تلاش آخر برای نجات برجام

اقتصاد ۲۴- قدرت‌های جهانی و ایران روز دوشنبه برای آخرین تلاش برای نجات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به وین بازمی‌گردند، اما تعداد کمی از آن‌ها انتظار پیشرفت را دارند، زیرا فعالیت‌های هسته‌ای تهران در تلاشی آشکار برای به دست آوردن اهرم فشار علیه غرب ادامه دارد.
دیپلمات‌ها می‌گویند که زمان برای احیای مجدد این پیمان رو به پایان است. ایالات متحده که توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا که در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد، خشم ایران را برانگیخت و دیگر قدرت‌های جهانی درگیر - بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه را ناامید کرد.
شش دور مذاکرات غیرمستقیم بین آوریل و ژوئن برگزار شد. دور جدید پس از وقفه‌ای که با انتخاب رئیس جمهور جدید ایران، سید ابراهیم رئیسی همراه شد آغاز می‌شود.
تیم مذاکره‌کننده جدید تهران خواسته‌هایی را مطرح کرده است که دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی آن را غیرواقعی می‌دانند. آن‌ها اصرار دارند که تمامی تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا که از سال ۲۰۱۷ اعمال شده است، از جمله تحریم‌های غیر مرتبط با برنامه هسته‌ای این کشور، لغو شود.

بیشتر بخوانید: هیات ۴۰ نفره مذاکره کننده ایرانی در وین

به موازات آن، درگیری‌های تهران با سازمان اتمی که بر برنامه هسته‌ای نظارت می‌کند، تشدید شده است. ایران برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را ادامه داده است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید با بازرسان این سازمان رفتار بسیار سختی شده است و از دسترسی به نصب مجدد دوربین‌های نظارتی در سایتی که برای احیای توافق ضروری می‌داند خودداری کرده‌اند.

یک دیپلمات غربی درگیر در این مذاکرات گفت: «آن‌ها از لحاظ فنی به اندازه کافی کار می‌کنند تا بتوانند روابط اساسی خود با غرب را تغییر دهند تا بتوانند در آینده گفتگوی برابرتری داشته باشند.
دو دیپلمات اروپایی گفتند که به نظر می‌رسد ایران صرفاً برای خریدن زمان برای انباشت اورانیوم غنی شده و سطح دانش بالاتر بازی می‌کند.
دیپلمات‌های غربی می‌گویند که با این فرض که مذاکرات از همان جایی که در ژوئن متوقف شده‌اند، از سر بگیرند، به مذاکرات روز دوشنبه خواهند رفت. آن‌ها هشدار داده اند که اگر ایران به مواضع حداکثری خود ادامه دهد و نتواند همکاری خود را با آژانس بازگرداند، به سرعت سایر گزینه‌های خود را بررسی خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: هشدار رابرت مالی به ایران در صورت به تعویق انداختن مذاکرات

مذاکره کننده ارشد ایران و وزیر امور خارجه هر دو روز جمعه تکرار کردند که لغو کامل تحریم‌ها تنها مورد روی میز در وین خواهد بود.
یکی از دیپلمات‌های اروپایی گفت: «اگر این موضعی است که ایران در روز دوشنبه به آن ادامه می‌دهد، پس من راه‌حلی از طریق مذاکره نمی‌بینم».
چندین دیپلمات گفتند که ایران اکنون بین چهار تا شش هفته برای جمع آوری مواد شکافت پذیر کافی برای یک سلاح هسته‌ای نیاز دارد، اگرچه آن‌ها اطلاع دادند که هنوز حدود دو سال تا توانایی ساخت آن تسلیحات باقی مانده است.
در صورت شکست مذاکرات، این احتمال وجود دارد که ایالات متحده و متحدانش در ابتدا در ماه آینده در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با درخواست برای یک نشست اضطراری با ایران مقابله کنند.

بیشتر بخوانید: ابراز «نگرانی شدید» اسرائیل از «کاهش» احتمالی تحریم‌های ایران

با این حال، آن‌ها همچنین می‌خواهند تلاش کنند روسیه را که نفوذ سیاسی بر ایران دارد و چین را که فضای تنفس اقتصادی را از طریق خرید نفت برای تهران فراهم می‌کند، در کنار خود نگه دارند، زیرا در ابتدا به دنبال گزینه‌های دیپلماتیک جایگزین هستند.
دیپلمات‌ها می‌گویند واشنگتن پیشنهاد کرده است تا زمانی که توافق دائمی حاصل نشده باشد، در حال مذاکره بر سر یک توافق موقت با تهران است. با این حال، آن‌ها می‌گویند که این کار زمان بر است و هیچ یقینی وجود ندارد که جمهوری اسلامی اشتهایی به آن داشته باشد.

هنری روم، تحلیلگر اوراسیا، در یادداشتی گفت: «ایران ممکن است تصور کند که پیشرفت‌های هسته‌ای بدون محدودیت و تولید سانتریفیوژ بدون نظارت، فشار بیشتری بر غرب برای تسلیم شدن سریع در مذاکرات وارد می‌کند».
اما احتمالاً نتیجه معکوس خواهد داشت و نشان می‌دهد که تیم جدید ایران علاقه‌ای به حل و فصل موضوع هسته‌ای ندارد و در سال آینده به سمت یک سیاست قهرآمیزتر حرکت می‌کند.»