رهاسازی بیش از برنامه آب سد کرخه مشکل ساز شد

اقتصاد ۲۴-  دو روز قبل مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه با بیان اینکه برای تأمین آب مورد نیاز پایین‌دست از طریق دریچه‌های تخلیه کننده تحتانی سد رهاسازی آب انجام می‌شود، اعلام کرد: با کاهش تراز آب مخزن سد کرخه هر سه واحد این نیروگاه از بامداد دیروز تا اطلاع ثانوی از چرخه تولید خارج شدند.

سد کرخه دارای چندین تخلیه‌کننده است که تخلیه‌کننده تحتانی به منظور خروج احجام گل و لای باقی‌مانده در کف سد که موجب گرفتگی خروجی‌های سد می‌شود، تعبیه شده است. در واقع کارویژه این تخلیه‌کننده مواقع بحرانی است که در حال حاضر به خاطر کاهش تراز آبی سد و نیاز آبی به دلیل شروع کشت پاییزه، به طور غیرمرسوم مورد استفاده قرار گرفته است.

البته این اتفاق مسبوق به سابقه است؛ اما امسال زودتر از سال‌های گذشته به زیر سطح نیروگاهی رفته است. اگر این برداشت به میزانی باشد که مابه‌التفاوت آن در سال بعد جبران نشود و به تراز نیروگاهی نرسد دچار بحران از بین رفتن کارکرد ذخیره آب و تأمین برق سد می‌شود.

در واقع تا دو ماه گذشته، میزان دبی خروجی سد کرخه بر ۷۵ متر مکعب در ثانیه تنظیم شده بود و اگر طبق همین برنامه ریزی، آب سد رهاسازی می‌شد، تا پایان آبان ماه آب به زیر سطح تراز نیروگاهی نمی‌رسید، ولی با توجه به تنش آبی تابستانه و فشار‌های رسانه‌ای به ناگهان دبی خروجی سد تا دو برابر افزایش یافت و انتقاداتی را هم از جانب کارشناسان برانگیخت.

پیش‌تر در گزارشی درباره تبعات این رها سازی آب هشدار داده بود. به هر حال رهاسازی آب صورت گرفت تا جوابگوی کوتاه‌مدت بحران آبی خوزستان و زمینه‌ساز ایجاد یک بحران آبی بزرگ‌تر باشد. به طور قطع مسئولین آبفای وزارت نیرو و متولیان حوضه آبریز کرخه بایستی پاسخگوی انتقادات کارشناسان و تبعات ناشی از رهاسازی بدون تدبیر آب باشند.

به هر صورت آب رهاسازی شده قابل بازگشت نیست و بایستی مسئولین هرچه سریع‌تر راهکار‌های جبران آن را در پیش گیرند. مهمترین اقدامی که باید در دستور کار قرار گیرد، تنظیم بهینه و حداقلی خروجی سد در حال حاضر است، به نحوی که با بارش‌های سال دیگر جبران شود.

بیشتربخوانید: بررسی راه‌حل‌های کوتاه‌مدت مشکلات خوزستان

لازم به ذکر است با توجه به اینکه در شروع سال زراعی جدید هستیم نباید از اهمیت اصلاح الگوی کشت که مهمترین وظیفه وزارت جهاد کشاورزی در مدیریت مصرف آب است چشم‌پوشی کرد. در سال گذشته، علی‌رغم مصوبه هیأت دولت که کشت برنج را جز در استان‌های شمالی ممنوع کرده بود، نزدیک به ۸۰ هزار هکتار شلتوک برنج در بالادست استان خوزستان کشت شد که یکی از دلایل اصلی تشدید بحران آبی در این استان بود.

علیرضا الماسوندی، مدیر عامل اسبق شرکت منابع آب ایران در همین راستا گفت: با توجه به تخلیه آبی که در بهمن و اسفندماه سال گذشته به منظور تأمین برق انجام شد احتمال این می‌رفت که سطح آب سد کرخه به زیر سطح نیروگاهی برسد. در واقع با رهاسازی بدون تدبیر آب در سال گذشته و اوایل امسال آب سد‌ها در زمانی که نیازی نبود رها شد و سد‌ها با مخازن خالی تحویل دولت سیزدهم شد.

وی با اشاره به اینکه دوبرابر کردن خروجی سد کرخه در تابستان امسال این اتفاق را یک یا دوماه جلوتر انداخت، افزود: در حال حاضر باید برنامه مسئولان این باشد که قطعاً میزان آب شرب تأمین شود و با اصلاح الگوی کشت و جبران خسارت کشاورزان از ایجاد تنش آبی در ماه‌های آینده جلوگیری شود. به معنای دیگر اگر خسارت کشاورزان قبل از شروع کشت پرداخت شود منطقی‌تر از این است که کشت غیربهینه انجام شود و بعداً خسارت عدم تأمین آب پرداخت شود.

مدیر عامل اسبق شرکت منابع آب ایران با اشاره به اینکه کمیته‌ای متشکل از استاندار خوزستان، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان برنامه و بودجه به منظور اصلاح الگوی کشت استان تشکیل شده است، افزود: با توجه به اینکه بسیاری از کشاورزان به رسانه‌های عمومی دسترسی ندارند، بایستی ابلاغیه‌های این کمیته از طریق تعاونی‌های روستایی و نهاد‌های مردمی در سراسر استان پخش و با جدیت اجرا شود تا در سال‌های آینده دچار این مشکل نشویم.