اقتصاد۲۴ - رشد سریع اقتصاد و صنعت چین در چند دهه اخیر این کشور را به‌شدت در تنگنای تامین انرژی قرار داده و پکن را به بزرگترین واردکننده نفت تبدیل کرده است.
درحالی که تنها یک دقت سطحی در وضعیت انرژی چین نشان می‌دهد که از یکسو تقاضای انرژی در این کشور به تبع رشد و توسعه اقتصادی آن به شدت در حال افزایش است و از دیگر سو به دلیل کمبود منابع داخلی، وابستگی این کشور به منابع بین المللی به همان درجه در حال افزایش است.
از اینرو ایران می‌تواند بهترین بازار هدف برای این کشور باشد. در این راستا گسترش تعامل با کشور‌های دارنده انرژی که عمدتا در خاورمیانه و خلیج فارس واقع شده‌اند، می‌تواند زمینه را به سوی وابستگی متقابل فراهم آورد.
تحت این شرایط به نظر می رسد زمینه‌های بسیار مناسبی برای آغاز یک دیالوگ سازنده با هدف استقرار یک الگوی وابستگی متقابل با محوریت تامین انرژی بین ایران و چین در حال شکل گیری است.
تیرماه سال جاری خبر‌هایی از تصویب پیش نویس طرح یک قرارداد بلند مدت با چین به نام برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین در هیئت دولت منتشر شد.
به گفته حسن روحانی، این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ کمربند ـ راه است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.
بیشتر بخوانید: بازار ایران به بازار مطلق اجناس بنجل چینی تبدیل می‌شود؟/ ایران شریک استراتژیک نیاز دارد
علی ربیعی سخنگوی دولت نیز این طرح را اثبات کننده شکست‌های آمریکا و سیاست‌های این کشور برای منزوی کردن ایران و قطع ارتباط ایران با جامعه بین‌المللی و عزم جمهوری اسلامی بر توسعه روابط با دیگر کشور‌ها بیان داشت و معتقد است؛ این راهبرد با اتخاذ رویکرد برد - برد و تاکید بر سیاست‌های متوازن جهت تأمین منافع متقابل، نوید بخش همکاری‌های طولانی مدت هم هست.
بیژن زنگنه وزیر نلفت هم درباره قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین و مذاکره با وزارت نفت برای توسعه میادین نیز گفت: اولا قرارداد با چین مطرح نیست یک موافقتنامه کلی است. آنچه مربوط به نفت است با قاطعیت می‌گویم نه چینی‌ها از ما امتیازی خواسته‌اند و نه ما امتیازی داده‌ایم. همکاری درازمدت در توسعه میادین نفتی و گازی، پالایشی، پتروشیمی و خطوط لوله خواهد بود.
به گفته کارشناسان این اولین قرارداد جامع ایران با یک کشور دیگر است و پیش از این در چهل سال گذشته چنین قراردادی با کشوری دیگر سابقه نداشته است، چراکه می‌تواند برای نخستین بار همکاری ایران با یک کشور را به سطح استراتژیک برساند.
رمز موفقیت در قرارداد ایران و چین
در همین زمینه نرسی قربان، کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه با توجه به اینکه کشور در تنگنای اقتصادی قرار گرفته، ضرورت دارد کشور‌های قدرتمند اقتصادی، شریک تجاری ایران شوند لذا باید هرچه سریعتر با راهکار‌های صحیح و بلند مدت به نتیجه مطلوبی برسد، به تشریح مزایا و معایب قرارداد ۲۵ ساله با چینی‌ها در فروش نفت کشور پرداخت و به اقتصاد ۲۴ گفت: پس از شیوع ویروس کرونا، رکود بازار‌های جهانی به دلیل جنگ تجاری دو اقتصاد بزرگ جهان، دامن بازار نفت را نیز گرفته است و این موضوع به سایر کشور‌های حاضر در این بازار آسیب رسانده است.
به گفته این کارشناس اقتصادی، افزایش عرضه نفت از سوی کشور‌های عربی که فقط به دنبال تصاحب سهم نفت ایران در بازار جهانی هستند بر شدت این رکود افزوده است.
قربان با تاکید بر اینکه ادامه ترس کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان موجب شده که صاحبان کشور‌ها با اتخاذ سیاست‌های انقباضی دولت‌هایشان نیاز به خرید نفت خام را کاهش دهند و این موضوع برای کشوری مثل ایران که سال‌ها با خام فروشی نفت کسب درآمد داشته بسیار ناگوار و تکان دهنده است، تاکید کرد: از اینرو برای بازگشت ثبات نسبی به این وضعیت، ایران می‌بایست سهم بیشتری را از بازار جهانی نفت کسب کند.
وی با اشاره به اینکه قراردادی که این روز‌ها به عنوان موضوع اصلی مطرح می‌شود، طرح مذاکره اقتصادی ایران و چین است، ادامه داد: نمی‌توان در خصوص قراردادی که هنوز مفاد آن مشخص نشده و دقیقا نمی‌دانیم جزییات آن چیست نظر دارد؛ هنوز اطلاع رسانی نشده که در متن توافقنامه چه عدد و رقمی لحاظ شده و هنوز قراردادی امضا شده یا نه! اما با توجه به کلیاتی که از قرارداد اعلام شده هدف چین سرمایه گذاری ۴۸۰ میلیارد دلاری در ایران است که سهم بخش صنعت نفت، ۲۸۰ میلیارد دلار خواهد بود که می‌تواند قابل تأمل باشد.
این کارشناس اقتصاد انرژی با اشاره به اینکه زمان و چگونگی این قرارداد هنوز برای ما مشخص نیست گفت: اگر قرار باشد به طور کلی در این خصوص صحبت شود باید بگویم قراردادهای دراز مدت با کشور‌های قوی مانند چین، آمریکا و اروپایی‌ها برای اقتصاد کشور بسیار مهم و سودآور است.
نرسی قربان افزود: برای رسیدن به اهداف توسعه‌ای، کشور نیازمند مبادلات تجاری با سایر کشورهاست در حالی که این موضوع به دلایل متعدد مانند تحریم‌های داخلی و خارجی با محدودیت‌های زیادی مواجه شده است.
وی یادآور شد: در راستای تحقق برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور باید نقشه و برنامه ریزی دقیق و درستی وجود داشته باشد که این قرارداد‌ها می‌تواند در صورت تبیین و اجرای صحیح، اهرمی برای توسعه اقتصاد کشور باشد. البته ناگفته نماند، اگر قرار باشد پول نفت به صورت یوآن به ایران پرداخت شود باز مسئله دیگری است که ما به دلیل عدم اطلاع از مفاد قرارداد نمی‌توانیم در مورد آن اظهارنظر کنیم.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در همکاری استراتژیک ایران و چین به واقع باید تنها به موضوعات توسعه و مشارکت‌های اقتصادی اشاره شود و مشارکت استراتژیک نباید در بعد سیاسی و امنیتی در اولویت قرار گرفته شود چرا که تجربه مشارکت‌هایی که در بُعد امنیتی و سیاسی طراحی و اجرایی شده نشان می‌دهد که به عنوان متغیر‌های اصلی در تنظیم اسناد مشارکتی تنها به سود و غارت یک کشور منتهی می‌شود و این قطعاً برای کشور ما غیر قابل قبول خواهد بود.
نرسی قربان با تاکید بر اینکه در این توافق باید اهداف بلند مدت برای رسیدن به منافع و مشترک برنامه ریزی شده باشد گفت: رابطه میان ایران و چین نیز که پیش‌نویس آن در هیئت وزیران به تصویب رسیده از نوع مشارکت استراتژیک است و این موضوع می‌تواند اطمینان دهد که توافق با توجه به زمان طولانی (۲۵ سال) دارای ضوابط و متغیر‌های استراتژیکی است که برای کشور دارای منافع خواهد بود.
این کارشناس اقتصاد انرژی در پایان تاکید کرد: در مرحله نخست باید دقت داشت به چه صورت، چه میزان و درصدی طرح‌های مطرح شده دراین توافق پیش نویس شده است و به طور کلی قرارداد‌هایی که بتواند صادرات به ویژه فروش نفت ایران را افزایش دهد و ارزآور باشد قابل دفاع است از این رو حضور در بازار نفت مستلزم استراتژی‌هایی بدون مداخلات سیاسی و عقد قراردادهای بلند مدت با کشور‌های قوی است که بتواند منافع ایران را حفظ و توسعه دهد.