اقتصاد۲۴ - بازارها در نیم‌سال نخست، دو فصل متفاوت را تجربه کردند. درحالی‌که در فصل بهار، بورس با ثبت بازدهی سه‌رقمی گوی سبقت را از دیگر بازارها ربوده بود، اما این بازدهی در فصل دوم به مقدار قابل‌توجهی کاهش یافت تا در نهایت یک مسیر همگرایی در بازارها مشاهده شود.
فاصله گرفتن بازدهی بورس نسبت به سایر دارایی‌ها در فصل نخست باعث شد این سوال مطرح شود که چرا شکاف قابل‌توجهی میان بازدهی بازارها ایجاد شده است؟ اما تصحیح رفتار بورس و پیشروی ارز و سکه در فصل دوم تا حدودی توانست روند همگرایی در بازارها را آشکار کند.
کارشناسان تاکید می‌کنند اگرچه بازدهی بازارها می‌تواند در کوتاه‌مدت از یکدیگر فاصله بگیرد، اما در میان‌مدت و بلندمدت مقدار بازدهی این بازارها به یک نقطه مشترک نزدیک خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود در صورت طی شدن مسیر طبیعی و اعمال نکردن سیاست‌های مداخله‌ای در برخی بازارها، همگرایی ایجادشده در فصل تابستان، در دو فصل پایانی نیز تداوم یابد.
بیشتر بخوانید: آیا قیمت سکه و طلا امروز و فردا ریزش می‌کند؟
سبقت سکه از بورس در فصل دوم
در آخرین روز شهریورماه، دلار و سکه در دو مسیر متفاوت حرکت کردند؛ دلار با ۵۰ تومان افزایش روی عدد ۲۷ هزار و ۲۵۰ تومان قرار گرفت، ولی سکه ۱۰۰ هزار تومان افت را ثبت کرد و به بهای ۱۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان رسید. با وجود افت سکه در روز آخر تابستان، این فلز گرانبها بیشترین بازدهی را در سه ماه دوم سال کسب کرد.
فلز گرانبهای داخلی در تابستان حدود ۶۵ درصد افزایش را به‌ثبت رساند که بسیار بیشتر از شاخص‌کل بورس و دلار بود. شاخص‌کل بورس در سه ماه دوم سال به رشد ۲۵ درصدی اکتفا کرد و بازدهی دلار نیز در نزدیکی محدوده ۴۳ درصد قرار گرفت.
به گفته فعالان، سکه در سه ماه دوم تابستان از سوی دو عامل مهم مورد‌حمایت قرار گرفت: اولی رشد بهای دلار و دومی، افزایش ارزش طلا در بازار‌های جهانی که در مقطعی حتی به بالای ۲هزار دلار نیز رسید. یکی از دلایل افت فلز گرانبهای داخلی در آخرین روز شهریورماه هم همین نزول بهای طلا بود. در واقع در حالی که دیروز دلار به سکه علامت افزایشی می‌داد، ارزش اونس با افت خود سکه را به سوی نرخ‌های پایین‌تر هدایت می‌کرد.
البته بخشی از افزایش قیمت سکه در تابستان هم از سوی عوامل بنیادی حمایت نمی‌شد و بیشتر ناشی از عوامل روانی بود. همین موضوع هم باعث شد که برای قیمت سکه حباب شکل بگیرد. در صورتی‌که اونس و دلار طی روز‌های آتی گران نشوند، احتمال افت بیشتر در بازار سکه وجود دارد. برخی تحلیلگران باور دارند، تضعیف شاخص دلار در بازار‌های جهانی ممکن است بر حباب سکه اثر داشته باشد.
درست است که سکه در سه ماه دوم سال پیشتاز بازارها شد، ولی اگر بازدهی همه بازارها در مجموع ۶ ماه ابتدایی سال را بررسی کنیم، این شاخص‌کل بورس بوده است که با اختلاف زیادی نسبت به سایر بازارها در صدر قرار می‌گیرد.
شاخص‌کل بورس در نیم سال اول سال ۹۹ حدود ۲۱۲ درصد افزایش را به ثبت رساند. این در حالی بود که در همین بازه زمانی سکه حدود ۱۱۸ درصد افزایش قیمت داشت و دلار نیز تنها ۶۹ درصد افزایش را به ثبت رساند. به عبارت دیگر می‌توان گفت شاخص‌کل بورس در سه ماه ابتدایی سال چنان افزایشی را به‌ثبت رساند که موجب شد این شاخص در مجموع ۶ ماه نیز بر صدرجدول بازدهی قرار بگیرد. تابستان زمانی بود که سایر بازارها به‌تدریج سعی کردند رشد خود را با شاخص‌کل بورس هماهنگ‌تر کنند. در این میان، به اعتقاد بسیاری از فعالان وضعیت بازارها در پاییز بیشتر وابسته به اتفاقات سیاسی آتی خواهد بود.
از بهار آرام تا تابستان ناآرام
رشد قیمت دلار و سکه در فصل بهار آرام بود و قیمت‌ها پله‌پله بالا می‌رفتند. دلار در انتهای اسفندماه در محدوده ۱۶هزار و۱۰۰ تومان قرار گرفته بود، ولی در فصل بهار توانست خود را تا نرخ ۱۹هزار تومان بالا ببرد. در تابستان سرعت رشد قیمت دلار بیشتر شد و این ارز توانست خود را تا سطح ۲۷هزار تومانی بالا ببرد.
دلار در تمام طول تاریخ خود چنین سطح قیمتی را به چشم ندیده بود و در روز‌های انتهایی شهریورماه در حال جابه‌جایی سقف‌های قیمتی بود. به این ترتیب، دلار که در بهار حدود ۱۸درصد افزایش قیمت را به ثبت رسانده بود، در فصل تابستان بازدهی خود را به عدد ۴۳درصد رساند.
در بازار سکه نیز چنین روایتی حکم‌فرما بود. سکه تمام‌بهار آزادی در انتهای سال ۹۸ روی عدد ۶ میلیون و ۲۰ هزار تومان به‌کار خود پایان داد، ولی در بهار توانست تا انتهای کانال ۷ میلیون تومانی بالا برود و روی عدد ۷ میلیون و ۹۲۰ هزار تومان قرار بگیرد. این کانال‌شکنی‌ها موجب شد که بازدهی سکه در بهار به۳۱ درصد برسد. سرعت رشد سکه در تابستان بیشتر شد.
این فلز گرانبها در همان تیرماه توانست از سد روانی و محکم ۱۰ میلیون تومان عبور کند و پس از اینکه کمی در مردادماه از لحاظ رشد قیمتی آرام گرفت، در شهریورماه با قدرت دوباره رشد خود را از سر بگیرد و حتی کانال ۱۳میلیون تومان را هم فتح می‌کند. سکه به لطف چنین کانال‌شکنی‌هایی در تابستان حدود ۶۵ درصد افزایش را ثبت کرد و در صدرجدول بازدهی قرار گرفت.
اتفاقات مهم در بازار ارز
اولین اتفاق مهم در تابستان سال ۹۹، ضرر سنگین خالی‌فروشان ارزی در اواخر تیرماه بود. روز بیست و هشت تیرماه، دلار طی یک روز هزار تومان افزایش یافت و به بهای ۲۵ هزار و ۱۰۰ تومان رسید. این افزایش در حالی رخ داد که بسیاری از معامله‌گران انتظار افت قیمت دلار را داشتند و به همین واسطه در موقعیت فروش قرار گرفته بودند. افزایش روز ۲۸ تیرماه موجب شد که بسیاری از معامله‌گران فروشنده دچار ضرر سنگینی شوند و برای مدتی از بازار کنار بروند. دیگر اتفاق مهم تابستان که وضعیت بازار ارز و سکه را تحت‌تاثیر قرار داد، اعلام خبری توسط رئیس‌جمهور مبنی بر گشایش در اقتصاد ایران بود. پیرامون این خبر جوسازی زیادی در بازارها صورت گرفت، به‌طوری‌که دلار طی یک‌روز ۲ هزار و ۱۰۰ تومان از ارزش خود را از دست داد.
در حالی‌که عده‌ای انتظار داشتند به واسطه این خبر دلار به زیر ۲۰ هزار تومان برود و سکه در زیر سطح ۱۰ میلیون تومانی قرار بگیرد، با این حال، خیلی زود مشخص شد که وعده گشایش اقتصادی قرار نیست به‌زودی محقق شود، در نتیجه مسیر بازارها عوض شد و با شروع شهریورماه، سرعت رشد سکه و دلار تندتر شد.
بازارساز در ابتدا رشد قیمت دلار را به رسمیت نشناخت و سعی کرد با قیمت‌های پایین اقدام به عرضه ارز توسط صرافی‌های بانکی کند. با این حال این مساله نه‌تن‌ها جلوی رشد قیمت دلار را نگرفت، بلکه موجب شد که صف‌های طولانی در برابر صرافی‌های بانکی شکل بگیرد. این صف‌ها تنها زمانی در بازار جمع شدند که بازارساز حاضرشد قیمت صرافی‌های بانکی را به بازار آزاد نزدیک کند. در روز‌های انتهایی شهریوماه، دلار بیشتر تحت‌تاثیر اخبار سیاسی مربوط به فعال‌شدن مکانیزم‌ماشه قرار گرفت و با جوسازی روانی به‌سوی قیمت‌های بالا حرکت کرد.