اقتصاد۲۴ - قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین این روز‌ها حاشیه‌های فراوانی با خود به همراه داشته است. گمانه زنی‌ها البته هنوز پایه و اساس مستندی ندارد چرا که جزئیات آن هنوز منتشر نشده است. با این همه، اما محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه به تازگی اعلام کرده است در اسفندماه چینی‌ها پیش‌نویس خود را بر مبنای پیش‌نویسی که ما تهیه کرده بودیم ارائه کردند و ما در حال حاضر در حال بررسی و نهایی کردن این دو پیش‌نویس هستیم تا به یک توافق برسیم.
وی ادامه داد: حدود ۱۰ روز پیش در گفت‌وگوی ویدئو کنفرانسی که با وزیر خارجه چین داشتم به آنها اطلاع دادم که ما آماده انجام مذاکره نهایی به منظور نهایی کردن پیش نویس هستیم.
حالا به نظر می‌رسد که قرار است این قرارداد شکل جدی به خود بگیرد. موضوعی که بین صاحبنظران در این خصوص و درباره نتایج اقتصادی آن اختلاف نظر‌هایی وجود دارد. برخی این قرارداد را پیش از آنکه منتشر شود استعماری دانسته و برخی آن را به نفع اقتصاد کشور می‌دانند.
با این همه مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید: نه جمهوری اسلامی مستعمره بشو است و نه در تاریخ چین کشور استعماری بوده است. آنها بزرگترین مصرف کننده انرژی جهان هستند و ما منابع فراوانش را داریم و در مقابل نیازمند توسعه زیرساخت و تقویت تکنولوژی هستیم. نیاز به مشتری پایدار داریم و آنها هم منابع پایدار می‌خواهند. در هر توافقی چیزی داده میشود در ازای چیزی که گرفته میشود.
همچنین بهرام امیراحمدیان کارشناس مسائل بین الملل هم معتقد است این قرارداد به نفع اقتصاد کشور است. این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه چین دومین قدرت اقتصادی جهان است، گفته بود: «طبیعتا امضای قرارداد همکاری با چنین کشوری برای ما نباید بد باشد، در حال حاضر بسیاری از کشورهای دیگر نظیر آمریکا با چین میلیارد‌ها دلار تبادل اقتصادی دارند، در این رابطه چین یکی از سه شریک برتر تجاری ما محسوب میشود، اما در مقابل برای چنین حجم تجارت با ایران یک درصد از مبادلات این کشور را شامل نمی‌شود، بنابراین این مطالبی که برخی می‌گویند کشور را به چینی‌ها فروخته‌اند، هیچ مبنا و اساسی ندارد و بسیار بی‌معنا است».
اما این معاهده مخالفان و یا حداقل منتقدانی نیز دارد. افرادی که معتقدند این قرارداد نمی‌تواند چندان به لحاظ اقتصادی برای کشور سودمند باشد.
مرتضی افقه از جمله این اقتصاددانان است که با اشاره به اینکه از نظر اقتصادی قرارداد بلندمدت بین ایران و چین نمی‌تواند، معامله‌ای برد-برد برای طرفین باشد، اظهار کرده بود: با توجه به اینکه ما سه سال است که در تنگنای اقتصادی قرار داریم، به طور قطع شرایط یکسانی برای انعقاد قرارداد وجود ندارد، از سوی دیگر در چنین شرایطی چین نیز از وضعیت ما آگاه است و به طور قطع امتیازات بیشتری را نسبت به گذشته طلب کرده است.
افقه با اشاره به اینکه نفع این قرارداد برای ما فروش نفت به چین با دردسر‌های کمتری است، گفت: اما در مقابل بازار‌های ما پر میشود از کالا‌های چینی آن هم نه کالای درجه یک، بلکه درجه سه یا چهار.
معبر قرارداد چینی از تحریم‌های آمریکایی؟
مسعود دانشمند، کارشناس مسائل اقتصادی، اما در گفتگو با اقتصاد ۲۴ معتقد است تا زمانی که شرایط یک قرارداد معلوم نشود هر اظهارنظری غیر تخصصی میشود و نمیتوان نظر تخصصی داد.
وی اما می‌گوید: اما به طور کلی اگر فرض را بر این بگیریم که چینی‌ها قرار است در نفت، گاز، پتروشیمی و فولاد ما سرمایه گذاری کنند، سوال جدی این است که با تحریم‌های آمریکا قرار است چه کنند؟ فرض کنیم شرکت‌های بزرگ چینی بخواهند در ایران سرمایه گذاری کنند آیا از سوی آمریکایی‌ها تحریم نمی‌شوند؟
این اقتصاددان می‌افزاید: بنابراین اگر این مسئله حل نشود سرمایه گذاری در این صنایع و یا حتی بنادر کشور در هاله‌ای از ابهام قرار خواهد داشت. به نظر می‌رسد پیش از اینکه قراردادی با ایران امضا شود چینی‌ها باید در این خصوص با آمریکایی‌ها توافق کنند.
دانشمند تاکید می‌کند: در هر حال کالایی که قرار است با سرمایه گذاری چینی‌ها در ایران ساخته شود باید در بازار فروخته شود که برای فروش آنها نیز با توجه به تحریم‌ها دچار مشکل خواهند شد.
وی یادآور میشود: فارغ از اینکه حجم سرمایه گذاری و میزان آن چقدر است باید در نظر داشت که هر آنچه قرار است ماحصل این سرمایه گذاری باشد باید در بازار جهانی عرضه شود.
از تجربه‌های تاریخی قراردادهایمان درس بگیریم
دانشمند همچنین درباره مدت زمان این معاهده می‌گوید: برای مثال اگر قرار باشد یک پالایشگاه ساخته شود تا بخواهد شروع به تولید کند حدود ۳ سال زمان می‌برد و بعد از آن تا زمانی که محصولات آن را بخواهد وارد بازار کند و سرمایه خود را مستهلک کند حدود ۱۰ تا ۱۲ سال زمان می‌برد که بعد از آن تازه به سوددهی می‌رسد.
وی می‌افزاید: به نظر می‌رسد بستن قراردادهای طولانی مدت با هر کشوری با توجه به تجربه تاریخی چندان مفید نباشد. برای مثال کارشناسان نسبت به قراردادهایی مانند قرارداد نفتی دارسی در زمان ناصرالدین شاه اشکال وارد می‌کنند که عمده مشکل البته بر سر طولانی مدت بودن این نوع قراردادها است، در حالی که می‌شد این قراردادها را کوتاه مدت و با قابلیت تمدید منعقد کرد.
دانشمند تاکید می‌کند: از این دست قراردادهای بلند مدت در تجربه تاریخی ما وجود دارد که البته نسبت به اکثر آنها اشکالات جدی وارد است بنابراین شاید بهتر باشد از این تجارب درس بگیریم و قرارداد را با یک بازه زمانی ۵ ساله و با قابلیت تمدید ببندیم. این تمدید می‌تواند منوط به سود طرفین از این معاهده باشد.
بیندیش وانگه براورنفس
سخن بس کن زانپیش که گویند بس
این هم چین کشور قوی دیگه چی میگید
فاضلین محترم
یه کم سوادرسانه ای داشته باشید
چنانچه با تحریم.و ............ ما مجبور هستیم چرا25 سال حداقل بگونه ای حرکت شود .که شرایط برای دو طرف مطلوب بود تمدید واگر مطلوب نبود راه چارهای باشد
در قراردادهای بین المللی دو جانبه باید شدیدا حواسمان به قراردادهای منعقد شده با کشورهای ثالث هم باشد.
به طور مثال ایران طبق قرارداد گازی کرسنت قرار شده بود گاز به امارات بفروشد (البته با قیمت ارزان و بدون پیش بینی آینده بازار نفت و گاز) بعد از طرف دیگر داشت گاز به ترکیه هم می فروخت با قیمت بالاتر و بیشتر.
ترکها امدند از ایران شکایت کردند که همانند قرارداد کرسنت باید ایران گاز ارزانتر به آنها می فروخت و ایران را به پرداخت غرامت سنگینی محکوم کردند.
این قضیه را در حقوق بین الملل شرط دولت کامله الوداد می گویند ؛یعنی اگر کشوری برای یکی از کشورهای دوست در قرارداد دوجانبه ای امتیازاتی درنظر گرفت، سایر کشورهای به اصطلاح دوست هم بلند میشوند و می گویند ما هم میخواهیم.
مثلا فردا هندی ها و ترکها و روسها بلند نشوند بگویند خوب ما هم که با ایران دوست هستیم ؛ مگه ما با ایران چه کردیم؟ که ایران امتیاز تامین انرژی ارزان به چینی ها داده! خوب چرا به ما گرانتر فروخته ؟ طبق این شرط شکایت می کنند به مجامع داوری بین المللی مصرح در قراردادها و برای انرژی گرانتری که به آنها فروختیم مطالبه غرامت می کنند و ماهم آش نخورده و دهن سوخته محکوم میشویم به پرداخت غرامت به همین راحتی؟!
قطعا قراردادهایی که به تبع این تفاهم بسته میشود رسانه ای میشود و ما میتوانیم داوری کنیم.. فقط زود رد یا قبول نکنید.. قطعا امتیازاتی به چین داده میشود و بی شک ما هم امتیازاتی بدست خواهیم آورد