ماجرای قهر فرانسه با آمریکا و انگلیس چیست؟

اقتصاد۲۴- روابط آمریکا، استرالیا و انگلیس با متحدان اروپایی خود همچنان تحت تاثیر قرارداد «آکوس» است. خشم پاریس همچنان از اقدام سه کشور انگلیسی زبان ادامه دارد و تحلیلگران می‌گویند تنش در روابط تا امتیازدهی به فرانسه از سوی متحدان قرارداد آکوس ادامه خواهد داشت.

جزئیات پیمان آکوس

دولت فرانسه روز جمعه در یک اقدام قهرآمیز سفرای خود در آمریکا و استرالیا را فراخوانده است. دلیل این اقدام قهری فرانسه، لغو توافق امنیتی پاریس با استرالیا برای انعقاد یک توافق جدید با آمریکا و بریتانیا بوده است. فرانسه حرکت استرالیا در لغو توافق امنیتی با پاریس را «خنجر از پشت زدن» خوانده و با قدیمی‌ترین متحدانش سرشاخ شده است.

در پی امضای معاهده امنیتی استرالیا با ایالات متحده و بریتانیا که به فسخ قرارداد ۶۶ میلیارد دلاری کانبرا با پاریس انجامید، فرانسه برنامه دیدار وزیر دفاع خود با بریتانیا را هم لغو کرده است. رویترز به نقل از دو منبع آگاه نوشت که فلورنس پارلی تصمیم گرفته تا دیدارش با بن والاس، همتای بریتانیایی خود را که قرار بود این هفته برگزار شود، لغو کند.

فرانسه بلافاصله پس از اعلام معاهده امنیتی میان امریکا، انگلیس و استرالیا سفرایش را از انگلیس و آمریکا فراخواند. بلومبرگ در گزارشی نوشته این نخستین بار در تاریخ فرانسه است که این کشور سفیرش در آمریکا را فرامی‌خواند.

توافق جدید ایالات متحده آمریکا، استرالیا و بریتانیا روز جمعه گذشته اعلام عمومی شد. طبق این معاهده، آمریکا و بریتانیا دست کم هشت زیردریایی هسته‌ای را در اختیار استرالیا قرار می‌دهند، انگیزه‌ای که باعث شد استرالیا قرارداد خود با نیروی دریایی فرانسه برای در اختیار قرار دادن ۱۲ ناوگان زیردریایی‌های الکتریکی-دیزلی را لغو کند.

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در بیانیه مشترکش با بوریس جانسون و اسکات موریسون نخست وزیر استرالیا در توصیف این معاهده گفته" با این ابتکار عمل در واقع ما اطمینان حاصل میکنیم که هر یک از ما سه تا مدرن‌ترین ظرفیت‌های دفاعی را در برابر تهدیدات رو به رشد در اختیار داریم.»

بیشتر بخوانید: بحران زیردریایی‌ها با بحران زیر آبی ها؟!

به گزارش پولیتیکو، ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه شوکه شدن خود از خبر لغو توافق با فرانسه به دلیل عقد قراداد امنیتی با آمریکا و بریتانیا را پنهان نکرد و گفت ما قرار بود با استرالیا روابطی بر پایه اعتماد داشته باشیم. آن‌ها به اعتماد ما خیانت کردند.

با وجود سهم کم بریتانیا در توافق امنیتی جدید با استرالیا، لودریان خطاب به دولت بوریس جانسون لحن تندتری داشته و گفته اقدام بوریس جانسون «فقط با منطق فرصت طلبی دائمی» بریتانیا قابل توجیه است.

پیر مارکوس دیپلمات فرانسوی در آمریکا در توییتر خود به اظهارات لودریان درباره این تحولات اشاره کرده که گفته «من منطق این توافق را متوجه نمی‌شوم... این نشان دهنده تمایل استرالیا برای تبدیل شدن به زیردست آمریکا و تقدیم حاکمیت سرزمینی‌اش به این کشور است.»

مارکوس درباره اظهارات لودریان در خصوص رفتار بریتانیایی‌ها نیز نوشته: البته فراخواندن سفیرمان در لندن ضروری نبود، چون ما از خیلی وقت پیش هم می‌دانستیم منطق دولت بریتانیا، فرصت طلبی دائمی است.

دویچه وله در گزارشی به اظهارات پارلی وزیر نیرو‌های مسلح فرانسه اشاره کرده که خطاب به آمریکا گفته ما شاهد بودیم که چطور آمریکا با متحدانش رفتار کرد.

فراخواندن سفرای فرانسه از بریتانیا و آمریکا در پاسخ به لغو توافق با استرالیا یک اقدام عادی نبوده و از این جهت بسیار تعجب آور است. این تحولات به منزله رخنه‌ای تاریخی در روابط نزدیک فرانسه و آمریکا است. اما از دید استرالیا، تمایل به داشتن زیردریایی‌های هسته‌ای آمریکایی چندان تعجب برانگیر نیست.

نشریه کانورسیشن آمریکا در یادداشتی به نقل از‌ای جی میچل محقق دانشگاه ملی استرالیا درباره دلیل توضیح استرالیا به داشتن زیردریایی‌های مدرن نوشته: ارتش تا دندان مسلح چین و تلاش این کشور برای سیطره بر دریای چین جنوبی که مسیر اصلی تجارت برای استرالیاست، کارآمدی زیردریایی‌های غیر هسته‌ای فرانسه را زیر سوال می‌برد. زیردریایی‌های آمریکا با نیرو محرکه هسته‌ای کار می‌کنند و نسبت به زیردریایی‌های دیزلی فرانسه برد بسیار بسیار بیشتری دارند. از طرفی نیاز به سوختگیری ندارند و توانایی نفوذ و جاسوسی آن‌ها بالاتر است. این یعنی این زیردریایی‌ها می‌توانند مدت‌ها (ماه‌ها) بدون اینکه شناسایی شوند در یک منطقه باقی بمانند.

با این توافق جدید، استرالیا به جمع شش کشور دارای ظرفیت زیردریایی هسته‌ای خواهد پیوست. این شش کشور شامل آمریکا، بریتانیا، روسیه، هند، فرانسه و چین است. قبل از این توافق آمریکا تنها توانایی‌های زیردریایی هسته‌ای خود را در اختیار بریتانیا قرار داده بود.

از این گذشته این توافق یک مزیت دیگر هم برای استرالیا دارد. توافق قبلی استرالیا با فرانسه ۶۶ میلیارد دلار ارزش داشت که در سال ۲۰۱۶ نهایی شده بود. این توافق قرار بود برای استرالیا دستیابی به ۱۲ زیردریایی دیزلی را هموار کند، اما با مشکلاتی همراه شده بود.

اما حرکت استرالیا در لغو توافقش با فرانسه عجیب بود. این کشور تنها چند ساعت قبل از رسانه‌ای شدن خبر قراداد با آمریکا و بریتانیا توافق قبلی خود با فرانسه را لغو کرد.

بیشتر بخوانید: بحران دیپلماتیک زیردریایی/ فرانسه سفیران خود را از آمریکا و استرالیا فراخواند

با اینکه بعضی مشکلات توافق استرالیا و فرانسه از مدت‌ها پیش معلوم بود، اما نه آمریکا و نه استرالیا تا چند ساعت قبل از اعلام رسمی توافقشان هیچ اطلاعی به طرف فرانسوی نداده بودند. در واقع استرالیا و آمریکا توطئه چیده بودند که این توافق را از فرانسه مخفی نگه دارند. مقامات آمریکایی و بریتانیایی از مدت‌ها پیش از این توافق خبر داشتند، اما بایدن در دیدار با مکرون و هم آنتونی بلینکن در دیدار به لودریان هیچ اشاره‌ای به این ماجرا نکردند.

نشریه هیل در گزارشی نوشته استرالیا برنامه‌هایش را از فرانسه در دیدار ماه ژوئن میان مکرون و موریسون مخفی نگه داشته بود هرچند موریسون مساله نگرانی هایش درباره توافق امنیتی با پاریس را در جریان این دیدار مطرح کرد. در ماه‌های گذشته وزرای دفاع و خارجه فرانسه هم با مقامات استرالیایی دیدار داشتند، اما هیچ حرفی درباره برنامه توافق با آنریکا و انگلیس زده نشد.

گفته می‌شود مقامات فرانسوی از جمله ژان پیر تبا سفیر فرانسع در استرالیا خبر توافق امنیتی استرالیا و آمریکا و انگلیس و لغو توافق قبلی فرانسه با استرالیا را از اخبار شنیده‌اند.

ریشه‌های خشم فرانسه از آمریکا و انگلیس

نشریه وکس به حواشی لغو توافق چند میلیارد دلاری فرانسه با استرالیا اشاره کرده است. این رسانه نوشته علاوه بر مسائل دیپلماتیک، نا امیدی فرانسه از انحلال قرارداد زیردریایی مسائل مالی هم دارد. در واقع این قرارداد ۶۶ میلیارد دلاری در فرانسه به عنوان «قرارداد قرن» مطرح شده بود. پارلی وزیر نیرو‌های مسلح فرانسه گفته از استرالیا درخواست خسارت می‌کند.

از طرفی لغو این توافق با اهداف سیاست خارجی بلند مدت فرانسه هم جور در نمی‌آید. مکرون سال‌هاست که به دنبال سیاست «خودمحتاری استراتژیک» برای اتحادیه اروپاست و از همه اعضای این اتحادیه خواسته که هزینه‌های نظامیشان را برای روابط قوی‌تر با ناتو افزایش دهند. در ماه فوریه مکرون در مصاحبه‌ای با شورای آتلانتیک اعلام کرد که اتحادیه اروپا یک بازیگر معتبر در سطح جهانی است.

لغو معاهده امنیتی فرانسه و استرالیا، تقویت بال امنیتی و سیاسی این کشور و بلوک اتحادیه اروپا در اقیانوس هند و آرام را به تعویق می‌اندازد.

با همه این احوال برخلاف برخی تحلیل‌ها به ویژه از سوی رسانه‌های حاکمیتی ایران، رسانه‌های غربی متفق القول معتقدند خشم فرانسه تاثیر زیادی بر مناسبات این کشور در آینده نخواهد گذاشت.

دنیل بائر عضو ارشد موسسه صلح کارنگی به فارین پالیسی گفته برای فرانسوی‌ها یا هر کس دیگری، یک ضرر اقتصادی قابل توجه به منزله تغییر جهت پارادایم استراتژیک نیست. برای فرانسه، استراتژی به سمت تقویت حضور در منطقه اقیانوس هند و آرام بوده و این جهت با خسارتی که دیده‌اند تغییر نمی‌کند.