اقتصاد۲۴- «برق امید» وعده و وعید جدیدی است که دولتی‌ها از چند هفته پیش یکسره آن را در بوق و کرنا کرده اند؛ تامین رایگان برق مشترکان کم مصرف و ارائه تخفیف به مشترکان خوش مصرف و در نهایت ترغیب مشترکان پرمصرف به تغییر الگوی برق مصرفی چکیده تازه‌ترین برنامه اقتصادی-رفاهی است که دولت دوازهم در واپسین ماه‌های باقیمانده از عمر کابینه نغمه آن را ساز کرده است.
برابر مصوبه روز چهارم شهریور ماه هیات دولت، قرار است از این پس به مشترکانی که میزان برق مصرفیشان از کمتر از ۸۰ کیلو وات تا ۴۰۰ کیلو وات متغیر است، تخفیفی ۱۰۰ درصدی تعلق بگیرد؛ برخورداری از مزایای برق مجانی حسب سکونت در مناطق گرمسیر یا عادی و اوقات سرد و گرم سال متغیر است، اما طبق وعده داده شده قرار است به غیر از مشترکان ویلاها، باغات و سکونتگاه‌های غیر دائم و خالی از سکنه شامل حال تمامی مشترکانی هم شود که در مناطق شهری، روستایی و عشایری اقامت دائم دارند.
«رضا اردکانیان»، وزیر نیرو: مطابق آمار بر اساس الگوی مصرف، حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار خانوار (نزدیک به ۳۰ میلیون نفر از جمعیت کشور) جزو مشترکان کم مصرف هستند که با مصوبه هیات دولت امکان رایگان شدن آن فراهم می‌شود.(گفتگو با رادیو جوان)
اهمیت پروژه دولتی برق امید زمانی قابل درک و فهم است که بدانیم در حال حاضر برق مصرفی خانوار‌ها بر چه مبنا و معیاری محاسبه می‌شود؛ مطلبی که مسئولان دولتی وزارت نیرو یا صحبتی از آن نکرده اند و یا اینکه با گفتن مفاهیم کلی اینطور از آن عبور کرده اند:
«مصطفی رجبی مشهدی» معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی توانیر: برای سال آینده نیز از اول فروردین ماه ۹۹ به میزان ۷ درصد تعرفه برق برای همه مشترکان افزوده می‌شود و برای مشترکان پرمصرف نیز که بیش از الگوی مصرف، به مصرف برق می‌پردازند، علاوه بر افزایش ۷ درصدی همگانی، ۱۶ درصد دیگر نیز افزایش تعرفه برق خواهند داشت.(تسنیم)
بیشتر بخوانید: برق مجانی در انتظار چه کسانی است؟
البته تا پیش از برچیده شدن بساط قبض‌های چاپی برق، می‌شد به استناد اطلاعات کلی مندرج بر روی آخرین قبض صادر شده از نحوه حساب و کتاب پول برق مطلع شد، اما حالا یک سالی از چاپ و توزیع آخرین قبض چاپی می‌گذرد. با این حال اگر به باقیمانده قبض‌های چاپی سال ۹۸ رجوع و مطابق سقف ۴۰۰ کیلواتی تعیین شده پروژه برق رایگان امید، مبنای حساب و کتاب آن را بر اساس اظهارات معاون برنامه ریزی توانیر به روز کنیم آنگاه به این نتیجه خواهیم رسید:
- اگر در سال ۹۸ مشترکان خانگی ماهانه تا ۴۰۰ کیلووات برق مصرف کرده باشند به نسبت میزان مصرفشان بابت هر کیلو وات از نزدیک به ۶۰ تومان تا اندکی بیش از ۲۷۰ تومان پول پرداخت کرده‌اند؛ از قرار معلوم از سال ۹۹ دستکم ۷ درصد به این مبلغ افزوده شده و بر همین اساس ارزش این هزینه مصرفی هر کیلو ولت برق باید حالا از حدود ۶۴ تا حدود ۲۸۰ تومان متغیر باشد.
از این کنار هم گذاشتن این اطلاعات با داد‌های درج شده در مصوبه اخیر برق امید در هیات وزیران می‌توان اینطور استنباط کرد:
- در صورت عملیاتی شدن این پروژه، مشترکان مشمولی که همین حالا هزینه برق مصرفی ماهانه آن‌ها بین ۲۵ تا ۱۱۱ هزار تومان است می‌توانند از مزایای برق مجانی برخوردار شوند.
پروژه برق امید این روز‌ها در فاز تبلیغات است و تا عملیاتی نشود معلوم نمی‌کند که مزایای آن شامل حال کدام بخش‌های جامعه خواهد شد، اما در این اوضاع و احوال بد نیست تا کمی بیشتر از تاثیر هزینه‌های انرژی بر دخل اقتصاد خانوار بدانیم؛ به صورت مشخص هر سال هزینه‌های برق مصرفی یک خانوار متوسط ذیل عنوان کلی‌تر سبد هزینه‌های انرژی از سبد یک خانوار متوسط یکی از شاخص‌هایی که در جلسات سالیانه افزایش حداقل مزد به دستاویزی برای افزایش درآمد ماهانه کارگران قرار می‌گیرد.
«فرامرز توفیقی» عضو کارگری شورای عالی کار: آخرین بار سهم هزینه‌های انرژی از سبد هزینه‌های خانوار‌های مزدبگیر چیزی در حدود ۶.۵۳ درصد بود که به نسبت ۲.۳۸، ۱.۲۴ و ۲.۹۱ درصد میان هزینه‌های برق، آب و سوخت مصرفی منزل تقسیم شده بود؛ البته این تقسیم بندی به صورت مطلق دقیق نیست و اعتبارش بر مبنای تحقیقاتی است که مرکز ملی آمار ایران بر روی تاثیر تغییرات بهای خوراک، مسکن، بهداشت، پوشاک، آموزش و فرهنگ و انرژی و... بر سبد مصرفی خانوار‌ها تهیه کرده است؛ مصوبه کمیته مزد شورای عالی کار این بود که از سال ۹۹ این شیوه قدیمی تغییر و هرکدام از این سبد‌ها به صورت جداگانه محاسبه شوند، اما هم طولانی شدن ماجرای افزایش مزد و هم شیوع کرونا و هم هزار و یک دلیل دیگر باعث شد تا با گذشت نزدیک به ۶ ماه از شروع سال جاری اقدامی عملی برای تغییر این رویه صورت نگیرد. (اقتصاد۲۴)
در اینجا اگر صحبت‌های این فعال کارگری را مبنای محاسبات هزینه‌های تخمینی انرژی مصرفی خانوار‌های متوسط کنیم به چنین نتیجه ای خواهیم رسید:
- از مجموع حدودا ۳ میلیون تومان حداقل حقوق ماهانه یک کارگر ساده باید مبلغی در حد و اندازه ۱۹۵ هزار تومان بابت مجموع هزینه متعارفی شود که یک خانوار آن را صرف انرژی مصرفی خود می‌کند؛ با این تصور که در محاسبات انجام شده تغییرات دمایی هوا ثابت درنظر گرفته شده باشند سهم هزینه برق این خانوار مبلغی در حدود ۷۱ هزار تومان خواهد بود.
اینکه مبالغ استخراج شده از این معادلات تا چه اندازه به واقعیت‌های زندگی روز نزدیک است داستانی است که ممکن است برای خیلی از مردم باورناپذیر باشد؛ هرچه باشد این روز‌ها هیچ خانه‌ای را نمی‌توان سراغ داشت که در آن وسائل ضروری زندگی برای کار کردن نیازی به برق نداشته باشند، در عادی‌ترین حالت یک زندگی معمولی بدون داشتن یخچال فریزر، ماشین لباسشویی، تلویزیون، روشنایی خانه، کولر آبی، جاروبرقی و تلفن همراهی که باید مدام شارژ شود ممکن نیست و شاید دور از ذهن باشد که بتوان هزینه برق مصرفی چنین خانواده‌ای را در حد کنترل کرد بتوان در لیست مشترکان برق امید قرار گرفت؛ مطلبی که به فاصله چند هفته از به راه افتادن تبلیغات دولتی برق امید در مجلس اینطور راجع به آن صحبت می شود: