چرا کاندیداهای انتخابات ۱۴۰۰ وعده سیاست خارجی نمی‌دهند؟

اقتصاد۲۴- یک هفته مانده به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران، اقتصاد به موضوع اصلی بیانیه‌ها، شعار‌ها و وعده‌های انتخاباتی نامزد‌های ریاست جمهوری تبدیل شده و این در حالی است که مسائل مربوط به سیاست خارجی برخلاف انتخابات قبلی در حاشیه قرار گرفته است.

سومین مناظره انتخاباتی در حالی امروز برگزار می‌شود که مناظره اول به موضوع اقتصاد، مناظره دوم به مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و مناظره امروز نیز به دغدغه‌های مردم اختصاص یافته اما تاکنون هیچ خبری از سیاست خارجی نیست. دلیل این موضوع چیست؟ الاخبار در تحلیلی به این موضوع پرداخته و نوشته احتمالا افزایش نفوذ برخی نهادها در سیاست خارجی، عدم حضور ظریف در این رقابت‌ها و همچنین تصمیم سیستم می‌تواند دلیل به حاشیه رانده شدن مسائل مهم سیاست خارجی ایران باشد.

برخلاف دو انتخابات قبلی، مسائل اقتصادی بر موضوعات مربوط به سیاست خارجی غالب است و به ویژه در جریان مناظره‌های انتخاباتی هفت نامزد انتخابات ریاست جمهوری ایران این موضوع مشهود بود. در حالی که برخی معتقدند از «اهمیت سیاست خارجی در میان مردم کاسته شده است»، برخی دیگر می‌گویند «سیستم سیاسی تصمیم گرفته که این مساله در انتخابات مورد اختلاف و مشاجره قرار نگیرد.»

در دو انتخابات ریاست جمهوری پیشین، موضوع سیاست خارجی مساله اساسی و اصلی نسبت به سایر موضوعات بود تا جایی که می‌توان آن را مهمترین موضوعی که بر اساس آن انتخابات برگزار شد، خواند. در سال ۲۰۱۳ حسن روحانی با شعار «تعامل سازنده» و «چرخ سانتریفیوژ‌ها می‌چرخد و چرخ اقتصاد هم باید بچرخد» نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد. وی همچنین وعده داد که در صورت پیروزی در انتخابات تحریم‌ها علیه ایران برداشته شود. اما در انتخابات ریاست جمهوری که چهار سال بعد برگزار شد، با توجه به امضای توافق هسته‌ای روحانی موفقیت بزرگ خود یعنی توافق را ارتقا داد و آن را به موضوع اصلی انتخابات تبدیل کرد تا به عنوان رئیس جمهور و این بار با رای بیشتر انتخاب شود.

انتخابات کنونی در شرایطی برگزار می‌شود که پس از خروج آمریکا از برجام تحریم‌ها علیه ایران اعمال شده است و در وین شاهد مذاکرات احیای توافق هسته‌ای ایران هستیم. با این حال، این موضوع مانع از برجسته شدن مسائل اقتصادی و معیشتی در بیانیه‌های کاندیدا‌ها و وعده‌های انتخاباتی آن‌ها نبود. این افراد تلاش می‌کنند با ارائه وعده‌های مختلف نشان دهند که این آن‌ها هستند که می‌توانند نجات دهنده کشور از شرایط دشوار اقتصادی باشند، به ویژه آنکه در دهه اخیر نرخ رشد اقتصادی به حدود صفر درصد رسیده است و پنجاه درصد مردم به دلیل تورم فقیرتر شده‌اند.

بیشتر بخوانید: اتفاق عجیب در ستاد ابراهیم رئیسی +عکس

از این منظر، مباحث اقتصادی محور اصلی مناظره تلویزیونی میان هفت نامزد انتخاباتی بود که در آن وعده‌های بسیاری مطرح شد. این موارد شامل ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی، افزایش پنج تا ده برابری میزان حمایت مالی دولت از مردم، تبدیل پول ملی ایران به قوی‌ترین پول منطقه، پرداخت وام به کسانی که قصد ازدواج دارند، پرداخت ماهانه حقوق به زنان خانه‌دار، کاهش تورم و احیای تولید بود، بنابراین به نظر می‌رسد که این مناظره صرفا برای ارائه وعده‌های بلند پروازانه اقتصادی بوده است که بسیاری از ناظران با توجه به کمبود منابع ارزی در ایران، سردرگمی مبادلات مالی و تجاری با خارج از کشور، علاوه بر بسیاری از مشکلات ساختاری آن را مورد تردید قرار دادند.

رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری در ایران در حالی برگزار می‌شود که ایران در زمینه سیاست خارجی خود با موضوعات زیادی رو به رو است؛ گفتگو برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، آینده تحریم‌های آمریکا علیه ایران و روابط با واشنگتن تا درگیری‌های امنیتی با اسرائیل و تحولات عراق، یمن، سوریه و لبنان. با این حال، این موارد در مناظره‌ها و رقابت‌های انتخاباتی به ندرت مورد بحث نامزد‌ها قرار می‌گیرد. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند افزایش نقش سایر نهاد‌ها در سیاست خارجی ایران باشد.

یک روزنامه‌نگار در ایران در گفتگو با روزنامه الاخبار لبنان می‌گوید: سیاست خارجی در ایران بر اساس قانون اساسی بخشی از اختیارات رهبری است و جزئیات آن در شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار می‌گیرد و به تایید رهبری می‌رسد و وزارت خارجه تنها مجری آن است. به همین خاطر، سیاست خارجی نمی‌تواند در مقیاس بزرگی به محل مناقشه نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری تبدیل شود.

او گفته اهمیت سیاست خارجی در میان مردم کاهش یافته و مساله اصلی مردم مشکلات اقتصادی شده است. با وجود آنکه تحریم‌ها بر وضعیت اقتصادی تاثیر گذاشته، اما کاندیدایی که می‌تواند توجه توده‌ها را به خود جلب کند کسی است که در شعار‌های خود بر موضوعات اقتصادی متمرکز شود.

یک محقق و تحلیلگر حوزه رقابت‌های انتخاباتی در ایران با استناد به نظرسنجی‌ها می‌گوید: مساله سیاست خارجی و رفع تحریم‌ها به یکی از نگرانی‌های جدی رای دهندگان تبدیل شده است.

او به با الاخبار می‌گوید: سه دلیل برای عدم طرح مسائل مرتبط با سیاست خارجی در مناظره‌ها و رقابت‌های انتخاباتی وجود دارد. اولین دلیل این است که محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران که دارای نوعی برتری و مزیت در استراتژی در حوزه سیاست خارجی بود در رقابت‌ها حضور ندارد.

دومین دلیل این است که سیستم سیاسی تصمیم گرفته که مساله سیاست خارجی نباید در این انتخابات به محل مناقشه و نزاع تبدیل شود. برخی از افراد در این زمینه استدلال می‌کنند که این مساله به دلیل مذاکرات وین است که تحت تاثیر رقابت‌های انتخاباتی قرار نمی‌گیرد و اطراف خارجی اطمینان دارند که در ایران بر سر احیای توافق اتفاق نظر و توافق وجود دارد.

در حالی که برخی معتقدند اصولگرایان در زمینه سیاست خارجی حرف اول را نمی‌زنند، اما این پژوهشگر معتقد است که اصولگرایان برای دستیابی به موقعیت بهتر در انتخابات موضوع سیاست خارجی را از دایره مناقشات خود خارج کرده‌اند. به گفته این تحلیلگر، دلیل سوم باقی ماندن سیاست خارجی در حاشیه است که به جو عمومی انتخابات بازمی گردد که شاهد فضای پرشور و گرمی در این باره نیست و مسائل انتخاباتی به قلب جامعه نرسیده است.

در همین حال، تازه‌ترین نظرسنجی انجام شده از سوی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران ایسپا که مشهورترین آن محسوب می‌شود نشان می‌دهد که تعداد کسامی که می‌گویند در انتخابات رای می‌دهند به حدود ۳۷ درصد از واجدین شرایط رسیده است. باقی افراد یا نمی‌خواهند رای دهند یا هنوز تصمیم به رای دادن نگرفته اند. این در حالی است که بیش از ۷۳ درصد از کسانی که واجد شرایط رای دادن در انتخابات هستند در انتخابات قبلی شرکت کرده بودند.

منبع: رویداد۲۴