اقتصاد۲۴ - هفته پیش بود که شرکت بریتیش پترولیوم در تازه‌ترین گزارش بررسی آماری سالانه خود اعلام کرد که سهم نفت خام از سبد انرژی جهان در سال ۲۰۱۹ با افزایش انرژی‌های تجدیدپذیر باز هم کاهش یافته است.
بررسی سالانه انرژی جهان توسط بی‌پی نشان داد تسلط نفت بر مصرف انرژی جهان در سال ۲۰۱۹ میلادی ۰.۲ درصد کاهش یافت و به ۳۳.۱ درصد رسید، این در حالی است که مصرف گاز طبیعی و انرژی‌های تجدیدپذیر به ترتیب ۲۴.۲ درصد و پنج درصد افزایش یافت.
براساس این داده‌ها، افزایش سهم انرژی تجدیدپذیر، بیش از ۴۰ درصد از رشد انرژی جهان را در سال گذشته به خود اختصاص داد. در نتیجه، انرژی تجدیدپذیر، از انرژی‌های هسته‌ای که ۴.۳ درصد از سبد انرژی را تشکیل می‌دهد، پیشی گرفت. مصرف گاز طبیعی نیز ۷۸ میلیارد متر مکعب یا ۲ درصد افزایش یافت که علت آن صادرات گاز طبیعی مایع شده (ال‌ان‌جی) از ایالات متحده آمریکا بود.
بر اساس داده‌های بی‌پی، سهم نفت از سبد انرژی جهان، پس از رسیدن به اوج در سال ۱۹۷۳ میلادی که ۵۰ درصد از سبد نفتی انرژی را به خود اختصاص داد، طی چهار دهه گذشته همواره کاهشی بوده است.
به طور کلی، این گزارش نشان می‌دهد مصرف انرژی اولیه جهان در سال گذشته میلادی، ۱.۳ درصد افزایش یافته است که کمتر از نیمی از مقدار افزایش سال گذشته بود. چین همچنان محرک اصلی رشد تقاضای انرژی جهان بود و بیش از سه چهارم کل مصرف خالص جهانی را به خود اختصاص داد، این در حالی است که ایالات متحده و آلمان بیشترین کاهش تقاضای انرژی را داشتند.
از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند اگر ویروس کرونا به زودی مهار نشود و تقاضایی برای حمل و نقل وجود نداشته باشد نفت همچنان در پایین‌ترین سطح قیمتی معامله می‌شود و حتی ممکن است قیمت‌ها کمتر از آنچه تصور می‌شود کاهش یابند.
به گفته این کارشناسان، دو سه دهه گذشته تغییرات اساسی در بخش انرژی رخ داده است. این تغییرات در دهه‌های آینده اشکال مختلفی به خود می‌گیرد به نوعی که کاهش سهم نفت و ذغال سنگ در سبد انرژی اولیه جهان پیامد آن خواهد بود و در ازای آن انرژی‌های تجدیدپذیر و طبیعی، گاز طبیعی و انرژی هسته‌ای جایگاه قابل توجهی در چرخه استفاده و مصرف پیدا خواهند کرد.
در امتداد استفاده از نفت؛ جایگزین‌ها در راهند
در همین رابطه سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: باید پذیرفت زمان روشنایی و جنب و جوش در بازار نفت رو به افول است و به ترتیب انرژی‌های جایگزین در حال قبضه کردن بازار انرژی هستند.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی افزود: با درنظر گرفتن روند طولانی مدت در بازار جهانی نفت باید توجه داشت که بر طبق آن قیمت نفت از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۴۰ تغییر چندانی نخواهد کرد و کاهش نخواهد یافت به طوری که اگر تولید نفت امروز ۳۰ درصد باشد نهایتا در این دوره زمانی ۲۸ درصد خواهد شد.
حسینی در همین رابطه توضیح داد: این سهم مربوط به تولید نفت گاز در جهان است و بخش بعدی به زغال سنگ و سایر انرژی‌ها مربوط می‌شود.
وی در ادامه یادآور شد: به همین خاطر است که روند فعلی کاهش تولید نفت توسط بسیاری از کشور (چه عضو اوپک چه عضو اوپک پلاس و چه بقیه کشورها) موجب کاهش تولید فرآورده‌های نفتی خواهد شد.
این کارشناس حوزه نفت و انرژی ادامه داد: کاهش تولید نفت در جهان موجب شده تا فرصتی برای ایران به وجود بیاید تا بتواند سهم تولیدات فرآورده‌های نفتی خود در بازار را افزایش دهد.
در بخش تولید فرآورده‌های نفتی سرآمد هستیم
حسینی ادامه داد: البته باید به این موضوع توجه داشت که عرضه فرآورده‌های نفتی حتی نفت کوره‌ای که نگران بودیم عرضه این فرآورده تحت تاثیر قانون جدید دریایی به منظور کاهش میزان فلر به ۵۰۰ پی پی ام پیدا کند و تحت تاثیر آن با مشکل عرضه روبرو شویم حل شده است و ما از این بابت با مشکلی برای تولید و عرضه این نوع فرآورده‌های نفتی نیز روبرو نیستیم.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی تصریح کرد: در حال حاضر در بحث تولیدات فرآورده‌های نفتی مانند بنزین، نفتا، گاز مایع و... با مازاد تولید نیز روبرو هستیم و همه آن‌ها طی روندی مثبت صادرات می‌شوند.
حسینی درباره تمایل سایر کشورها برای تولید و صادرات فرآورده‌های نفتی در جهان نیز گفت: در حال حاضر کشور‌هایی که نفت ندارند به دنبال صادرات فرآورده‌های نفتی هستند؛ کشور‌هایی مانند چین، سنگاپور، کره جنوبی، آلمان، اسپانیا و... از این دسته کشورها هستند در حالی که کشور‌های بزرگ تولید کننده نفت چندان علاقه‌ای برای ورود به تولید فرآورده‌های نفتی و صادرات آن‌ها ندارند زیرا تولید مازادی ندارند که بخواهند از آن‌ها برای تولید فرآورده‌های نفتی استفاده کنند.
این فعال اقتصادی در حوزه صادرات فرآورده‌های نفتی ادامه داد: به عنوان مثال حداکثر ظرفیت پالایشی در کشور عراق ۶۰۰ هزار بشکه است یا در عربستان به دلیل مصرف بسیار بالای داخلی تمام ظرفیت پالایشی آن در داخل استفاده می‌شود. بنابراین به جز کشور‌های بزرگ نفتی مانند روسیه و بخش کمی از آمریکا، بقیه کشورها حضور جدی در تولید فرآورده‌های نفتی ندارند و بیشتر کشور‌های غیرنفتی هستند که در این بحث سرمایه گذاری کرده اند.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی تاکید کرد: امروز بازار نفت جهانی به نقطه‌ای رسیده که به دلیل مصائب و مشکلات سیاسی – اقتصادی ناگزیر به کاهش تولید شده‌اند، از اینرو مشتریان به دنبال خرید انرژی‌های جدید از سبد انرژی جهان هستند.