بازگشت به برجام امکان پذیر است؟

اقتصاد ۲۴- برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات برجامی روز‌های کلیدی را پشت سر می‌گذارد. تعلیق مذاکرات احیای برجام هم‌زمان با انتقال قدرت در ایران سرنوشت توافق هسته‌ای ایران را با چالش مواجه کرده است. اسرائیل برای نخستین بار با بازگشت آمریکا به برجام به صورت مشروط ابراز موافقت کرده است. اما آیا برجام قابل احیا است و اساسا بازگشت به توافق هسته‌ای ایران در شرایط کنونی امکان پذیر است؟

نیویورک تایمز در گزارشی مدعی شده مطالعات کارشناسی بر روی داده‌های منتشر شده آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد ماه‌های اخیر سوخت هسته‌ای غنی شده ایران به اندازه تولید یک بمب هسته‌ای رسیده و تهران ظرف کمتر از یک ماه می‌تواند به بمب اتم دست پیدا کند.

این رسانه گفته مقامات فدرالی که اطلاعات طبقه بندی شده آژانس را دیده‌اند از اعلام ارزیابی‌هایشان منع شده‌اند، اما این نتیجه که ادعا شده ایران ظرف کمتر از یک ماه به بمب دست پیدا می‌کند قطعی است.

بیشتر بخوانید: گزارشی از چرخش مواضع اصولگرایان درباره FATF و برجام

نیویورک تایمز نوشته تولید یک کلاهک هسته‌ای واقعی که با موشک‌های ایران همخوانی داشته باشد و بتواند وارد اتمسفر شود (یعنی تکتولوژی که ایران بیش از ۲۰ سال است بر روی آن مطالعه کرده) زمان بیشتری خواهد برد. ایران تا قبل از توافق هسته‌ای اوباما هیچ وقت تا این اندازه به بمب اتم نزدیک نشده بود. این توافق ایران را مجبور کرد ۹۷ درصد سوخت هسته‌ای خود را از کشور خارج کند و آمریکا معتقد بود با محدودیت‌های برجامی ایران قادر نیست کمتر از یک سال به بمب اتم دست پیدا کند.

همزمان اسرائیل به طرز بی سابقه‌ای مواضع خود را در قبال توافق هسته‌ای ایران تغییر داده است. وزیر دفاع اسرائیل اعلام کرده که به صورت مشروط این رژیم با بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای ایران موافق است. اسرائیل گفته که در شرایطی با این گزینه موافق است که در صورت شکست توافق آمریکا نیز با تصمیم رژیم اسرائیل برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران همراهی کند.

اتهام زنی نیویورک تایمز علیه برنامه هسته‌ای ایران به چه معناست؟

این تنها گزارشی نیست که در روز‌های اخیر علیه برنامه هسته‌ای ایران منتشر شده. وال استریت ژورنال هم در گزارشی به نقل از دیپلمات‌ها مدعی شده ماموران امنیتی جمهوری اسلامی طی چند ماه گذشته، چندین بارزس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده‌اند و آمریکا از ایران خواسته فورا این رفتار را متوقف کند.

روسیه ادعای نیویورک تایمز را رد کرده است. نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز (سه‌شنبه) گفت که ایران تاکنون هیچ نشانه‌ای از کار بر روی پروژه دستیابی به تسلیحات اتمی نشان نداده و اتهامات در این خصوص مورد استقبال قرار نمی‌گیرد.

میخائیل اولیانوف گفته از چنین گمانه‌زنی‌ها استقبال نمی‌شود. ساخت یک بمب اتمی برای یک کشور غیر اتمی (کشوری که مجهز به تسلیحات اتمی نیست) بسیار دشوار است. هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد ایران در این راستا فعالیت می‌کند. این چیزی نیست جز گمانه‌زنی که قصد ایجاد موج در خصوص این مسئله را در زمانی دارد که همه طرف‌ها باید دوباره با ایالات متحده بر سر میز مذاکره بنشینند و مسئله احیای برجام را حل کنند.

او گفته روسیه از اعلام آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای استقبال می‌کند.

حسین امیرعبدللهیان وزیر امور خارجه ایران هفته گذشته در یک گفتگوی تلویزیونی تصریح کرد که به دنبال فرار از میز مذاکره نیستیم. ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشور نیز در نخستین مصاحبه تلویزیونی خود اعلام آمادگی کرد که ایران به مذاکرات برجام برگردد. او گفت مذاکرات نتیجه محور را ادامه می‌دهیم.

روز جمعه آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در جریان سفر به آلمان پیشرفت‌های ایران را بسیار سریع خوانده و گفته با این وضعیت احیای توافق سابق دور از ذهن است. او گفته من نمی‌خواهم هیچ زمانی را تعیین کنم، اما ما به نقطه‌ای داریم نزدیک می‌شویم که در آن دیگر بازگشت به تعهدات توافق قبلی نمی‌تواند ضامن دستیابی ما به منافع حاصل از این توافق باشد.

بلینکن گفته هرچه زمان بیشتر بگذرد و ایران به پیشرفت‌های بیشتری در برنامه هسته‌ای دست پیدا کند، این نقطه نزدیک‌تر خواهد شد و بازگشت به توافق قبلی سخت می‌شود. ما هنوز به آن نقطه نرسیدیم، اما به آن نزدیک شدیم.

بیشتر بخوانید: چگونه انتخاب حسین مدرس خیابانی اولین شکاف جدی اصولگرایان و رئیسی را رقم زد؟

نیویورک تایمز هفته‌های آتی را کلیدی خوانده و گفته افتتاحیه مجمع عمومی سازمان ملل هر ساله به طور سنتی به راهی برای دیپلماسی پشت پرده به ویژه در مورد ایران تبدیل می‌شود. مقامات دولت جدید از جمله حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه قرار است در این نشست حضور داشته باشند. او ابراز آمادگی کرده که به مذاکرات احیای برجام برگردد، اما از نظر دولت جدید مفاد توافق قبلی باید اصلاح شود.

این رسانه آمریکا به اظهارات کارشناسات اشاره کرده که معتقدند هم ایران هم کره شمالی که روز یکشنبه موشک جدید کروزش را پرتاب کرده از این فرصت برای آزمایش دولت بایدن استفاده می‌کنند.

رز گوتنمولر مقام سابق آمریکایی در دولت‌های مختلف و استاد دانشگاه استنفورد گفته شباهت‌هایی بین برنامه غنی سازی اورانیوم ایران و آزمایش‌های موشکی کره شمالی وجود دارد. هر دوی این کشور‌ها می‌خواهند دولت بایدن را برای رسیدن به منافع خودشان پای میز مذاکره بکشانند.

روز یکشنبه مقامات ایرانی از توافق موقتی با دبیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی رافائل گروسی خبر دادند. بر اساس این توافق شفاهی آژانس اجازه خواهد داشت دستگاه‌های رصد و مانیتورینگ سایت هیا هسته‌ای ایران را آپدیت کند و مموری کارت دوربین‌ها را تعویض کند، اما همچنان به فیلم دوربین‌ها دسترسی ندارد. در ماه‌های اخیر بازرسان آژانس در پی تصویب قانونی در مجلس اجازه بازرسی از سایت‌های هسته‌ای ایران را از دست داده اند.