سایه خشکسالی بر سر شالیزار‌های کشور

اقتصاد۲۴-  ماه‌های ابتدای سال واردکنندگان خبر از کمبود برنج در بازار دادند، درحالیکه انجمن تولیدکنندگان برنج و بسیاری از دست اندرکاران بخش کشاورزی نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند چرا که به رغم کم بارشی و خشکسالی، افت تولید برنج محسوس نیست.

بررسی‌ها از سطح بازار نشان می‌دهد که قیمت برنج ایرانی نسبت به ماه‌های اخیر نوسان محسوسی داشته است، برخی فروشندگان و فعالان بازار از افزایش مجدد قیمت‌ها خبر می‌دهند، درحالیکه مسئولان و دست اندرکاران بخش کشاورزی بر این باورند که افت تولید ناشی از شرایط خشکسالی در حدی نیست که بر بازار اثر بگذارد.

آمار‌ها نشان می‌دهد که در ماه‌های ابتدایی سال یک میلیون تن برنج وارد کشور شده است که با وجود مصرف سالیانه ۳ میلیون تن برنج و برآورد تولید ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج در داخل، کسری در تامین نیاز کشور نداریم، این درحالی است که انجمن واردکنندگان خبر از کاهش ۸۰ درصدی واردات نسبت به سال‌های قبل می‌دهد.

حال با توجه به آغاز فصل برداشت برنج در استان‌های شمالی و محدودیت و ممنوعیت کشت در استان‌های جنوبی به سراغ مسئولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین وضعیت تولید و بازار برنج با خبر شویم:

تولید برنج به ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن می‌رسد 

جمیل علی زاده شایق دبیر انجمن برنج کشور با اشاره به اینکه سالیانه ۳ میلیون تن برنج مورد نیاز کشور است، اظهار کرد: سال گذشته ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج تولید شد که امسال با فرض ۴۰۰ هزار تن کاهش تولید، کمبودی در تامین نیاز کشور نداریم. در حالی که در کشور به حدی گرفتار کم آبی یا خشکسالی نشدیم که به یک باره تولید ۲۰ درصد معادل ۴۰۰ هزار تن کاهش یابد.

وی افزود: با توجه به شرایط خشکسالی و کم بارشی پیش بینی می‌شود که تولید برنج به ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن برسد که با احتساب میزان واردات ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تن مازاد داریم.

علی زاده شایق در واکنش به اظهارات واردکنندگان مبنی بر کمبود عرضه برنج در بازار بیان کرد: در ابتدای سال واردکنندگان اعلام کردند که در ۲ ماه آینده با قحطی برنج در بازار روبه‌رو می‌شویم که در همان مقطع گمرک آماری مبنی بر واردات یک میلیون تن برنج طی ماه‌های فروردین و اردیبهشت اعلام کرد.

دبیر انجمن برنج با اشاره به اینکه تفاوت قیمت گیلان و مازندران با شهر‌های بزرگ همچنان چشمگیر است، بیان کرد: برنجی که کشاورز شمالی به تاجر یا کارخانه دار تحویل می‌دهد، نه تنها در قیمت، بلکه از لحاظ کیفیت هم تفاوت محسوسی با بازار تهران دارد.

این مقام مسئول ادامه داد: با توجه به آنکه تاجر‌های بزرگ پس از خرید برنج از استان‌های شمالی، ناخالصی به آن اضافه می‌کنند، از این رو قرار است به مرور برنج در اختیار تعاونی وزارتخانه‌ها و شرکت‌ها قرار گیرد.

مشکلات سیستم توزیع و سودجویی دلالان علت اصلی گرانی برنج

محمد جواد خاکزاد مشاور نظام‌صنفی کشاورزی و منابع طبیعی با اشاره به تاثیر خشکسالی و کم بارشی بر تولید برنج اظهار کرد: با توجه به آنکه عمده تولید برنج در استان‌های شمالی گیلان و مازندران انجام می‌شود، خشکسالی چندانی در این مناطق نداشتیم که بر تولید اثر بگذارد.

وی افزود: با وجود خشکسالی در جنوب کشور، کشت برنج ممنوع شده است و در صورت کشت غیرمتعارف هم سطح آن چندان بالا نیست.

خاکزاد با اشاره به اینکه امسال خشکسالی تاثیر چندانی بر تولید برنج ندارد، بیان کرد: استان‌های مازندران و گیلان قابلیت کشت رتون را دارند، چنانچه لازم باشد با کمتر از ۹ درصد مصرف آب هم می‌توانند این کار را انجام دهند.

این‌مقام مسئول ادامه داد: با توجه به شرایط مساعد تولید برنج ناشی از بارندگی‌های مناسب در سال گذشته، نه تنها انبار‌های کارخانه‌های شالیکوبی خالی نیست، بلکه حجم قابل توجهی از تولید در انبار‌ها مانده است.

به گفته وی، طبق روال سال‌های قبل ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن کسری نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود و در شرایط فعلی کسری برنج در حدی نیست که در بازار اثر بگذارد.

بیشتربخوانید:قیمت برنج در یک قدمی انفجار!

مشاور نظام صنفی کشاورزی افزایش کنونی قیمت برنج را ناشی از ورود دلالان در بازار دانست و گفت: دلالان با ورود سرمایه به این بخش، شلتوک برنج را با قیمت بسیار پایین از کشاورزان خریداری می‌کنند که در نهایت مشکلات سیستم توزیع و سودجویی دلالان منجر به افزایش قیمت در بازار شده است.

وی عرضه مستقیم برنج را یکی از راهکار‌های کنترل قیمت در بازار برشمرد و افزود: عرضه مستقیم محصول و واگذاری انبار در اختیار کشاورزان به منظور خشک کردن محصول در تعادل قیمت و جلوگیری از سودجویی دلالان تاثیر بسزایی دارد.

خاکزاد با اشاره به اینکه مشکلی در تولید برنج نداریم، بیان کرد: با توجه به عدم تاثیر خشکسالی بر تولید برنج نیازی به افزایش قیمت نیست.

وی ادامه داد: برآورد‌ها حاکی از آن است که امسال ۲ میلیون تا ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج در کشور تولید شود که با وجود ذخایر برنج‌های وارداتی مانده در انبار‌ها جای هیچ گونه نگرانی مبنی بر کمبود عرضه نیست و تنها واردکنندگان با بیان برخی اظهارات به دنبال صدور مجوز واردات هستند.

مشاور نظام صنفی کشاورزی از رواج کشت مکانیزه در شالیزار‌های شمال کشور خبر داد و گفت: علی رغم افزایش هزینه مکانیزاسیون، اما کشت مکانیزه منجر به افزایش ۲۰ درصدی تولید شده است که این امر میزان واردات را از ۸۰۰ هزار تن سال‌های قبل به ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن رسانده است که در سال‌های آتی با استفاده از بذور هیبرید و سایر مسائل ژنتیکی امکان مدیریت بازار وجود دارد.

قیمت‌های دستوری یکی از دلایل نابه سامانی بازار

سید جعفر حسینی مشاور ارشد نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی  با اشاره به دلایل گرانی برنج اظهار کرد: افزایش هزینه‌های تولید و نوسان قیمت سایر محصولات کشاورزی منجر به گرانی برنج در بازار شده است.

وی با اشاره به اینکه گرانی برنج ارتباطی به کمبود ندارد، افزود: گرچه در برخی مواقع کمبود عرضه منجر به نوسانات قیمت در بازار می‌شود، اما عدم تمکن مالی کشاورزان باعث می‌شود نظم تولید بر هم بخورد و در نهایت کشاورز تصمیماتی مبنی بر کاهش عرضه محصول اتخاذ کند.

حسینی با اشاره به اینکه قیمت‌های دستوری یکی از دلایل نابه سامانی بازار برنج است، بیان کرد: قیمت‌های دستوری محصولات کشاورزی منجر به بر هم زدن نظام عرضه و تقاضا می‌شود که امسال شرایط خشکسالی هم تولید در بسیاری از مناطق را تحت تاثیر قرار داده است.

مشاور ارشد نظام صنفی کشاوری و منابع طبیعی ادامه داد: افزایش هزینه‌های تولید از جمله نهاده‌های تولید و ماشین آلات کشاورزی منجر به کاهش تولید شده است.

وی با بیان اینکه کاهش محسوسی در تولید برنج نداریم، گفت: برخی واردکنندگان با اظهارات کمبود و گرانی برنج در ماه‌های آتی خواستار افزایش واردات هستند که این موضوع بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۶ دهک جامعه برنج خارجی مصرف می‌کند

مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج از کاهش ۸۰ درصدی واردات برنج خبر داد و گفت: کاهش واردات نسبت به دوره‌های گذشته منجر به کمبود عرضه در بازار شده است به عنوان مثال در سال ۹۸ که مشکلاتی مانند تأمین ارز نداشتیم، ۷۹۸ هزار تن برنج خارجی وارد شد، در حالیکه امسال این رقم تاکنون به ۸۰ هزار تن رسیده است.

وی افزود: با توجه به واردات برنج خارجی با ارز آزاد، نگرانی برای بازار برنج داخل نداریم.

کشاورز ادامه داد: با عرضه برنج پرمحصول ایرانی از اواخر شهریور و ازدیاد تقاضا در ایام محرم ممکن است کمبود‌هایی در بازار ایجاد شود.

دبیر انجمن وارد کنندگان برنج با اشاره به اینکه ۵ تا ۶ دهک جامعه برنج‌خارجی مصرف می‌کنند، بیان کرد: هر تصمیمی که درباره واردات برنج اخذ شود، باید با مدنظر قراردادن این دهک‌ها باشد.

وی در پایان تصریح کرد: افزایش قیمت برنج خارجی ناشی از کمبود برنج خارجی به افزایش قیمت برنج ایرانی کمک می‌کند که با توجه به فصل برداشت برنج ایرانی، اگر کنترل‌های لازم وجود نداشته باشد، برنج ایرانی از سبد مصرف کنندگان حذف می‌شود.

با توجه به کاهش ۵۰ درصدی بارش و خشکسالی اخیر، واردکنندگان از ماه‌ها پیش خبر قحطی و کمبود برنج در بازار داخل را دادند، درحالیکه مسئولان و دست اندرکاران بخش کشاورزی بر این باورند که به دلیل عمده کشت برنج در ۲ استان شمالی، میزان کم بارشی و خشکسالی در حدی نیست که میزان تولید را تحت تاثیر قرار دهد و نوسانات قیمت در بازار تهران به سودجویی دلالان و مشکلات سیستم توزیع باز می‌گردد به طوریکه تفاوت قیمت استان‌های شمالی با بازار تهران به چند برابر می‌رسد.