حواشی پررنگ‌تر از متن سفر ابراهیم رئیسی به تاجیکستان

اقتصاد ۲۴- نخستین سفر ابراهیم رئیسی رئیس جمهور جدید ایران با اتفاقات مهمی همراه شد. بالاخره پس از سال‌ها عضویت ایران در اجلاس سران سازمان همکاری شانگاهی به صورت کامل پذیرفته شد. حسین امیرعبداللهیان روز جمعه در حساب کاربری خود در توییتر در واکنش به این پذیرش این عضویت نوشت: «با کمال خرسندی اکنون سند عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگ‌های در شهر دوشنبه با حضور رییس جمهوری به تایید سران رسید. بیست ویکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگ‌های با حضور سران ۱۲ کشور در شهر دوشنبه پایتحت تاجیکستان برگزار شد.

بیشتر بخوانید: علی باقری کنی و مهدی صفری معاونان جدید وزارت خارجه؛ ترکیب مخالف برجام و شریک متهم پرونده هلدینگ یاس

امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه این عضویت راهبردی تاثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیا محور دارد گفت که مردم حتما آثار این عضویت را در برنامه اقتصادی دولت سیزدهم مشاهده خواهند کرد.

نخستین سفر خارجی ابراهیم رئیسی، اما همانند دیگر فعالیت‌های وی و اعضای دولت‌اش در چند ماه گذشته بدون حاشیه نبود. حواشی که عجیب و غریب بودند و موجبات تعجب و در برخی اوقات دستمایه جک و جملات طنز در شبکه‌های اجتماعی شدند.

نخستین حاشیه به پیش از آغاز این سفر بازمی‌گردد. رئیسی در آستانه سفر به تاجیکستان یک بار دیگر جملات نافهومی را بیان کرد. او پیش از سفر به دوشنبه برای اجلاس شانگ‌های گفت: «آسیا، جایگاهی است که مدنیت منطقه آسیا در جای‌جای این منطقه قابل بحث و مذاکره است.»

رئیس جمهور ایران به جز این جمله عجیب و نامفهموم درباره آسیا، سفرش به تاجیکستان برای اجلاس شانگ‌های را به‌دعوت «آقای رحمانف، رئیس جمهور تاجیکستان» خواند. او در حالی امام علی رحمان را رحمانف خوانده که در سال ۲۰۰۷ امام علی رحمان شخصا «اف» انتهای نام خانوادگی خود را که یک پسوند روسی به شمار می‌رفته حذف کرده است. او که قبلاً «امامعلی شریفوویچ رحمانف» نام داشت، با حذف پسوند روسی از نام خود آن را به امام‌علی رحمان تغییر داده‌است. رئیس جمهور تاجیکستان در توضیح این اقدام خود در سال ۲۰۰۷ آن را اقدامی در راستای احترام به میراث فرهنگی خود خوانده بود. در پی این اقدام، تعداد زیادی از مقامات دولتی، نمایندگان پارلمان و کارمندان دولت تاجیکستان نیز نام‌های خانوادگی روسی خود را تغییر داده و پسوند «اوف» را از انتهای فامیلی خود حذف کردند.

جالب اینجاست که در آپریل ۲۰۱۶ تاجیکستان رسما نام و نام خانودگی به سبک روسی را برای کودکان تازه متولد شده ممنوع کرده. این قانون نشان می‌دهد سهو لسان ابراهیم رئیسی چقدر می‌تواند برای روابط سیاسی دو کشور دردسر ساز باشد.

سهو لسان ابراهیم رئیسی تاکنون بار‌ها مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. واژه «پرپکانی» از رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری سال ۹۶ وارد واژگان سیاسی زبان فارسی شده است. در سال ۱۳۹۶ پس از مناظره سوم انتخاباتی و بیرون از سالن مناظرات صدا و سیما، ابراهیم رئیسی در جمع خبرنگاران از واژه پرپکانی به جای واژه پروپاگاندا استفاده کرده بود.

«آنگوزمان» نیز یکی دیگر از واژه‌هایی است که در پی به کارگیری غلط آن توسط رئیس جمهور به جای واژه «آمبودزمان» به معنای نماینده وارد واژگان سیساسی کشور شده است.

ابراهیم رئیسی در رقابت‌های انتخاباتی ۱۴۰۰ هم، نه یک بار که دو بار در برنامه‌های مختلف رسانه‌ای به جای واژه «لوکوموتیو» از واژه «لوکوموتیر» استفاده کرد.

رئیسی تنها در تلفظ واژگان اشتباه نمی‌کند. رئیس جمهور جدید ایران نشان داده که در کنار هم قرار دادن واژه‌ها و عبارات نیز بار‌ها اشتباه می‌کند. ابراهیم رئیسی در اولین سخنرانی خود بعد از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری جمله نامفهومی درباره ضرورت تسریع واکسیناسیون بیان کرده که به سوژه کاربران شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. او گفت «برخورد جدی، همه جانبه، آنچه از واکسن‌هایی است که از تولید داخلی، ضرورت داشت، تولید خارجی سریع فوری انتقلابی مردم احساس آرامش بکنند». جمله‌ای که اساسا هیچ معنایی را به ذهن متبادر نمی‌کند و تنها مجموعه‌ای از واژه‌ها در کنار یکدیگر است.

این اشتباهات تا زمانی تنها سهو لسان و لکنت زبان تلقی می‌شوند که در روابط سیاسی ایران و جهان تاثیر منفی نداشته باشند. آخرین سری اشتباهات لفظی رئیسی می‌تواند دردسر‌هایی برای دستگاه دیپلماسی ایران ایجاد کند.

البته این نخستین بار نیست که ایران در رابطه با تاجیکستان خطای دیپلماتیک مرتکب می‌شود. شاید اشتباه لفظی ابراهیم رئیسی دربرابر اشتباه چند سال پیش جمهوری اسلامی که به چند سال تیرگی روابط میان تهران و دوشنبه انجامید یک خطای کوچک محسوب شود.

روابط ایران و تاجیکستان از دسامبر ۲۰۱۵ رو به تیرگی گذاشت. دلیل تیرگی روابط هم دعوت رسمی ایران از رهبر اپوزیسیون تاجیکستان، محیی‌الدین کبیری که متهم به تروریسم در تاجیکستان بود. تاجیکستان بلافاصله یک یادداشت اعتراضی به ایران تسلیم کرد. وزارت خارجهٔ تاجیکستان سفیر ایران در دوشنبه را احضار کرد تا ابراز تأسف خود را از این اقدام اعلام کند و رئیس علمای تاجیکستان این دعوت از محیی الدین کبیری را «تشویق تروریسم» خواند. بسیاری از کارشناسان منطقه اقدام ایران در دعوت محیی الدین کبیری را با دعوت یک کشور دوست ایران از مریم رجوی و استقبال از او مقایسه کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: نقض پروتکل‌ها در نخستین حضور بین‌المللی امیرعبداللهیان به عنوان وزیر خارجه/ در کنفرانس بغداد چه گذشت؟

این اشتباهات لفظی تنها حاشیه سفر رئیسی به دوشنبه نبودند. ظاهرا سابقه تیرگی روابط دو کشور و شاید اشتباه لفظی ابراهیم رئیسی در ذکر نام رئیس جمهور تاجیکستان کار خودش را کرده و رئیس جمهور کشورمان در عکس یادگاری سران کشور‌های حاضر در دوشنبه، در منتها علیه سمت راست تصویر و جایی که دوربین‌ها به سختی آن را پوشش می‌دهند جانمایی شد.

عکس یادگاری اجلاس سران شانگاهی، ابراهیم رئیسی کجا ایستاد؟

میزبانان اجلاس شانگ‌های در حالی منتها الیه سمت چپ سران کشور‌های حاضر را به ابراهیم رئیسی اختصاص دادند که حسین امیرعبداللهیان در اولین سفر خارجی خود به عنوان وزیر خارجه، خودش را در صف اول جا داده بود و مدعی بود جایی ایستاده که جایگاه جمهوری اسلامی ایران است.

اگرچه جایگاه حاشیه‌ای ابراهیم رئیسی در عکس یادگاری اجلاس شانگ‌های با جایگاه ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های همخوانی داشته، اما به مجموعه اتفاقات این سفر نشان دهنده نابسامانی دستگاه دیپلماسی کشور در دولت جدید است.

از وزیر خارجه‌ای که جایگاه وزیر جمهوری اسلامی ایران را هم راستای روسای کشور‌های منطقه تلقی می‌کند انتظار می‌رفت جای بهتری را برای رئیس جمهور کشورمان ترتیب دهد. از سوی دیگر مشخص نیست چه کسی به رئیس جمهور در عنوان غلط نام رئسی جمهور تاجیکستان مشاوره داده است.

چرت معاونین هنگام سخنرانی رئیس جمهور ایران در تاجیکستان

دومین حاشیه، اما به رفتار معاونین ابراهیم رئیسی هنگام سخنرانی او در این اجلاس باز می‌گردد. روز گذشته هنگامی که ابراهیم رئیسی در جمع سران و شرکت کنندگان حاضر در اجلاس شانگ‌های در حال سخنرانی بود، فیلم این سخنرانی نشان می‌دهد که امیرعبداللهیان وزیر خارجه و اسماعیلی رئیس دفتر رئیس جمهور که در صندلی‌های پشت سر او حضور دارند در حال چرت زدن هستند. این رفتار معاونین رئیسی در نخستین سفر خارجی رئیس جمهور بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های اجتماعی شد.

ارائه مدرک دکتری افتخاری به ابراهیم رئیسی از سوی دانشگاه ملی تاجیکستان و حواشی پس از آن نیز مورد توجه کاربران در فضای مجازی قرار گرفت. رئیسی به دعوت از دانشگاه ملی تاجیکستان به این دانشگاه رفت و در جمع دانشجویان و اساتید پس از دریافت عنوان دکتری افتخاری گفت که از دریافت این عنوان تشکر می‌کند، اما عنوان طلبگی را ترجیح می‌دهد.


حواشی پیرامون سفر ابراهیم رئیسی به تاجیکستان به وی و اطرافیانش محدود نمی‌شود گویی افرادی در کشور نیز تلاش دارند نشان دهند خیلی با مسائل بین المللی و منطقه‌ای آشنا نیستند. علم الهدی امام جمعه مشهد و پدرهمسر ابراهیم رئیسی در سخنانی روز گذشته گفته بود که «با اینکه هنوز ایران عضو شانگ‌های نشده، از رئیسی دعوت کرده اند؛ این یعنی اقتدار و عظمت» این در حالی است که در دوره‌های پیشین اجلاس شانگاهی نیز با وجود عدم عضویت ایران، اما همواره از روسای جمهور و مقام‌های ارشد کشور برای حضور در این اجلاس دعوت می‌شد چرا که ایران به عنوان عضو ناظر این اجلاس بود.