اقتصاد۲۴- کارنامه سال گذشته ایران در جذب سرمایه گذار خارجی چندان درخشان نبود؛ در مجموع راه اندازی ۸۲ طرح برای سرمایه گذاران خارجی جذابیت داشت و از این راه ۸۴۵ میلیون دلار عاید ایران شد و این آمار در قیاس با درآمد یک میلیارد دلاری که سال ۹۷ از همین طریق نصیب ایران شد حکایت از پس رفت دارد.
تقریبا تمام آنچه که در دو سال گذشته برای اقتصاد ایران اتفاق افتاد حالا بخشی از تاریخ است و آنچه که حالا بیشتر از همه اهمیت دارد، اتفاق‌هایی است که قرار است در سال ۹۹ و پس از آن رقم بخورد؛ به صورت مشخص تاثیرات اقتصادی ویروس کرونا حالا برای اقتصاد همیشه وخیم ایران حکم قوز بالای قوز را دارد و کمترین برآوردها حاکی از آن است که برای جبران این خرابی باید معادل 15 تولید ناخالص ملی هزینه شد؛ در این شرایط باید دید که این بار جاذبه‌های ایران تا چه اندازه می‌تواند سرمایه گذاران خارجی را برای پذیرفتن همه ریسک‌های سرمایه گذاری رام و مسحور خود کند.
بیشتر بخوانید: چرا حجم سرمایه گذاری خارجی در ایران کاهش یافت؟
راهی دشوارتر از هر زمان دیگر
وحید شقاقی شهری اقتصاددان در توضیح دورنمای حضور سرمایه گذاران خارجی در اقتصاد ایران به اقتصاد۲۴ می‌گوید: برآورد این وضعیت بیش از آنکه نیازمند حل معادلات اقتصادی باشد به حل شدن معادلات سیاسی و بین المللی وابسته است؛ در همه جای دنیا افزایش ریسک عمومی سرمایه گذاری از ویژگی‌های دوران پسا کرونا خواهد بود و دور از انتظار نیست که همه کشور‌ها در بحث‌های مربوط به جذب سرمایه خارجی رفتار‌های محتاطانه تری را از ناحیه سرمایه گذاران مشاهده کنند. پیش بینی‌ها از آن حکایت دارد که این وضعیت کم‌کم تا سال ۲۰۲۲ ادامه خواهد یافت.
وی در دنباله این توضیح کلی به شرایط خاص ایران برای جلب توجه سرمایه گذاران خارجی پرداخته و می‌گوید: اقتصاد ایران سالهاست که به کوهی از مشکلات گره خورده است؛ بارزترین این مشکلات سایه سنگین تحریم هاست که در هر مقطعی به طریقی بلای جان اقتصاد ایران شده است؛ زمانی فروش نفت و زمانی سیستم بانکی تحریم می‌شوند و حالا باید به این فهرست مشکلات، تلاش‌های آمریکا برای احیای تحریم سنگین قبلی، مشکل FATF و ویرانی ناشی از کرونا را نیز اضافه کنیم.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در تکمیل دیدگاه‌های خود می‌گوید: بالاخره در ایران آن‌هایی که دست در کار جذب سرمایه گذار خارجی دارند نباید معطل کنند و باید برنامه حساب شده را تهیه کنند تا اگر سرمایه گذاری حاضر شد ریسک ورود به اقتصاد ایران را بپذیرد بتوان او را جذب کرد، اما قطع یقین عموم سرمایه گذاران خارجی ترجیح می‌دهند تا در رابطه با ایران منتظر مشخص شدن نتیجه انتخابات پیشروی آمریکا بمانند و بعد دانستن اینکه دولت بعدی چه نگرش کلی در رابطه با ایران دارد در مورد ورود به ایران تصمیم گیری کنند.
این استاد دانشگاه همانقدر که قائل است انتخابات پیشروی ریاست جمهوری آمریکا برای آتیه سرمایه گذاری خارجی در ایران حائز اهمیت است، باور دارد که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری که قرار است بهار سال آینده در ایران برگزار شود در تصمیم گیری سرمایه گذاران خارجی اهمیت خاص خود را دارد؛ وی می‌گوید: دستکم در ایران هربار که یک کابینه یا مجلس جابجا شده اند نگاه‌ها نیز نسبت به سرمایه گذاران خارجی تغییر کرده است؛ در تمام این جابجایی‌ها نه شرکای اقتصادی خارجی و نه حوزه‌های فعالیت اقتصادی ماندگار و مشخص نبوده اند و هر بار با یک تغییر همه چیز عوض شده است.
شقاقی شهری در جمع بندی توقع و انتظار احتمالی که سرمایه گذاران خارجی برای ورود به اقتصاد ایران دارند می‌گوید: این امر هرجای دیگری نیز مصداق دارد و تنها محدود به ایران نیست، سرمایه گذاری خارجی اقامت کوتاه مدت نیست یک برنامه ریزی میان مدت و بلند مدت است، همانقدر که برای اقتصاد ملی منافعی تعریف شده برای سرمایه گذاران خارجی نیز باید منافعی درنظر گرفته شود؛ اشتراک این منافع است که معادلات جهانی را به سوی همکاری‌های اقتصادی سوق می‌دهد؛ این بار راه ایران برای جلب سرمایه خارجی دشوارتر از هر زمان دیگری است، اقتصادی بیمار به علاوه ویرانی‌های کرونا و در نهایت تحریم‌هایی که خیال بازگشت دارند همه این‌ها بر سختی راه افزوده اند؛ ایران باید برنامه بلند مدت همکاری اقتصادی خود با خارجی‌ها را طوری تنظیم کند که طرف غیر ایرانی با ریسک مشکلات را پذیرفته و وارد ایران شود.
خارجی‌ها حواسشان جمع است
وی در دنباله صحبت‌های خود به تجربه برخورد‌هایش با سرمایه گذاران خارجی در رابطه با ارزیابی بازار ایران پرداخته و می‌گوید: به صورت مشخص بعد از برجام و برداشته شدن بخشی از تحریم‌های اقتصادی، سرمایه گذاران چینی از رفتار ایران و تغییر مسیرش به سمت اروپا دلخور شدند و حالا با احتیاط بیشتری به مراودات خود با ایران ادامه می‌دهند، همینطور برای مقامات ژاپنی خیلی مهم بود که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ چه خواهد شد و در نهایت با تشکیل کابینه جدید رویکرد همکاری‌های اقتصادی به چه نحوی ادامه خواهد یافت؛ مطمئن باشید که همین حالا هم سرمایه گذاران خارجی متوجه اوضاع ایران هستند و در این روز‌ها که رشد شاخص‌های بازار سهام ایران همه را حیرت زده کرده آن‌ها علت کار را خوب می‌دانند و حواسشان جمع است.
این مدرس علم اقتصاد در ادامه می‌گوید: قطع یقین تعریفی که در ذهن یک ایرانی از همکاری مشترک اقتصادی وجود دارد با برداشت ذهنی یک سرمایه گذار خارجی تفاوت دارد؛ اصولا حتی هرکدام با نگاه خود حوزه‌های همکاری مشترک خاص خود را داشته باشند، اما در نهایت آنچه که اتفاق می‌افتد باید برآیندی از اشتراک منافع طرفین باشد؛ اینکه کدام حوزه فعالیت به دلیل وجود زیر ساخت‌ها، نزدیکی به بازار‌های مصرفی و یا نیروی انسانی یا مواد اولیه و... انتخاب برای همکاری مشترک یک بخش اقتصادی یک جامعه با سرمایه گذاری خارجی انتخاب شود بستگی به مهارت متولیان امر در برنامه ریزی و جلب نظر و نگه داشتن طرف خارجی دارد؛ برای همین است که صحبت کردن در این خصوص قبل از هرچیز نیازمند توانایی در حل معادلات حوزه اقتصادو سیاست روابط بین الملل است.