداره در جیبش بماند.
جدای از مسائل اقتصادی، محسنات اجتماعی شیوع ویروس کرونا نیز کم نبوده است، چه آنکه اخیرا اعلام شد ۱۸ اسفند، عنوان خلوت‌ترین روز پایتخت طی ۱۲ سال گذشته را به خود اختصاص داده است.