روز‌های سیاه اردوغان

اقتصاد ۲۴-فارن پالیسی نوشت: حزب حاکم عدالت و توسعه و رئیس جمهور رجب طیب اردوغان در ترکیه چند ماه وحشتناک را پشت سر گذاشته اند. این کشور در سطح بین‌المللی منزوی است، اقتصادش همچنان رو به وخامت است و تردید‌هایی در مورد سلامتی اردوغان وجود دارد. وضعیت رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه در نظرسنجی‌ها خوب به نظر نمی‌رسد. برای بسیاری از ناظران و مخالفان ترکیه، سرکوب حزب عدالت و توسعه در راه است.
به گزارش «انتخاب» , در ادامه این مطلب آمده است: حزب جمهوری خواه خلق وضعیت خوبی دارد و دیگر احزاب آنقدر به خودشان اطمینان دارند که از برگزاری انتخابات زودهنگام دفاع می‌کنند و برنامه‌هایی برای کنار گذاشتن اردوغان و بازگرداندن ترکیه به سیستم ترکیبی پارلمانی-ریاست جمهوری دارند. شاید این قضاوت زودهنگامی باشد، اما به طور کلی با وجود قانون آهنین حزب عدالت و توسعه مبنی بر اینکه هرگز اردوغان را دست کم نگیرید، وضعیت رئیس جمهور و حزبش خوب نیست.

در میان همه مشکلات ترکیه، این وخامت اوضاع اقتصادی است که جدی‌ترین مخمصه‌ی رهبر ترکیه به شمار می‌رود. در نتیجه‌ی سوء مدیریت فاحش اردوغان، لیر در دهه گذشته حدود ۷۵ درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است. سال گذشته، ارزش لیر ۴۵ درصد افت داشت و در روز سه شنبه به تنهایی ۱۵ درصد از ارزشش کم شد. البته این درست است که ترکیه با وجود همه گیری جهانی، اقتصاد خود را در سال ۲۰۲۰، ۱.۸ درصد رشد داد. با این حال، بیکاری ۱۴ درصد در این کشور افزایش یافته و بیشتر شدن شکاف بین فقرا و ثروتمندان را شاهد هستیم. در واکنش به سقوط لیر، تعدادی از بانک‌های بزرگ ترکیه فعالیت‌های آنلاین خود را بستند و مردم برای تظاهرات در بخش‌هایی از آنکارا و استانبول به خیابان‌ها آمدند و تظاهرات احتمالی و بزرگ‌تری را هم پیش‌بینی کردند.

بیشتر بخوانید: آیا اسکناس‌های بن زاید، اردوغان را از مخمصه نجات می‌دهد؟

یکی از راه‌هایی که اردوغان اخیراً تلاش کرده است از آن‌ها استفاده کند تا به افزایش ثروت سیاسی خود بپردازد، بهبود روابط آنکارا با همسایگانش است. در این ارتباط، اردوغان به تغییر سیاست خارجی اش پرداخته و در رویکرد تهاجمی خود به ویژه در منطقه‌ی مدیترانه‌ی شرقی تجدیدنظر کرده است. آنکارا پس از خروج از انزوا موفقیت‌هایی داشته است. روابط دوجانبه‌ی این کشور با دولت‌های عربستان و امارات با چندین تماس تلفنی و دیدار‌های دیپلماتیک بهبود یافته است، اگرچه به نظر می‌رسد که هنوز روابط ترکیه و دو کشور خلیج فارس کاملاً دوستانه نیست.

ترک‌ها به دنبال روابط بهتر با اسرائیل نیز بوده اند، اما تل آویو خیلی به این روابط دوستانه تن نداده است. مقامات تل آویو دلایل بسیار کمی برای اعتماد به اردوغان دارند. اول از همه باید به موضوع دو گردشگر اسرائیلی که اخیراً به دلیل عکس گرفتن از کاخ دولما باغچه، جایی که مقامات گردشگری ترکیه اغلب در مطالب تبلیغاتی خود از آن استفاده می‌کنند، دستگیر و به جاسوسی متهم شدند.

بیشتر بخوانید: تداوم سقوط لیر ترکیه زیر سایه تورم

آن‌ها متعاقباً آزاد شدند، اما به نظر می‌رسید که این دستگیری برای تحریک احساسات ضد اسرائیلی و یهودستیزی در ترکیه و اهداف سیاسی طراحی شده بود. همچنین، در اواخر اکتبر، رهبر ترکیه به همتای فرانسوی خود گفت که در صورت حضور اسرائیل (و یونان و جمهوری قبرس) ترکیه در نشست ۱۱ نوامبر پاریس درباره لیبی شرکت نخواهد کرد. اسرائیلی‌ها در این نشست شرکت نکردند، اما مقامات یونانی و قبرسی حضور داشتند. آنچه اردوغان و حزب عدالت و توسعه نتوانستند درک کنند این بود که اسرائیل در گذشته برای داشتن روابط خوب با ترکیه، علیرغم تلاش آنکارا برای بیرون راندن اسرائیلی‌ها از نشست‌های مهم بین المللی، روابط ترکیه با حماس و لفاظی‌های اغلب نفرت انگیز اردوغان در مورد اسرائیل و اسرائیلی‌ها تلاش می‌کرد، اما این روند ادامه ندارد.

سپس باید به روابط ترکیه و مصر بپردازیم. در طول بهار و تابستان، مطبوعات ترکیه و حامیان دولت که در واقع یکی هستند، به طور دوره‌ای در مورد عادی سازی روابط بین ترکیه و مصر صحبت می‌کردند. فرض در آنکارا بر این بود که مصری‌ها از فرصت استفاده کنند و بهبود روابط آنکارا با قاهره بر دولت‌های یونان، قبرس و اسرائیل فشار وارد کند. با این حال، مصری‌ها آن‌طور که مقامات ترکیه محاسبه کرده‌اند، مشتاق به این عادی سازی روابط نبودند، زیرا مقامات ترکیه اهمیتی را که عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر برای روابط کشورش با یونان و قبرس قائل است، که به آرمان مصر در شورا‌های اتحادیه اروپا کمک می‌کند، نادرست درک کرده‌اند.

در مورد اروپا باید بگویم که اگر تلاش‌های آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نبود، اروپایی‌ها ممکن بود ترکیه را به دلیل تخلفات مختلف، از جمله عملیات نظامی در سوریه، اکتشاف گاز در نزدیکی قبرس و تهدید به سوق دادن مهاجران به سمت یونان تحریم کنند. بیش از هر چیز دیگری، موضوع مهاجران زمینه ساز روابط پرتنش اتحادیه اروپا و ترکیه است. در سال ۲۰۱۶، اتحادیه اروپا شروع به پرداخت پول به آنکارا کرد تا سوری‌های مستأصل را در ترکیه نگه دارد و اجازه ندهد که به اروپا بروند. علی‌رغم این معامله، ترک‌ها به‌طور دوره‌ای تهدید می‌کنند که به سوری‌ها و دیگران اجازه می‌دهند از این کشور عبور کنند و به کشور‌های اروپایی بروند. این موضوع یک بحران جدید پناهندگان و احتمالاً بی‌ثباتی ایجاد می‌کند. دادگاه‌های ترکیه همچنین از آرای دادگاه حقوق بشر اروپا سرپیچی می‌کنند که حکم داده است ادامه بازداشت عثمان کاوالا، نیکوکار ترک که به دروغ متهم به حمایت از تروریسم است، ناعادلانه است و باید آزاد شود. این امر می‌تواند منجر به تعلیق حق رای ترکیه در شورای اروپا یا اخراج از این شورا شود.

بیشتر بخوانید: لیر ترکیه در یک روز ۹ درصد سقوط کرد، مردم به خیابان آمدند

وقتی صحبت از ایالات متحده به میان می‌آید، باید اشاره کرد که دولت ترکیه در دیدار دوجانبه اردوغان و جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده در اجلاس G-۲۰ در ماه اکتبر معامله بزرگی انجام داد، اما تغییر چندانی در روابط صورت نگرفته است. خرید و استقرار سامانه دفاع هوایی اس-۴۰۰ ساخت روسیه از سوی ترکیه حل‌نشده باقی مانده است، واشنگتن و آنکارا بر سر حمایت آمریکا از یگان‌های مدافع خلق در سوریه اختلاف دارند و دولت ترکیه از این که سه دولت آمریکا از استرداد فتح الله گولن، روحانی ترکیه خودداری کرده اند، عصبانی است. در این شرایط، ترک‌ها درخواست ۴۰ فروند جت F-۱۶ جدید و کیت‌های ارتقا یافته را کرده اند. رهبری ترکیه خود را متقاعد کرده است که معاملات هواپیما‌ها انجام خواهد شد، اما دولت بایدن خیلی در این زمینه مشتاق به نظر نمی‌رسد. رئیس جمهور ایالات متحده به صراحت گفت که برای چنین معاملاتی فرآیندی وجود دارد. این یک روش مؤدبانه برای گفتن این موضوع بود که کنگره، جایی که قبلا مخالفت با این توافق را اعلام کرده است، باید در این مورد نظر مساعد داشته باشد.

مشخص نیست که هر گونه بهبود در جایگاه بین المللی ترکیه چه کمکی به اقتصاد این کشور می‌کند، به ویژه با توجه به این موضوع که اردوغان هیچ نشانه‌ای مبنی بر تجدید نظر در مشکلات اقتصادی‌ای که خودش ایجاد کرده است، ارائه نمی‌دهد. برای سال‌ها، اردوغان یک توطئه خارجی ادعایی را که شامل لابی نرخ بهره، سیا، صهیونیست‌ها، غرب، جورج سوروس میلیاردر بشردوست بوده است را مطرح کرده و گفته که این‌ها به دنبال سقوط ترکیه هستند. اما تنها توضیح برای رنج اقتصادی در میان ترک‌ها سوءمدیریت اردوغان است. به ویژه، رهبر ترکیه استقلال بانک مرکزی را از طریق فشار‌های سیاسی تقریباً بی وقفه تضعیف کرده است. او بانک‌های مرکزی ترکیه را بر خلاف عقل اقتصادی مورد آزار و اذیت قرار داده است تا نرخ بهره را پایین نگه دارند. نتیجه، کاهش شدید ارزش لیر بوده است که همه چیز را برای ترک‌ها گران‌تر می‌کند و ترازنامه‌های شرکت‌های ترکیه‌ای را که باید وام‌های دلاری پرداخت کنند، خراب می‌کند. البته یک لیر ارزان به صادرات ترکیه کمک می‌کند، اما هزینه‌های اجتماعی آن بسیار زیاد است.