اقتصاد24 ، سپیده اشرفی- مساله رساندن قیمت بنزین به نرخ FOB خلیج فارس بحث امروز و دیروز نیست. حتی قبل از آنکه قانون هدفمندی یارانه‌ها اجرایی شود هم صحبت از آن بود. قرار بود هر سال مبلغی به قیمت بنزین افزوده شود تا در نهایت طبق قانون هدفمندی یارانه‌ها، قیمت حامل‌های انرژی به ۹۵ درصد نرخ فوب خلیج فارس برسد.
اما در سال‌های فعالیت دولت احمدی نژاد به دلیل تخلف از قانون و افزایش 40 درصدی بنزین در یک سال، در نهایت این طرح به سمت و سوی دیگری رفت و در سال‌های بعد دولت‌ها برای مهار تورم احتمالی جلوی افزایش قیمت بنزین را گرفتند و آن را در عدد هزار تومان فعلی تثبیت کردند.
در اوایل آبان ماه ایسنا نوشته بود که «تولید بنزین طبق قیمت پایه فوب خلیج فارس ٤٧سنت، چیزی حدود ٦١١٠ تومان و با احتساب هزینه‌های توزیع آن حداقل ٧ هزار تومان با قیمت ارز آزاد برای دولت آب می‌خورد.» اما حالا با گذشت همین سه ماه، قیمت بنزین در فوب، دو برابر شده و به 1.38 تا 1.44 دلار رسیده است، یعنی با حساب هزینه‌های توزیع، چیزی نزدیک به 15 هزار تومان باید برای قیمت فوب خلیج فارس در نظر گرفت؛ یعنی هر ایرانی در شرایط فعلی، چیزی نزدیک به 14 هزار تومان یارانه پنهان در حوزه بنزین دریافت می‌کند.
شاید بتوان همین مساله را هم عاملی برای مطرح شدن پیشنهادهایی مانند ارائه یارانه بنزین به هر ایرانی دانست؛ طرح‌هایی که اگرچه به نتیجه هم نرسید اما در نهایت نشان می‌داد که یک خلاء در حوزه بنزین و قیمت آن وجود دارد.
طرح مرکز پژوهش‌ها هم یکی از همان طرح‌هایی است که در تلاش برای پر کردن این خلاء بود. یک سال قبل بود که این مرکز پیشنهادی در خصوص احیای سهمیه‌بندی بنزین ارائه کرد. کاهش آثار تورمی افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر درآمدها، تحقق عدالت بیشتر در تخصیص یارانه سوخت و وجود ابزارهای لازم برای پیشگیری از مفاسد احتمالی سهمیه‌بندی، سه دلیل مرکز پژوهش‌های مجلس برای ارائه پیشنهاد احیای بنزین دو نرخی بود.
با این حال، مساله یارانه‌های پنهان از زمانی دوباره بر سر زبان‌ها افتاد که رئیس سازمان برنامه و بودجه و رئیس جمهور صحبت‌هایی در خصوص پرداخت بیش از 900 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان در سال بیان کردند.
آنطور که در اوایل امسال اعلام شد، متوسط مصرف روزانه بنزین در ایران ۸۳.۶ میلیون لیتر است، یعنی رقمی در حدود 30.5 میلیارد لیتر در سال. اگر دولت برای هر لیتر، 14 هزار تومان یارانه پنهان بدهد، به این معناست که در یک سال 427 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان در حوزه بنزین به مردم می‌دهد.
با 427 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان بنزین چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
اما اهمیت این عدد در عمل چقدر است؟ برابر آمارها 90 درصد جابجایی بار و مسافر در کشور از طریق جاده‌ها صورت می‌گیرد و طبق برآورد خود دولت، سالانه حدود 10 هزار میلیارد تومان اعتبار برای این حوزه مورد نیاز است، یعنی یارانه پنهان حوزه بنزین نزدیک به 50 برابر کل بودجه حوزه حمل و نقل است.
از طرفی، ایران با 800 هزار تصادف جاده‌ای در سال از حیث آمار در رتبه اول مرگبارترین حوادث جاده‌ای در جهان قرار دارد. این در حالی است که دولت می‌تواند پول یارانه پنهان را به حوزه حمل و نقل تزریق کند و اتوبوس‌های نو و استانداردی برای جلوگیری از حوادثی به کار ببرد که نظیر آن در مورد کشته شدن 13 سرباز در حادثه جاده‌ای نی‌ریز و نیز حادثه واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد روی داد.
چند ماه قبل بود که یک کارشناس صنعت حمل و نقل میانگین قیمت اتوبوس‌های بین شهری را 700 تا 850 میلیون تومان برآورد کرده بود. اگر همین قیمت را مبنا قرار دهیم، باید گفت که دولت با بودجه یارانه پنهان می‌تواند با میانگین قیمتی 750 میلیون تومان برای هر دستگاه اتوبوس، حدود 570 دستگاه اتوبوس نو خریداری و آن را وارد ناوگان حمل و نقل عمومی کند.