بررسی تبعات فزونی سلاح گرم در گفتگو با کارشناسان

اقتصاد۲۴- مدت‌هاست تصاویر مربوط به سرقت‌های مسلحانه در فضای مجازی دست به دست می‌شود. تماشای این تصاویر دهشتناک احساس ناامنی و وحشت زیادی را در وجود تک تک تماشاگران ایجاد می‌کند چه برسد به اینکه این اتفاق یک‌بار برای کسی پیش بیاید. در پی رسانه‌ای‌شدن این موضوعات برای همگان این سوال پیش می‌آید که چرا سلاح گرم به راحتی برای عموم قابل دسترسی است؟! سارقین با کدام جسارتی اسلحه حمل می‌کنند؟!

سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ چند روز پیش درباره استفاده از سلاح در پایتخت و کشفیات مربوطه اعلام کرد: «حجم سلاح در پایتخت مقداری زیاد شده است و ما گزارشی درباره آن به مسوولان و دستگاه‌های مربوطه اعلام کرده‌ایم. ما معتقدیم که باید در تمام جرایم مرتبط با سلاح اعم از انواع سلاح، یعنی سلاح جنگی، لوله کوتاه، لوله بلند و… مجازات مجرمان و تمام افراد مرتبط با سلاح جدی‌تر شود.» رحیمی اضافه کرد: «همان‌طور که گفتم ما گزارشی دادیم که حجم اسلحه زیاد شده و باید مجازات افراد مرتبط با آن نیز بیشتر شود.» وی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش سلاح در پایتخت شائبه امنیتی هم دارد یا خیر؟ گفت: «چنین موضوعی نیز مطرح است و قطعا این موضوع تاثیر امنیتی هم خواهد داشت.» این در حالی است که تهیه، حمل و نگهداری سلاح گرم و سرد مجازات‌های شدیدی همانند اعدام دارد.

جزئیات قوانین مربوط به حمل اسلحه

ا) قاچاق سلاح، مهمات، اقلام و مواد در رابطه با آن‌ها عبارت از وارد کردن آن‌ها به کشور و یا خارج نمودن آن‌ها از کشور غیرمجاز است.
۲) منظور از سلاح و مهمات در این قانون انواع سلاح‌های گرم و سرد جنگی و شکاری (گلوله‌زنی و غیرگلوله‌زنی و مهمات مربوط به آن‌ها است.) البته این مورد شامل تبصره‌ای است که می‌گوید: اسلحه لیزری و آن دسته از شبه سلاح‌هایی که به دلیل مشابهت و کاربرد، قابلیت جایگزینی سلاح را دارند از حیث احکام مندرج در این قانون، حسب مورد تابع احکام سلاح گرم قرار می‌گیرند و سلاح‌های آموزشی و بیهوش کننده تابع احکام سلاح شکاری می‌باشند.
۳) اقلام و مواد تحت کنترل عبارت از انواع مواد محترقه، ناریه، منفجره اعم از نظامی و غیرنظامی، شیمیایی، رادیواکتیو، میکروبی، گاز‌های بیهوش‌کننده، بی‌حس کننده و اشک آور و شوک‌دهنده‌ها و تجهیزات نظامی و انتظامی است.
۴) وارد کردن هر نوع سلاح، مهمات، اقلام و مواد تحت کنترل به کشور، خارج کردن آن‌ها از کشور، ساخت، مونتاژ، نگهداری، حمل، توزیع، تعمیر و هرگونه معامله آن‌ها بدون مجوز قانونی و بی‌توجهی به قانون حمل اسلحه جرم محسوب می‌شود و مرتکب به مجازات‌های تعیین شده محکوم خواهد شد.
۵) هر کس مرتکب قاچاق سلاح گرم یا سرد جنگی یا سلاح شکاری یا قطعات مؤثر یا مهمات آن‌ها شود یا نسبت به ساخت، مونتاژ، فروش یا توزیع هر یک از آن‌ها اقدام کند به ترتیب زیر به حبس تعزیری محکوم می‌شود:
الف) ساخت، مونتاژ، فروش و یا توزیع سلاح سرد جنگی، سلاح شکاری یا مهمات آن جرم است و فرد به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
ب) ساخت، مونتاژ، فروش و یا توزیع سلاح گرم سبک غیرخودکار، مهمات یا قطعات مؤثر آن جرم است و فرد به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد.
پ) ساخت، مونتاژ، فروش و یا توزیع سلاح گرم سبک خودکار، مهمات یا قطعات مؤثر آن جرم است و فرد به حبس از پنج تا ده سال محکوم خواهد شد.
ت) ساخت، مونتاژ، فروش و یا توزیع سلاح گرم نیمه سنگین و سنگین، مهمات یا قطعات مؤثر آن جرم است و فرد به حبس از ده تا پانزده سال محکوم خواهد شد.
۶) هر کس به طور غیرمجاز سلاح گرم یا سردجنگی یا سلاح شکاری یا قطعات مؤثر یا مهمات آن‌ها را خریداری، نگهداری یا حمل نماید و نسبت به قانون حمل اسلحه بی‌توجه باشد یا با آن‌ها معامله دیگری انجام دهد، به ترتیب زیر به حبس تعزیری محکوم می‌شود:
الف) خرید، نگهداری و یا حمل سلاح سرد جنگی، سلاح شکاری یا مهمات آن جرم است و فرد به حبس از نود و یک روز تا شش ماه یا جزای نقدی از یک تا دو میلیون تومان محکوم خواهد شد.
ب) خرید، نگهداری و یا حمل سلاح گرم سبک غیرخودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن جرم است و فرد به حبس از شش‌ماه تا دو سال یا جزای نقدی از دو تا هشت میلیون تومان محکوم خواهد شد.
پ) خرید، نگهداری و یا حمل سلاح گرم سبک خودکار، قطعات مؤثر یا مهمات آن جرم است و فرد به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهد شد.
ت) خرید، نگهداری و یا حمل سلاح گرم نیمه‌سنگین و سنگین، قطعات مؤثر یا مهمات آن‌ها جرم است و فرد به حبس از پنج تا ده سال محکوم خواهد شد.
۷) در صورتی که قاضی با نظر کارشناسان وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح یا سازمان انرژی اتمی در مورد مواد رادیواکتیو تشخیص دهد اسلحه، قطعات مؤثر یا مهمات آنها، با توجه به مقدار و میزان خسارات احتمالی، انبوه بوده است، وی را به حبس تعزیری از ده تا پانزده سال محکوم می‌نماید.
۸) هر کس شغل تعمیرات سلاح را به صورت غیرقانونی دنبال کند در مورد سلاح گرم جنگی به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و در مورد سلاح شکاری به جزای نقدی از پنج تا ده میلیون ریال محکوم می‌شود.
۹) کسانی که سلاح شکاری دارند باید پروانه حمل آن را نیز داشته باشند در صورت این که تاریخ پروانه حمل آن گذشته باشد باید فورا آن را تمدید کند اگر بعد از مدت سه ماه اقدامی به تمدید آن نکند سلاح غیر مجاز است و فرد باید جزای نقدی یک تا دو میلیون تومان را پرداخت کند.
۱۰) هر کس که قسمت‌های یک اسلحه مانند کالیبر، لوله و یا سایر قسمت‌های متحرک اسلحه را تغییر دهد یا شماره یا نشانه سلاح را جعل نماید به جزای نقدی از دو میلیون تا هشت میلیون تومان محکوم می‌شود. اگر تغییرات ایجاد شده توسط مالک اسلحه درخواست شده باشد مالک هم مجازات خواهد شد.
هریک از جرائم اگر توسط گروه‌های سازمان‌یافته صورت گیرد یک درجه مجازات آن تشدید می‌شود. از طرفی هرکس از سلاح گرم استفاده کند و منجر به رعب و وحشت در جامعه شود به محاربه محکوم می‌شود و مجازات‌اش اعدام است.

ببینید: فیلم/ اسلحه دست ساز و مرگبار اراذل و اوباش

مردم هوشیار باشند

در همین راستا امیر محمود حریرچی، جامعه‌شناس به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه برخی افراد به ویژه در پایتخت روز‌به‌روز خشن‌تر می‌شوند؛ طی سال‌های اخیر سارقان برای سرقت‌های جزئی همانند گوشی موبایل هم از سلاح گرم استفاده می‌کنند. این در حالی است که پیشتر تعداد محدودی از سارقان سلاح سرد استفاده می‌کردند. همین امر منجر به افزایش احساس ناامنی در بین جامعه می‌شود و بحث امنیتی هم در این خصوص وجود دارد.

اصولا وجود سلاح گرم در جوامعی که خشم وجود دارد همانند آمریکا که براساس گزارش‌ها در هر ۲۴ دقیقه یک نفر براثر شلیک گلوله کشته می‌شود. در هر صورت کشف تعداد زیادی از سلاح گرم در ایران زنگ خطر‌ها را به صدا درآورده است. چرا که این فزونی دو دلیل خطرناک دارد؛ یکی اینکه احتمال دارد عده‌ای به بهانه اعتراضات سیاسی مسلح شوند این در حالی است که امروزه با سلاح نمی‌توان حق گرفت و به نظرم مردم در این بین قربانی کشمکش‌های سیاسی می‌شوند. دیگر اینکه خلافکاران نترس شده‌اند و برای سرقت و حمل مواد مخدر از سلاح گرم استفاده می‌کنند.

در هر صورت مردم باید هوشیار باشند. چه بسا سلاح‌هایی که کشف می‌شود همانند نوک کوه یخ است و تعداد انبوهی از آن هیچگاه یافت نمی‌شود. وی افزود: به نظرم نوع ابراز خشونت تغییر کرده؛ افرادی که از سلاح گرم استفاده می‌کنند، به مرحله‌ای از جنون رسیده‌اند که دیگر جان دیگر افراد جامعه برایشان ارزش ندارد و یا زندگی برایشان معنا و مفهومی ندارد. اما سوال اصلی این است که چرا سلاح گرم به راحتی در دسترس عموم مردم قرار دارد؟! البته براساس گزارش‌ها جدیتی بر بازرسی مرز‌های کشور وجود ندارد. اگر چه در این قضیه بحث عرضه و تقاضا هم وجود دارد. طبیعتا تقاضا برای تهیه سلاح گرم وجود دارد که اینگونه سلاح وارد می‌شود.

این جامعه‌شناس گفت: در هرصورت با اینکه قوانین سخت و محکمی برای حمل‌کننده و نگه دارنده یا استفاده‌کننده سلاح گرم در ایران وجود دارد، اما باز هم افراد جنایتکار یا معتادان به مواد روانگردان از آن استفاده می‌کنند. به همین دلیل مردم باید بیش از گذشته هوشیار باشند. امیدوارم نیروی انتظامی کشور با این افراد چنان برخوردی کند تا درس عبرتی شود برای سایرین. فردی که در قرن ۲۱ از سلاح گرم استفاده می‌کند قاعدتا بر مجازات آن هم آگاه است، اما بدون ترس جان مردم را نشانه می‌گیرد و امنیت کشور را مختل می‌کند.

تحویل سلاح گرم درب منزل

سرهنگ امیری نیز در این خصوص به گفت: یکی از دلایل فزونی سلاح گرم در کشور قاچاق است که از طریق مرز‌ها وارد کشور می‌شود. البته بسیاری از کولبر‌ها به دلیل ناچاری دست به این کار می‌زنند، زیرا شغلی ندارند. آن‌ها مجبورند برای سیر کردن شکم خود و خانواده‌شان دست به چنین کاری بزنند. اغلب آن‌ها هم از جزییات باری که حمل می‌کنند اطلاعی ندارند. در هر صورت کنترل در مرز‌ها کاستی‌هایی دارد. این روز‌ها تبادل کالای قاچاق از مرز‌ها نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده است. به همین دلیل سلاح گرم به راحتی از طریق قاچاق وارد می‌شود و در این زمینه نظارت‌ها پایین است. ضمن اینکه قاچاق سلاح گرم سود بسیار زیادی برای سوداگر‌ها دارد.

وی ادامه داد: سال‌های گذشته خریداران سلاح باید به مرز می‌رفتند، ولی در حال حاضر هر سلاحی که بخواهید به صورت بسته‌بندی شده درب منزل خریدار می‌فرستند. همین امر سبب شده تا دسترسی به سلاح گرم راحت‌تر شود. دسترسی راحت‌تر به سلاح گرم تبعات جبران‌ناپذیری بر امنیت جامعه وارد می‌کند. یکی از تبعات آشکار آن شهادت ماموران نیروی انتظامی، حتی داخل شهری مثل تهران است! ماموران نیروی انتظامی نه فقط در مرز یا شهر‌های مرزی بلکه در پایتخت هم امنیت جانی ندارند. مورد دیگر کاهش احساس امنیت روانی بین شهروندان است. غالبا افرادی که مرتکب جرائم خشن می‌شوند از سلاح گرم یا قمه‌های بسیار بلند استفاده می‌کنند.

همین امر فشار‌های روانی زیادی برای شهروندان ایجاد می‌کند. چرا که گاه احساس امنیت از خود امنیت باارزش‌تر است. از طرفی اخیرا جسارت در بین سارقان هنگام سرقت بیشتر شده است. سرهنگ امیری با اشاره به راهکار جلوگیری از ورود سلاح گرم به کشور بیان کرد: طبیعتا باید کنترل بیشتری در مرز‌ها ایجاد شود. البته وضعیت اشتغال در شهر‌های مرزی خراب است. اگر در شهر‌های مرزی اشتغال‌زایی شود، از این طریق می‌توانیم از ورود هر نوع کالای قاچاق پیشگیری کنیم. همچنین اگر کنترل بر مرز‌ها بیشتر باشد طبیعتا جمع‌آوری کالای قاچاق لب مرز راحت‌تر از جمع‌آوری آن از سطح شهر است. با این تفاسیر باید از همان ابتدا راه ورود کالا‌های قاچاق و سلاح گرم را بست.

خلاء قانونی نداریم!

دکتر نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل دادگستری نیز درخصوص قوانین قاچاق و حمل سلاح گرم به «جهان صنعت» گفت: برخلاف تصورات ما هیچگونه خلاء قانونی درخصوص این‌گونه موضوعات نداریم! چه بسا ایران از لحاظ عناوین مجرمانه در صدر جدول تعیین مجازات قرار دارد و بیش از هر کشور دیگری مجازات‌های سختی در قوانین مجازات اسلامی تعیین شده است.

اما بحث دیگری که وجود دارد، بحث چرایی استفاده از سلاح گرم در سرقت‌های خیابانی است. وی افزود: البته اینکه شما فرض کنید جنایتکار با آگاهی و علم به مجازات مرتکب عمل مجرمانه می‌شود، اشتباه است؛ کمتر مجرمی از مجازات عمل‌اش آگاهی دارد. به عقیده من دلیل فزونی حمل و تهیه سلاح گرم را نباید در قوانین جست‌و‌جو کرد. این مساله کاملا موضوع اجتماعی است، چرا که امروزه شرایط اقتصادی وخیم است و طبقات ضعیف کشور توانایی تهیه نان شبشان را هم ندارند. همین امر منجر به کینه و عقده دربین افراد فرودست شده است.

متاسفانه امروزه خلافکاران براین باورند که با سرقت از دیگر شهروندان، حقشان را از آن‌ها می‌گیرند. چنین طرزفکری بلای جان جامعه ایرانی‌ها شده است. در حال حاضر قشر عظیمی از تحصیلکرده‌ها از جمله فوق لیسانسه‌ها و پزشکان بیکارند؛ محصلان هم توانایی پرداخت شهریه خود را ندارند.

با شعار‌های جلوگیری از گرانی نمی‌توان معضل شکاف طبقاتی را حل کرد. نعمت احمدی اظهارکرد: در حال حاضر یک‌چهارم جمعیت ایران حاشیه‌نشین‌اند؛ این افراد توانایی تامین نیاز‌های اولیه خود را ندارند، اتفاقا همین افراد در معرض بیشترین آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری هستند. افراد از بدو تولد خلافکار یا جنایتکار نیستند بلکه جامعه آن‌ها را به این راه می‌کشاند. از قضا چند روز پیش وزیر کشور اعلام کرد سال گذشته بیش از هزارتن مواد مخدر را کشف کرده‌اند و ما در راس کشور‌های صادرکننده مواد مخدر قرار گرفتیم و ۹۰ درصد کشفیات مواد مخدر را ما انجام دادیم.

این در حالی است که افغانستان ۹ هزار تن تریاک تولید می‌کند و ما تنها هزار تن آن را کشف کردیم؛ بنابراین با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم که ۸ هزار تن از این تریاک در سطح کشور پخش شده است. اگر افرادی که در این چرخه بزرگ فعالیت می‌کنند، بازداشت شوند، به زندان می‌روند. متاسفانه خانواده‌های این افراد باز به سوی جرم کشیده می‌شوند، زیرا راهی غیر از آن ندارند. زمانی که خلافکار به سویی برود که حق‌اش را از مردم بگیرد، آن جامعه آبستن شرایط سخت است.

در نتیجه به جای برخورد‌های سخت قانونی بهتر است شرایط زندگی بهتر و کاری را برای تمامی افراد باید مهیا کرد. اگر شغل و درآمد وجود داشته باشد هیچ فردی به دنبال خرید سلاح گرم و سرقت نمی‌رود. این وکیل اظهارکرد: با این تفاسیر به نظرم به جای اینکه فزونی سلاح گرم را گردن قانون بیندازید، گردن افرادی بیندازید که شکاف‌های عظیم طبقاتی را در جامعه ایجاد کردند. چرا که قشر مرفه آنچنان از سیری منفجر شده که قشر فقیر توانایی تهیه یک وعده گوشت و برنج را ندارد. همیشه در پس شیوع فقر، افراد به دنبال خلاف می‌روند و تعدادی دست به اسلحه می‌شوند که این امر در آینده تبعات جبران‌ناپذیری را برای جامعه ایرانی به همراه دارد.