اقتصاد۲۴ - از اواخر مرداد و اوایل شهریور ماه جاری به دنبال ریزش مداوم شاخص بورس برخی از سهامداران تصمیم گرفتند که سهام خود را بفروشند و خروج تدریجی سرمایه از این بازار آغاز شد؛ هرچند که شاخص بورس پیش از تعطیلات در دو روز متوالی مثبت شد و توانست کانال ۱۷۰۰ را پس بگیرد.
تا همین یک ماه پیش صف خرید‌ها آنقدر طولانی بود که برخی روز‌ها هیچ سهم مرغوبی نصیب سهام داران نمی‌شد. کافی بود روی یک سهم دست بگذاری تا طی یک هفته سود آنچنانی نصیبت شود، اتفاقی که تبلیغات دولت نیز به آن دامن زد تا پای نیمی از مردم کشور به بازار سرمایه باز شود.
اما در روز‌هایی که چراغ قرمز بورس تا پایان زمان این بازار روشن ماند و بسیاری از سهم‌هایی که پشتوانه قوی دارند هم گرفتار صف فروش شدند، دولت تصمیمی در راستای حمایت از این بازار گرفت و کارشناسان را بر این باور قرار داد که شاخص در حال اصلاح خود است.
با این حال بازار همچنان بر مدار نزول در حرکت بود و برخی دلیل این اتفاق را جدا از دخالت‌های دولت، حاشیه‌های تشکیل صندوق دارا دوم، نحوه فروش سهام عدالت و رفتار هیجانی برخی سهامداران برای خروج از بازار عنوان کردند.
اما حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس با تأکید بر اینکه متغیر‌های بازار در مقایسه با ماه‌های گذشته تغییری نکرده است به سهامداران توصیه کرد صبر پیشه کنند، چون به گفته او، بازار سرمایه در بلندمدت سود خوبی نصیب سرمایه‌داران می‌کند؛ «بازار بر اساس عرضه و تقاضا است و قیمت سهم، تابع عرضه روز است و سهامداران نباید انتظار داشته باشند که هر روز سهام رشد کند، باید قیمت سهم را با متغیر‌های بنیادی و اخبار مرتبط بررسی کنند. سرمایه‌گذار زمانی که وارد بازار بورس می‌شود، باید بداند که در این بازار هم سود و هم ضرر نصیبش می‌شود.»
از سوی دیگر فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد هم معتقد است: «سیاست دولت، صیانت از بازار سرمایه است، کسانی که می‌خواهند به بازار سرمایه بیایند باید حوصله به خرج دهند و نگذارند که دیگران از کم‌حوصلگی‌شان سوء استفاده کنند.»
حالا با این مغایرت‌ها یعنی حمایت لفظی دولت و نبود اطمینان به برنامه‌ها، تردید مردم برای سرمایه گذاری در بازار بورس افزایش یافته و این سوال را مطرح می کنند که افت بورس طبیعی است یا غیرطبیعی و آیا این فراز و فرود‌های عجیب و با شیب‌های تند به دخالت دولت در این روند مرتبط است؟
دخالت دولت از مشکلات بزرگ بازار سرمایه است
در این زمینه سهراب هاشمی، تحلیلگر بازار سرمایه در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: همواره پس انداز و سودآوری برای سهامداران بورس حائز اهمیت بوده و هست و با توجه به ریسک‌های احتمالی ورود و سرمایه گذاری در این بازار، تصمیم می‌گیرند، هرچند سایر بازار‌های مالی هم می‌توانند کارکرد‌های مهم و سودمندی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: ریزش های بورس درس عبرتی برای مسئولان شد
این کارشناس بورس تصریح کرد: بازار سرمایه یک بازار پر نوسان است و این موضوع کاملاً طبیعی است، اما باید توجه داشت در حال حاضر ریسک‌های سیستماتیکی به بازار تحمیل می‌شود که بازار نمی‌داند باید چه واکنشی نشان دهد و همین موضوع سردرگمی ایجاد کرده است.
هاشمی دخالت دولت را یکی از مشکلات بزرگ بازار سرمایه بیان کرد و گفت: در همه بورس‌های جهانی بخش خصوصی سکان اصلی بازار را به دست دارد و این به معنی تضمین این بازار است اما متاسفانه در ایران، بازار سرمایه هم مانند سایر بازار‌ها تحت سیاست‌های دولت اداره و هدایت می‌شود. سیاست های اجرایی در این بازار که از سوی دولت‌ها تکلیف شده به دلیل غیر واقعی بودن، علمی نبودن و همچنین به دور از مباحث استاندارد جهانی تاکنون نتوانسته شرایط خوبی را برای بازار سرمایه طی سال‌های گذشته فراهم کند و اگر هم برخی مواقع سبزپوشی این بازار نقل محافل شده قطعاً کوتاه و گذری بوده است.
هاشمی یادآور شد: هرچند بورس محفلی برای ریسک است، اما امروز سهامداران خُرد با عبور از سایر بازار‌ها سرمایه‌های خود را به بورس رسانده اند و همپای سایر سهامداران بزرگ به دنبال کسب سود هستند، اما دریغ از اینکه هنوز برنامه بلند مدتی برای ادامه این منفعت و جذب سرمایه به شرط تضمین از سوی دولت برای این بازار ارائه نشده و هر روز تغییراتی هرچند جزئی و گاهاً اصلی موجبات ریزش سهام‌ها را فراهم می‌سازد.
این کارشناس بورس ادامه داد: با توجه به روند طبیعی ریزش و رشد سهام‌ها در این بازار، اما مبرهن است بازار سرمایه می‌تواند با سیاست‌های جذب سرمایه از خلال بازار اولیه سهامداران جدیدی برای شرکت‌ها تازه واردشده به بورس پیدا کند و منابع جدیدی به این شرکت‌ها تزریق کند.
اهرم‌های انحراف نقدینگی از بورس
هاشمی درباره احتمال انحراف مسیر نقدینگی‌ها به سمت بازار‌های موازی با شرایط ایجاد شده در بازار بورس گفت: رشد و توسعه اقتصادی مرهون فعالیت فعالان واقعی در اقتصاد است؛ حالا در بازاری که تمام گزینه‌های توسعه از جمله ایجاد کسب‌و‌کار و رویارویی خریداران و فروشندگان در یک صف، پیامد‌های مستقیم و غیر مستقیمی را در برگرفته است می توان اهرم‌های زیادی را برای حرکت یا توقف درنظر گرفت.
این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: با وجود چنین روش‌هایی برای کسب سود، سوداگری نیز می‌تواند جایی در بازار داشته باشد، اما بازهم سیاست‌هایی تبیین شده، خود عامل بازدارنده و یا کاهش تاثیر این سوداگری در بازار خواهد بود.
وی تاکید کرد: در حال حاضر دولت با علم بر این موارد مردم را برای ورود نقدینگی هایشان به بورس تشویق می‌کند؛ اما پس از جذب پول‌های مردم دیگر هیچ تضمینی برای حفظ این منابع نمی‌دهد، همین موضوع ریزش سهام‌ها در بازار را با توجه به ادامه عدم اعتماد مردم بیشتر خواهد کرد. این مسئله ممکن است سهامداران را برای کسب سود بیشتر به بازار‌های جانبی نظیر ارز، طلا، مسکن و خودرو کوچ دهد .
به گفته این کارشناس بورس، بازار سرمایه در تمام دنیا بازاری امن برای سرمایه گذاری تعریف شده است. هرچند ریسک‌هایی توأم با فراز و فرود هم دارد، اما به دلیل ماهیت خصوصی بودن از برخی سیاست‌های تک محوری دولتی خارج است و همین موضوع تعبیر متفاوتی با سایر بازار‌هایی که دولت در آن به طور مستقیم مداخله دارد، خواهد داشت.
هاشمی افزود: طبق تعریف بازار سرمایه، انتظارات فعالان در این بازار از روند متغیر‌های مرتبط با عملکرد شرکت‌ها رقم می‌خورد و تعیین کننده قیمت فعلی سهام همین شرکت ها هستند، پس هر متغیری می‌تواند بر مدار حرکت بازار تاثیرگذار باشد، موضوعی که امروز با هر تکان اقتصادی، بازار سرمایه نشانه گرفته می‌شود.
خلق انتظارات تورمی
وی در پاسخ به این سوال که چه راهکاری برای هدایت صحیح نقدینگی توصیه می‌شود؟ گفت:در حال حاضر وجود این میزان نقدینگی در میان مردم برای اقتصاد ایران مضر است و انتظارات تورمی را به همراه خواهد داشت.
این کارشناس بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: اگر قرار بر حمایت دولت از بورس است باید متغیر‌های کلانی، چون تورم و نرخ ارز دچار جهش‌های بزرگ نشود. به عبارت دیگر برای اینکه بازار را برای مردم جذاب‌تر نشان دهند باید سایر بازار‌ها تضعیف و یا قیمت‌ها را حباب دار نکنند چرا که این سیاست کوتاه مدت تنها برای یک مقطع زمانی می‌تواند پاسخگو باشد و در ادامه باز هم شاهد سرگردانی نقدینگی مردم در سایر بازار‌ها خواهیم بود.