کشور دچار رکود تورمی شدید و مزمن است/ چرا دلار مرز ۳۰ هزار تومان را رد کرد؟

اقتصاد ۲۴- احسان سلطانی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ با اشاره به دخالت بانک مرکزی در خصوص بالا بردن نرخ ارز اظهار داشت: این روز‌ها بانک مرکزی عامدانه قیمت ارز را بالا می‌برد. باید توجه داشت که طی ۴ سال گذشته افزایش قیمت ارز از افزایش نرخ تورم کلی و کالاها در کشور و همچنین از افزایش نقدینگی جلوتر حرکت کرده است. همچنین به مراتب بالاتر از قدرت خرید خانوار‌ها، افزایش مزد و افزایش بودجه دولت بوده است. متغیر نرخ ارز که در اقتصاد ایران پیشرو شده و همه بازارها را به دنبال خود می‌کشد و باعث گرفتاری‌ها، تورم و رکود شده است. در نتیجه همه کالا‌ها وارد لوپ افزایش قیمت شده‌ و مشکلات اقتصاد ایران همینطور بیشتر می‌شود، چه در بحث رکود و چه در بحث تورم.  

سلطانی با اشاره بر علت اصلی افزایش نقدینگی در کشور تصریح کرد: به این دلیل که پول ملی کشور بی‌ارزش می‌شود، نقدینگی نیز افزایش یافته و همینطور بحران سازی می‌کند.

بیشتر بخوانید: حذف ارز ترجیحی برخی اقلام دارویی با وجود تکذیب مسئولان

چرا نرخ ارز از مرز ۳۰ هزار تومان گذشت؟

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: برخی علت رشد نرخ ارز را سیگنال برآمده از مذاکرات می‌دانند. درحالیکه دولت مسئول آن است. در دوره روحانی هر اتفاق کوچکی منجر به گران شدن ارز می‌شد. در دولت روحانی ترامپ عطسه می‌کرد، ارز گران می‌شد. به نظر می‌رسد که دولت جدید هم قرار است همینگونه عمل کند. سیاست دولت هیچ ربطی به سیگنال مذاکرات ندارد. عده‌ای دندان تیز کرده‌اند تا هر اتفاقی بیفتد، ارز گران شود.

او ادامه داد: چطور است که بانک مرکزی ادعا می‌کند ۱۰ میلیارد دلا رطی ۶ ماه نخست سال بابت کالا‌های اساسی هزینه کرده است؟ چطور است که ۲۰ میلیارد دلار صادرکنندگان صادرات داشته اند؟ بنابراین ۳۰ میلیارد دلار در ۶ ماه نخست امسال ارز در کشور هزینه شده است، پس چطور دولت ارز ندارد تا فضای آشوبناک ارزی را آرام کند؟ مگر کل مصرف ارز کشور چقدر است؟ سیاست رشد نرخ ارز، دستکاری دولت‌ها و منتفعین برای کسب منفعت بیشتر است. برای اینکه بنگاه‌های رانتی که هزینه آن‌ها به ریال تمام می‌شود، اما به دلار درآمد دارند، سود بیشتری ببرند.

سلطانی با تاکید بر نقش بانک‌ها در افزایش قیمت‌ها گفت: بانک‌ها نیز در این شرایط پول زیادی از مردم تحت عنوان سپرده گرفته‌اند، اما این پول دیگر موجود نیست. این رقم نزدیک به ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. این سپرده‌ها اخذ شده، اما در مقابل تسهیلاتی در ازای آن داده نشده است. در حالیکه بانک‌ها تسهیلات زیادی به بنگاه‌های وابسته به خودشان داده‌اند.  

او ادامه داد: دولت به جای اینکه سیستم بانکی را اصلاح کند، ۸ سال است که این بانک‌های خصوصی را مثل استخوان لای زخم نگه داشته است و حاضر نیست مجوزشان را لغو کند. بانک‌ها وقتی این نرخ‌های بهره را می‌دهند باید  در بازار سهام و ارز دخالت کنند و دنبال رانت می‌گردند. بانک مرکزی دولت فعلی هم طبق همان روال قبلی کارگزار بانک‌های خصوصی است و از خود اختیاری ندارد.  

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: الان در سیستم بانکی افرادی حضور دارند که در ۸ سال دولت روحانی بانک مرکزی و سیستم بانکی دستشان بود. اگر آن شرایط خوب بود چرا ابراهیم رئیسی روی کار آمد؟ پس چه تحولی در عمل ایجاد شده است؟ به نظر می‌رسد در بر همان پاشنه می‌چرخد.

نقش بانک‌ها در افزایش قیمت‌ها

وی در پاسخ به این پرسش که چرا بانک‌ها برای جذب سپرده‌های بیشتر به تکاپو افتاده‌اند، گفت: بانک‌های خصوصی سپرده‌های مردم را اتلاف کردند یا با آن فساد کرده و سرمایه‌گذاری رانتی یا بیهوده کرد‌ه‌اند و به این طریق عملاً سپرده‌ها را بی‌ارزش کرده‌اند. از سال ۹۲ بانک‌های خصوصی در بازار ملک و املاک مداخله می‌کردند و هر روز قیمت ملک بالا می‌رفت. سپرده می‌گرفتند، ۱۸ درصد سود می‌دادند، اما بعد از یک سال و دو سال قیمت املاک در بازار دو برابر می‌شد. نتیجه این شد که از سال ۹۲ تا ۹۶ شاهد جنگ سود‌های سپرده بودیم. بعد از آن وارد بازار دلار و طلا و سهام شدند و در آنجا هم گرانی و تورم به بار آوردند. الان هم این بازار‌ها به بن بست رسیده است. موسسات مالی ماهیت مولد ندارند و به دنبال کار مولد هم نیستند. باید بررسی کرد که بانک‌های خصوصی چقدر برای تولید تسهیلات داده‌اند. قطعاً این مقدار بسیار کم است. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، دولت به دنبال راهکار ایجاد تورم می‌رود تا مشکلات اقتصاد را حل کند. الان که به بن بست خورده‌اند به دنبال جذب سپرده هستند.  

سلطانی در پایان تصریح کرد: یک دهه است  که اقتصاد ایران درجا زده است و هیچ شاخصی مثبت نشده است، اما در این ۱۰ سال قیمت دلار ۲۲ برابر شده است. آمار‌های رسمی نیز می‌گوید که قیمت کالا‌ها و خدمات در این یک دهه ۱۱ برابر شده است. وقتی اقتصادی رشد نمی‌کند و مرتباً افزایش نرخ تورم رخ می‌دهد، به این معنا است که این اقتصاد دچار رکود تورمی بسیار شدید و مزمن است.