هبت الله آخوندزاده کجاست؟

اقتصاد ۲۴- یکی از اعضای ارشد گروه طالبان به خبرگزاری سی ان ان ۱۸ آمریکا گفته ملا هبت الله آخوندزاده که از سال ۲۰۱۶ رهبری طالبان را برعهده داشته، سال گذشته در یک حمله انتحاری در پاکستان جان باخته است.

این عضو ارشد طالبان مدعی است که این حمله انتخاری توسط نیرو‌های پاکستانی ترتیب داده شده بود. هرچند برخی منابع مطلع در افغانستان در گفتگو با خبرگزاری تسنیم می‌گویند این خبر دروغ است و ملاهبت‌الله آخوندزاده هم‌اینک زنده است و در افغانستان حضور دارد، اما شواهد چیز دیگری را نشان می‌دهد.

پس از تسلط طالبان بر افغانستان در دو ماه گذشته بار‌ها اخباری مبنی بر ورود هبت‌الله به افغانستان منتشر شده بود. تاکنون هیچ مقام رسمی در این باره اظهار نظر نکرده است. هبت الله آخوندزاده رهبر معنوی گروه طالبان است، گروهی که پس از بیست سال بار دیگر قدرت را در افغانستان در اختیار گرفته است.

بیشتر بخوانید: سی ان ان از قول یک مقام طالبان مدعی مرگ ملا هبت الله، رهبر طالبان شد

آخوندزاده هیچ گاه در انظار عمومی ظاهر نمی‌شد. به گفته‌ی «هالی مَک کی» از روزنامه‌ی نیویورک‌پست، عکس‌هایی که از هبت‌الله آخوندزاده در اینترنت موجود است، مربوط به سال‌ها قبل بوده است. همین عدم ظاهر شدن او در انظار عمومی شایعات زیادی درباره احتمال مرگ او ایجاد کرده بود که ظاهرا این شایعات درست از آب در آمده‌اند.
ملا هبت الله کیست؟

به گفته رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین استخبارات افغانستان، هبت‌الله آخوندزاده به عنوان رئیس دادگاه طالبان در اظهارات و صدور احکام خود بی‌رحمانه عمل می‌کرده و نسبت به زنان، دیدگاه‌های افراطی داشته.

نبیل، آخوندزاده را «مردی کوچک‌اندیش و دارای شخصیت ضعیف» توصیف کرده که هرگز به دنیای خارج سفر نکرده است؛ بنا بر این، «او هیچ آشنایی با مسائل بزرگ‌تری از جهان ندارد.»

نشریه هندی «فرست پست» در گزارشی ویژگی‌های شخصیتی ملا هبت الله آخوندزاده را شرح داده است. این نشریه آخوندزاده را فردی با سابقه نظامی خوانده که اکثر فتوا‌های طالبان توسط او صادر شده است.

ملا هیبت الله کشته شد

آخوندزاده در همان روز‌های اولیه شکل گیری طالبان در دهه ۱۹۹۰ به این گروه پیوست. زمانی که طالبان برای نخستین بار شهر فراه افغانستان را اشغال کرد او به عنوان رئیس دادگاه منطقه انتخاب شد. بعد‌ها آخوندزاده به مقام ریاست دادگاه نظامی قندهار و سپس ریاست دادگاه نظامی استان ننگرهار و در نهایت به عنوان رئیس دادگاه طالبان منصوب شد.

زمانی که ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا طالبان را در سال ۲۰۰۱ شکست داد، آخوندزاده در سمت رئیس گروه شورای فقیهان مذهبی طالبان انتخاب شد. او در زمان رهبری ملا اختر منصور معاونت رهبری را بر عهده داشت.

گزارش‌های بسیار کمی درباره آخوندزاده وجود دارد. آخوندزاده به جز انتشار بیانیه‌های مرتبط با مناسبت‌های اسلامی هیچ حضور علنی در سال‌های گذشته نداشته. تنها عکس موجود از او به سال‌ها پیش برمی‌گردد و او هرگز در انظار عمومی ظاهر نشده.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده دست کم دو سوقصد (قبل از سوقصدی که ظاهرا جان او را گرفته) علیه جان رهبر طالبان اتفاق افتاده که یکی به سال ۲۰۱۲ در پاکستان و دیگری به سال ۲۰۱۹ در بلوچستان برمی‌گردد. دو ماه پیش ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان درباره محل اختفای آخوندزاده گفته بود او انشالله به زودی در انظار عمومی ظاهر می‌شود.

بیشتر بخوانید: یهودیان تندرویی که از ایران درخواست پناهندگی کردند چه کسانی هستند؟

آژانس خبری فرانسه چندین ماه پیش غیبت آخوندزاده را مشکوک خوانده و گفته بود برخی معتقدند او در اثر ابتلا به کرونا یا در اثر یک حمله انتحاری کشته شده.

خبر مرگ او بار دیگر تکذیب شده و این تازگی ندارد. طالبان ید طولایی در مخفی نگه داشتن رهبرانش دارد. ملا محمد عمر موسس طالبان عملا تارک دنیا بود و به ندرت حتی به کابل سفر می‌کرد و در این درحالی است که در آن سال‌ها طالبان امارت اسلامی را در افغانستان اداره می‌کرد.

بر اساس این گزارش رئیس گروه آسیا در گروه بحران‌های بین‌المللی می‌گوید ملا هیبت الله آخوندزاده هم شخصیتی نظیر ملاعمر دارد. مخفی کاری‌های او به دلیل نگرانی‌های امنیتی است. طالبان نگران است که اتفافی که برای ملا اختر منصور افتاده برای آخوندزاه هم بیفتد.

ملا اختر منصور سال ۲۰۱۶ در یک حمله پهپادی در مرز پاکستان و ایران توسط آمریکایی‌ها کشته شد. برخی مدعی بودند که رهبر طالبان از ایران به سمت پاکستان می‌رفته که کشته شده.

سامی یوسفزای کارشناس مسائل افغانستان که هم با ملا اختر منصور و هم با آخوندزاده بار‌ها دیدار داشته به فرست پست گفته او شخصیتی محافظه کار دارد و نمی‌خواهد تصویرش دیده شود. یوسف زای می‌گوید او کار کردن با موبایل را اصلا بلد نیست. بیشتر اعضای طالبان به دلیل سمت او به عنوان حاکم شرع و قاضی برای او احترام و جایگاه قدسی قائلند.

آخوندزاده معتقد بود که هر کس ملا اختر منصور را به چالش بکشد یا رهبری معنوی او را زیر سوال ببرد باید اعدام شود. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اشتیاق آخوندزاده به بمبگذاری انتحاری به حدی است که به پسرش برای اینکه یک بمب گذار انتخاری بوده افتخار می‌کند. در جولای ۲۰۱۷ عبدالرحمان پسر کوچک آخوندزاده در یک حمله انتخاری به پایگاه نظامی افغانستان در گرشک هیرمند جانش را از دست داد.

جانشین ملا هبت الله آخوندزاده چه کسی است؟

در صورت مرگ آخوندزاده احتمالا ملا حسن آخوند رهبری طالبان را بر عهده خواهد گرفت. ملا حسن دو هفته بعد از اشغال کابل به عنوان نخست وزیر و رئیس شورای رهبری طالبان در امارت اسلامی جدید انتخاب شد. او که در امارت اسلامی سال‌های دهه ۱۹۹۰ بر مصدر وزارت خارجه طالبان تکیه زده بود، در فهرست تحریم‌های سازمان ملل قرار دارد.

آخوند برخلاف دیگر رهبران طالبان در جنبش این گروه علیه شوروی نقشی نداشته. شاید یکی از برجسته‌ترین اقدامات ملا حسن آخوند را بتوان تخریب مجسمه‌های بودا در بامیان خواند. او مغز متفکر نابودی مجسمه‌های تاریخی بودا در سال ۲۰۰۱ بوده در حالی که در همان زمان ملا عمر علاقه چندانی به این کار نداشت. در آن زمان آخوند از اینکه سازمان ملل می‌خواست برای حفظ این اثر باستانی مبالغی را در نظر بگیرد، اما حاضر نبود کمک بشردوستانه به افغانستان کند عصبانی بود. مساله نابودی مجسمه‌های قرن ششمی بودا در بامیان در جلسه شورای رهبری مطرح شد و طرح نابودی آن‌ها به پیشنهاد ملا حسن آخوند تصویب شد.

آخوند یکی از مراجع اصلی طالبان در مساله سرکوب حقوق زنان است. فتوای او در سال‌های ۱۹۹۰ توسط طالبان پذیرفته و اجرا شد. او ممنوعیت تحصیل زنان، اجباری شدن تفکیک جنسیتی و اجباری شدن پوشش اسلامی را در فهرست فتاوی خود دارد.

زمانی که ملا آخوند به عنوان نخست وزیر امارات اسلامی جدید انتخاب شد بسیاری از ناظران تعجب کردند چرا که تا همین چند ماه پیش ملا عبدالغنی برادر رهبری دولت جدید طالبان را بر عهده داشت. انتخاب ملا حسن آخوند نشان داد هیبت الله آخوندزاده بیشتر به حکمرانی تحت چارچوب قوانین اسلامی و دینی اهمیت می‌دهد.

با این حال از ابتدای روی کار آمدن طالبان در افغانستان گزارش‌های متعددی دال بر وجود اختلاف میان ملا برادر و شبکه حقانی منتشر شده است. سراج الدین حقانی معاون رهبر طالبان است و در واقع بعد از ملا حسن آخوند سومین رده بالا در طالبان را از آن خود کرده است. همین درگیری‌ها نشان می‌دهد احتمالا انتخاب ملا حسن آخوند به عنوان رئیس شورای رهبری عملا نتیجه تفاهم جریان‌های رقیب درون طالبان بوده است چرا که برادر و حقانی هیچ کدام اجازه چنین سمتی را به دیگری نمی‌دادند.