دولت برآورد درستی از تبعات اقتصادی کرونا ندارد

 

اقتصاد۲۴ - سید محمد صادق الحسینی، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا برداشت از صندوق توسعه ملی برای جبران خسارت‌های ناشی از کرونا کار صحیحی است یا خیر گفت: فلسفه شکل‌گیری صندوق‌های توسعه ملی در همه جای دنیا این است که در زمانی که درآمد‌های ناشی از منابع طبیعی بالاست، بخشی از این درآمد‌ها حفظ شود تا در زمانی که این درآمد‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کند، این کاهش جبران شود.

وی ادامه داد: به دلیل غیر قابل پیش‌بینی بودن قیمت منابع طبیعی مانند مس، نفت و… درآمد ناشی از آن نیز غیر قابل پیش بینی است، بنابراین برداشت از صندوق توسعه ملی برای شرایطی که درآمد کاهش پیدا کرده یا یک شوک ایجاد شده نه تنها اجتناب‌ناپذیر است بلکه فلسفه این صندوق نیز همین است و باید در زمانی که شوک به اقتصاد وارد می‌شود، ورود پیدا کرده و باعث شود که منحنی درآمد یکنواخت شود.

این کارشناس اقتصادی درباره رقم پیشنهادی دولت برای برداشت از صندوق، گفت: یک میلیارد دلار رقم بسیار پایینی است این نشان می‌دهد دولت برآورد درستی از میزان خسارت‌ها ندارد. کشور‌های ثروتمند دیگر که درآمد ناخالص بالایی دارند ۵ تا ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی شأن را به عنوان بسته محرک در نظر گرفته‌اند؛ لذا ایران نیاز دارد تا منابع بیشتری را برای این امر اختصاص دهد. تصور بنده این است که برای مدیریت فضای ناشی از کرونا، حداقل ۵ تا ۷.۵ میلیارد دلار آن هم به عنوان یک بسته متوسط - نه مانند آمریکا که بسته تهاجمی تدوین کرده- نیاز داریم.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه «آیا صحبت از برداشت ارقامی در این سطح از صندوق توسعه ملی، در شرایط تحریمی کشورمان که نیازمند داشتن ذخایر قابل اتکای ارزی هستیم، منطقی است؟»، گفت: در شرایط فعلی، برداشت از صندوق، اسیب‌های کمتری نسبت به عدم برداشت خواهد داشت، چون در شرایط ویژه‌ای قرار داریم.

صادق الحسینی درباره فروش اوراق نیز گفت: فروش اوراق هم گزینه مهمی است که در کنار برداشت از صندوق باید مورد توجه قرار بگیرد و در اولویت قرار داشته باشد؛ می‌توان بخشی از این بسته محرک را از طریق اوراق تأمین کرد و بخشی دیگر را از صندوق توسعه ملی.

وی در پاسخ به سوال مبنی بر اینکه «با توجه به اینکه در بودجه سال ۹۹ پیش بینی انتشار ۹۶ هزار میلیارد تومان اوراق انجام شده، ایا کشش برای انتشار چند میلیارد دلار اوراق، مازاد بر بودجه ۹۹ وجود دارد یا خیر؟»، گفت: اگر مدیریت درستی صورت بگیرد، کشش لازم وجود دارد.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که این ویروس و اثراتی که بر فضای کلی اقتصاد کشور دارد را دست کم گرفته‌ایم و ابعاد واقعی آن را متوجه نیستیم. چرا که اگر متوجه بودیم نه تنها از صندوق و اوراق استفاده می‌کردیم بلکه در ابعاد بزرگ‌تر این کار را انجام می‌دادیم. این کار، مضراتی هم دارد، اما شر آن نسبت به بیکاری دو میلیون نفری و یا رشد اقتصادی منفی ۱۵ درصد و یا رکود اقتصادی شدید که می‌توانیم با آن مواجه شویم، کمتر است.

وی با تاکید بر اینکه دولت باید در این حوزه تصمیم درست بگیرد، ادامه داد: متأسفانه تا امروز چیزی که موید تصمیم درست دولت باشد، مشاهده نمی‌شود و این ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی که از سوی دولت اختصاص یافته است اولاً عدد خاصی نیست؛ دوم اینکه قرار است به صورت وام کم‌بهره باشد و اینکه چقدر می‌تواند فایده داشته و در تخفیف بحران مؤثر باشد هم مشخص نیست.

صادق الحسینی تصریح کرد: در مسیری که پیش رو داریم باید راه حل‌های مشخصی توسط دولت در پیش گرفته شود. یکی از این راه‌ها رفتن به سمت سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است که تأمین مالی آن می‌تواند از طریق فروش اوراق و بخشی از آن از طریق صندوق توسعه ملی باشد؛ تا هم بشود رکود را کاهش داد و هم اشتغال را پرورش داد؛ و در کنار اینها، تقاضای کل که در حال حاضر به شدت افت کرده، افزایش یابد.

وی ادامه داد: اقدام بعدی این است که باید به افراد آسیب دیده کمک شود؛ که این افراد دو دسته هستند. یک دسته، شاغلین در صنایع آسیب دیده از این ویروس هستند. مانند صنعت حمل و نقل، صنعت غذایی، صنعت گردشگری و … که پیش بینی می‌شود حدود ۲ میلیون نفر هستند. البته ۸ الی ۱۰ میلیون شغل آسیب می‌بینند، اما حدود ۲ میلیون نفر در معرض بیکاری و تعدیل قرار دارند.

 

این کارشناس اقتصادی داد: برای این دو میلیون شاغلی که در معرض تعدیل و بیکاری قرار دارند باید بیمه‌های بیکاری گسترش یابد و حتی برای دوره کوتاه مدتی افزایش یابد. برای ورود بیکار‌ها نیز باید سهل‌گیری صورت گرفته و از سخت‌گیری‌ها اجتناب شود. دولت برای مدت ۶ ماه، مثلاً ۷۵ درصد حقوق افرادی که در صنایع آسیب دیده قرار دارند و ۳۰ درصد درآمد شرکت شأن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش پیدا کرده است را نیز جبران کند و خودش این حقوق را واریز کند کاری که دولت دانمارک انجام داده است.

وی افزود: گروه دوم افراد آسیب دیده نیز کسانی هستند که مشاغل پاره وقت داشتند و فاقد بیمه هستند. مثل دستفروشان و… که نه تنها خطر بیکاری شأن بسیار جدی است بلکه میزان آسیب پذیری شأن از بیکاری، بسیار بیشتر از سایر بیکارشدگان است. برای این‌ها هم باید فکر جدی شود هم از شیوع این ویروس لطمه دیده اند و هم بسیار آسیب پذیر هستند. باید بسته‌ای مانند افزایش یارانه نقدی برخی آن‌ها طراحی شود که احتمال افتادن این افراد به تله فقر کاهش یابد.

صادق الحسینی با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی نباید اجازه دهیم ارزش ریال در برابر دلار تقویت شود، گفت: باید مراقب باشیم نرخ ریال نسبت به دلار تقویت نشود؛ متأسفانه طی دو هفته گذشته ریال در برابر دلار تقویت شده است؛ اکثر ارز‌های ملی دنیا طی دو سه هفته اخیر نرخ برابری شأن نسبت به دلار تا ۱۲ درصد تضعیف شده است؛ برخی کشور‌ها تا ۳۰ و ۴۰ درصد ارز ملی شأن در برابر دلار تضعیف شده و دلار تقویت شده است، اما در مورد ریال، شاهد تقویت ارزش ریال در برابر دلار بودیم. باید نرخ برابری واقعی ریال در برابر دلار را حفظ کنیم که برای این کار باید ارزش ریال در برابر دلار اندکی تضعیف شود. تا امکان رقابت صادراتی برای صادرکنندگان ما وجود داشته باشد و کمرنگ نشود.

این سیاست، یعنی واقعی نگهداشتن ارزش ریال در برابر دلار، در شرایط خاص فعلی بسیار مهم است. اگر ما نرخ دلار در برابر ریال را در حد واقعی تعدیل نکنیم و اجازه ندهیم نرخ واقعی باشد (کاری که الان دارد انجام می‌شود)، عملاً تقاضا برای واردات را بالا می‌برد و کالای وارداتی را ارزان می‌کند؛ که در این شرایط که باید مصارف ارزی مدیریت شود، خطرناک است و به تولید داخلی هم لطمه خواهد زد.

 

وی در پایان خاطر نشان کرد: به طور کلی برداشت از صندوق توسعه ملی کار مناسب و لازمی است. فلسفه وجودی این صندوق نیز همین است، اما این منابع باید به درستی خرج شود؛ برای چند سرمایه گذاری بزرگ جهت جبران کاهش تقاضا و ایجاد اشتغال شود و بخشی از آن نیز برای اقشار آسیب دیده و بیکار شده اس کرونا مصرف شود.