سال پایانی دولت با خاطره خوب تمام خواهد شد؟/ بورس، پاشنه آشیل اقتصاد ایران می‌شود؟

اقتصاد۲۴ - دولت ها در یک سال پایانی خود معمولاً با انتقاد از سوی مردم همراه می شوند؛ این اتفاق در همه دولت ها به خصوص از دوره آیت الله هاشمی رفسنجانی به بعد مرسوم بوده است. یک سال پایانی دولت ها معمولاً شرایط ویژه ای است که اتهام انفعال نیز به دولتمردان زده می شود. با این همه اما شاید سال پایانی دولت حسن روحانی را بتوان ویژه تر از سایر دولت ها ارزیابی کرد. شیوع اپیدمی کرونا و فشار تحریم ها به صورت همزمان کار را برای اقتصاد ایران سخت تر کرده است.

دولت اما در این یک سال پایانی با کسری بودجه، تورم، بیکاری و کاهش قدرت خرید مردم دست و پنجه نرم می کند، موضوعی که در صورت تداوم می تواند پایان کار را با خاطره بد برای دولت حسن روحانی و کابینه اش همراه کند.

 

از سوی دیگر سیاست گذاری دولت مبنی بر هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه در ماه های گذشته با چالش هایی همراه شده است. ریزش شاخص بورس بعد از یک رشد غیر قابل انتظار در صورت تداوم می تواند بحران تازه ای برای دولت در سال پایانی ایجاد کند، بحرانی که پای سهامداران خرد بازار سرمایه را به میان می کشد و در صورت عدم مدیریت شرایط، تبدیل به نارضایتی عمومی خواهد شد.

با این حال اما دولت حسن روحانی خود معتقد است که برای سال پایانی خود نقشه راهی را ترسیم کرده است. نقشه راه اعلام شده از سوی علی ربیعی، سخنگوی دولت اما کلی و بدون ذکر جزئیات است. بر اساس آنچه ربیعی در نشست خبری خود گفت، می‌توان به پنج محور «جبران کسری بودجه»، «کنترل نقدینگی به نفع تولید»، «رونق بازار سرمایه»، «حمایت از معیشت خانوار» و نیز «توسعه سرمایه‌گذاری» در کشور اشاره کرد، کلیتی که البته تا به مرحله عمل نرسد می تواند در ردیف سایر آمال دولت در سال پایانی کار خود مدفون شود. اما سوال اینجاست که دولت دوازدهم در نهایت می تواند با خاطره خوب سکان مدیریت اجرایی را به دیگری بسپارد؟

آلبرت بغوزیان استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در گفتگو با اقتصاد۲۴ می گوید: به نظر می رسد دولت ها با ادعاهای زیادی مانند کاهش قیمت ها، افزایش قدرت خرید، حفظ ثبات اقتصادی و نرخ ارز و... وارد می شوند و معمولاً چهار سال نخست را مشغول بررسی و ارزیابی هستند که می گویند یک ویرانه را تحویل گرفتند و در دور دوم به خصوص در اواخر آن کارها را رها می کنند. در این شرایط تنها بهانه ای به جناح مقابل خود می دهند تا از شرایط انتقاد کند و ماجرا دوباره تکرار شود.

 

وی می افزاید: به نظر می رسد این شرایط در حال حاضر هم جریان دارد. در دوره ابتدایی آقای روحانی، تورم تک رقمی بود و نرخ ارز با ثبات شد اما از اسفند ماه سال گذشته انگار اراده ای برای بهبود و یا حتی حفظ شرایط موجود وجود نداشت.

 

بغوزیان تاکید می کند: سیاست های اعمال شده در تعارض با شعار جهش تولید بود و به نظر می رسد دولت پاسخ قانع کننده ای به مطالبه رهبر انقلاب نداشته باشد. به هر حال نمی توان همه تقصیر را به گردن کرونا و یا تحریم انداخت.

این کارشناس اقتصادی همچنین تصریح می کند: تحریم که همواره در اقتصاد ایران کم و بیش بوده است و کرونا در سایر کشورها حداقل به تورم دامن نزده است، اما در ایران به دلیل بالا رفتن نرخ ارز قیمت تمام شده بالا رفته است. تورم انتظاری در ماه های آینده بالای 25 درصد است و قیمت کالاهای اساسی متاسفانه روزانه بالا می رود.

بغوزیان می افزاید: اینکه چرا اراده ای برای بهبود این شرایط نیست را باید دولت پاسخ بدهد. آیا واقعاً دولت قرار است کشور را به این شکل تحویل دولت بعدی بدهد یا قرار است در چند ماه آینده اتفاقات بهتری رخ دهد؟

 

وی یادآور می شود: آنچه تا به اینجا شاهد هستیم بیکاری ناشی از افزایش قیمت تمام شده، کسادی و رکود بازارها و لجام گسیختگی قیمت مواد اولیه است که چیز قابل دفاعی در آن وجود ندارد. بنابراین بعید است که دولت در این شرایط بتواند با خاطره خوب کار خود را به پایان برساند.

بغوزیان درباره سیاست دولت برای هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه می گوید: دولت درباره بازار سرمایه خیلی خوب شروع کرد اما اینکه گفته می شود دولت بازار سرمایه را رها کرده است گزاره درستی نیست.

وی می افزاید: دولت فکر نمی کرد که بازار سرمایه با چنین حجم استقبال روبرو شود که مانع از به هم ریختگی بیش از این در سایر بازارها شود. دولت با واگذاری سهام عدالت و سهام شرکت های خود توانست مردم را با بورس آشنا کند. در این شرایط مردم با سرمایه خرد وارد شدند.

 

این استاد دانشگاه تاکید می کند: همچنین پول هایی که دولت در اقتصاد تزریق می کرد باید جایی می رفت و بخش زیادی از آن نیز سمت بورس رفت که در غیر این صورت اوضاع طلا، مسکن و دلار از این هم بدتر می شد. در حال حاضر هم این هشدار را می دهیم که اگر اصلاح بازار طولانی مدت شود برای اقتصاد کشور خطرناک خواهد بود.

بغوزیان با بیان اینکه دولت باید در این مدت برای بازار سرمایه حتما چاره اندیشی کند، اظهار می کند: حالتی که برای بورس به وجود آمده غیر عادی است. در بازار مسکن کسی حاضر نیست جنس خود را ارزان بفروشد بنابراین اینکه عده ای سهام خود را ارزان می فروشند کمی غیر عادی است.

 

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان می کند: به نظر می رسد باید نهادهای نظارتی وارد شوند تا خدایی نکرده سلطان سهام هم پیدا نکنیم که در ارزانی سهم را جمع می کنند و در قیمت بالا بفروشند. بعید نیست که عده‌ای بازیگر تعمدا این شرایط را برای بازار ایجاد کرده باشند.