اقتصاد۲۴ - معادلات اقتصادی می‌گویند نرخ تورم و بهره، نرخ بیکاری و نرخ توسعه عواملی هستند که موجب بالا و پایین رفتن نرخ ارز می‌شوند، اما در ماه‌های اخیر در اقتصاد ایران این عوامل جابه‌جایی شدیدی نداشته و با این حال نرخ ارز جابه‌جایی‌هایی را تجربه می‌کند که هر فعال بازاری را سرگردان کرده است. نرخ دلار که تا همین هفته پیش به قیمت‌های بی‌سابقه ۳۲ هزارتومان و ۳۳ هزارتومان رسیده بود، در هفته جاری به کانال ۲۰ هزارتومانی بازگشت، اما آیا این نرخ پایدار است؟ پاسخ کارشناسان به این سوال منفی است. آن‌ها تحلیل می‌کنند که نوسانات ارزی حال‌حاضر بیش از آنکه ناشی از عوامل استاندارد و اقتصادی تاثیرگذار بر نرخ ارز باشد، مصنوعی است. پس به هیچ نرخ مصنوعی نمی‌توان اطمینان و به اتکای آن برنامه‌ریزی اقتصادی کرد.
برداشت سود بزرگ سرمایه‌داران از تلاطم ارز
علی اصغر سمیعی، رییس هیات موسس کانون صرافان با توجه به تجربه خود در بازار، وضعیت فعلی بازار ارز را از منظر بازیگران اصلی نوسانات تحلیل می‌کند و در گفتگو با رویداد۲۴ توضیح می‌دهد: «دلیل بالا رفتن ارز در نظریه‌های اقتصادی تفاوت نرخ تورم با کشور‌های حوزه دلار است، اما اقتصاد کشور ما تمامی معادلات نظریه‌های اقتصادی را بر هم می‌ریزد.»
در میان این بالا و پایین رفتن نرخ ارز، سمیعی یک پرسش اساسی مطرح می‌کند. «اگر قیمت ارز ۲۵ هزار تومان است، چرا اجازه می‌دهند تا ۳۲ هزارتومان بالا برود؟ اگر قیمت دلار ۳۲هزارتومان است، چرا با ضرب عرضه بیش از تقاضا آن را پایین می‌آوردند؟ بانک مرکزی و مسئولان باید پاسخی برای این سوال پیدا کنند.»
از نظر رییس پیشین کانون صرافان، پایین آمدن قیمت دلار دو حالت می‌تواند داشته باشد. «حالت خوشبینانه این است که بانک مرکزی در تغییر قیمت‌ها دخالتی ندارد و این سوداگران بازار هستند که با تزریق ناگهانی ارز، قیمت را پایین می‌آورند. دلیل اصلی افت قیمت ارز هم برخلاف تبلیغات اصلا مهار قیمت‌ها و کمک به معیشت مردم نیست بلکه کسانی با عرضه ارز قیمت را پایین می‌آورند تا بعد کف قیمت را خودشان خریداری کنند و در مرحله بعد از گرانی دوباره ارز سود هنگفت برداشت کنند. این اتفاق در دنیا هم می‌افتد، ولی جلوی این سودجویی را بانک‌های مرکزی می‌گیرند.»
او بیشتر توضیح می‌دهد: «سرمایه‌داران بزرگ به‌طور ناگهانی به بازار حمله می‌کنند و مبالغ زیادی ارز در بازار عرضه می‌کنند، قیمت را پایین می‌آورند، ارز‌های کف بازار را با کف قیمت جمع می‌کنند. این رسم است در دنیا و مسئول مبارزه با آن بانک‌های مرکزی هستند. حالا اگر فرض کنیم بانک مرکزی ما خودش این کار را نمی‌کند و این سودجویان هستند که این کار را می‌کنند، چرا بانک مرکزی برای متوقف کردن این سوداگری حضور پیدا نمی‌کند؟»
به گفته او تلاطم بازار ارز از اول فرودین تا امروز سود و زیان‌های زیادی ایجاد کرده است. زیان‌های این تلاطم به سمت مردم عادی اصابت می‌کنند و سود‌ها به سمت سرمایه‌داران بزرگ و رانتی‌ها می‌رود. حالا اگر خود بانک مرکزی عامل این تلاطم باشد که وامصیبتا.
ماجرای تجمع شبانه در فردوسی چه بود؟
ساعت ۴ صبح اواسط هفته جاری بود. فیلم‌هایی از یک تجمع شبانه در راسته دلارفروشان راسته فردوسی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. تصاویر این تجمع نشان می‌داد افرادی به قصد فروش دلارهایشان شبانه در خیابان فردوسی صف بسته‌اند. فردای همان شب نرخ دلار ریزشی را تجربه کرد که دست‌کم در ماه‌های اخیر سابقه نداشت. دلار که تا پیش از این در کانال ۳۱ هزار تومانی خرید و فروش می‌شد، در پایان معاملات روز بعد از تجمع شبانه به کانال ۲۷ هزار تومانی عقب‌نشینی کرد. اما افراد حاضر در تجمع چه کسانی بودند؟ چرا شبانه درب صرافی‌ها صف بستند تا اولین فروشندگان ارز باشند؟ از کجا مطلع شده بودند نرخ دلار پایین می‌آید؟
سمیعی این صراف قدیمی و کهنه‌کار درباره این تجمع شبانه معتقد است رانت اطلاعات و ایجاد موج مصنوعی مهم‌ترین دلیل تشکیل صف فروش شبانه برای تثبیت پایین‌آمدن نرخ ارز بود. او توضیح می‌دهد: «اول کسانی که اطلاعات دست اول را داشتند، شروع به حضور خود در صف فروش کردند و بعد تازه اطلاعاتشان را درز می‌دهند و مردم را بسیج می‌کنند برای فروش ارز. این خودش ایجاد موج می‌کند و هم از قیمت پایین ارز حمایت می‌کنند و هم باعث تایید و پایین آمدن بیشتر نرخ ارز می‌شوند».
به گفته او اتفاقی که افتاده، این است که دست‌هایی دلار را بالا پایین می‌کنند تا سود ایجاد کنند، آیا این دست‌های سودجویان است یا خود بانک مرکزی؟
پایین آمدن نرخ ارز به ضرب تبلیغ و عرضه
سمیعی معتقد است پایین آمدن نرخ ارز در این روز‌ها کاملا مصنوعی است و هیچ منطق اقتصادی ندارد. دو محرک اصلی برای ایجاد این نرخ مصنوعی نیز تبلیغ و عرضه ارز در بازار است. به هرحال این ریزش تا جایی ادامه خواهد داشت که عرضه ادامه ادامه باشد. به محض اینکه عرضه ارز متوقف شود، دوباره ارز صعودی خواهد شد. حالا بین این ریزش و صعود یک فاصله‌ای ایجاد می‌شود که دقیقا این شکاف برگ بنده سوداگران است: ارز‌های ارزان را از کف بازار جمع کنند و بعد با متوقف کردن عرضه ارز، سود ارز‌های سوار بر روند صعودی را برداشت کنند.
طبق صحبت‌های این تحلیل‌گر بازار ارز، حالا دستی قوی وارد شده و به طور مصنوعی و به ضرب عرضه بیش از تقاضا روند رو به رشد را متوقف و کار را برعکس کرده و قیمت‌ها را رو به پایین هدایت کرده، این دست قوی نمی‌تواند با نیت خیر این کار را کرده باشد و مسلما به قصد سودجویی، ایجاد تلاطم و گرفتن نوسان، دست به این کار زده، که باز باید پرسید نقش بازارساز اصلی چیست و چرا با این نوسانات و تلاطمات مخرب مقابله نمی‌کند؟ اگر با نگاه خوشبینانه (هرچند خود بانک مرکزی اعلام کرده که واسطه اصلی عرضه ارز در بازار این روز‌ها خودش است و روزانه ۵۰ میلیون دلار وارد بازار می‌کند) این اتفاق یعنی پایین آمدن مقطعی قیمت ارز را کار سوداگران و نوسان‌گیران بدانیم و مسئولیت این کار را متوجه آن‌ها کنیم، باید بگوییم که باز هم مسئولان بانک مرکزی به وظیفه ذاتی خود که همانا مبارزه با تلاطمات است، درست عمل نکرده‌اند.
حالا باید منتظر ماند و دید آیا این کاهش مصنوعی نرخ ارز به قصد کاهش سطح عمومی قیمت‌هاست یا در سال بی‌ارز دولت، به‌عنوان ابزاری برای کسب سود و جبران کسری بودجه در حال استفاده است؟
منبع: رویداد24