روند برجام؛ یاس آمریکا و اروپا و واکنش منفی چین و روسیه

اقتصاد ۲۴-عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان در گفتگو با خبرگزاری «آناتولی»، پیرامون مذاکرات برجام اظهار داشت: بدون تردید، آمریکا و اروپایی‌ها امیدشان را از سرنوشت مذاکرات وین به کلی از دست داده و روسیه و چین هم واکنش مثبتی به پیشنهاد ایرانی‌ها نشان نداده و از لزوم صبور بودن سخن به میان آوردند.

فرجی‌راد که سابقه فعالیت به‌عنوان مدیرکل شورای راهبردی روابط خارجی ایران را نیز در کارنامه خود دارد، در ادامه گفت: در این دور از مذاکرات، مسئله تقابل ایران و آمریکا مطرح نبود، بلکه بحث بین این دو کشور و تروئیکای اروپایی و شاید هم چین و روسیه بود. با توجه به توقف ۵ ماهه مذاکرات و تغییر دولت ایران، غربی‌ها در تردید بودند که با چه مطالباتی روبرو خواهند شد. در هر حال روند خوب شروع شد و با خواسته طرف ایرانی برای طرح بحث تحریم‌ها و بعد مسائل هسته‌ای و فنی موافقت شد تا امید‌هایی به وجود بیاید.

وی همچنین تصریح کرد: بعد از ادامه جلسات، با توجه به دو سندی که طرف ایرانی روی میز گذاشت، غرب و آمریکا اظهار ناامیدی کردند. چون آن‌ها روی این موضوع تمرکز کرده بودند که مذاکرات در جهت مسائلی خواهد بود که در نشست‌های گذشته انجام شده بود. به همین دلیل به این نتیجه رسیدند که با این پیشنهادات جدید ایران، نمی‌توانند بدون مشورت با مقامات کشورهای‌شان کاری را از پیش ببرند و مذاکرات را برای یک هفته متوقف کردند. آنچه مسلم است، این است که آمریکا و اروپایی‌ها به کل از سرنوشت مذاکرات امیدشان را از دست داده و روسیه و چین هم واکنشی مثبت به پیشنهاد ایرانی‌ها نشان نداده و از لزوم صبور بودن سخن به میان آوردند.

بیشتر بخوانید: یک برجام فروپاشیده، یک پلن B شکست‌ خورده/ آیا راهبرد هسته‌ای ایران نهفتگی است؟

او افزود: شرح این شرایط نشان می‌دهد که در برهه فعلی تیم مذاکره‌کننده ایرانی باید با شورای امنیت ملی و دیگر نهاد‌های تصمیم‌ساز کشورمان گفتگو کند و نظرات آن‌ها را جویا شود. از دیدگاه بنده، با شروع مذاکرات در هفته بعد، طرف ایرانی با هماهنگی بیشتری وارد می‌شود و اگر مطالباتش را مصرانه طلب کند، غرب هم به همان مقدار استواری بیشتری را در رفتارش نشان خواهند داد.

وی در پاسخ به این پرسش که «ایرانی‌ها از تلفظ واژه «برجام» پرهیز دارند و لغو تحریم‌ها را اولویت می‌دانند. طرف مقابل هم همچنان مصرانه خواستار محدودیت در فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. این شدت و حدت از سوی دو طرف کار را مشکل نمی‌کند؟»، اظهار داشت: دیپلماسی محل بده‌بستان است وهر دو طرف باید امتیاز بدهند. اساسا در مذاکره صفر و صد جایی ندارد و بایستی به فکر نتیجهِ «بُردـ بُرد» بود. هم ایران و هم آمریکا مشکل دارند. از این رو، خواهان گشودن گره هسته‌ای و تعامل هستند.

وجود ابهام در مطالبات ایران

او گفت: ما از جزییاتی که طرف ایرانی اعلام کرده است، بی‌اطلاعیم و به همین دلیل نمی‌توانیم تحلیلی منطبق بر واقعیت داشته باشیم. البته آمریکا ادعا کرده که سند پیشنهادی تیم ایران در بعضی موارد ربطی به برجام ندارد و برخی از مفاد آن با توافق ۸۵ درصدی که در زمان دولت حسن روحانی حاصل شده بود، در تضاد است؛ بنابراین با توجه به مشکلات تیم مذاکره‌کننده آمریکایی در داخل کشورشان، تاثیر لابی اسرائیلی، واشنگتن باید تلاش بیشتری برای همکاری با تهران به خرج دهند. به ویژه اینکه تنگنا‌های اقتصادی ایران موجب شده است تا آمریکا با دستی بالاتر سر میز مذاکره بیاید.

بیشتر بخوانید: پیشنهادات ایران در خصوص برنامه هسته‌ای غیرقابل قبول است/هنوز در مسیر دیپلماتیک هستیم، اما زمان رو به اتمام است

فرجی‌راد ادامه داد: با این حال باید تا پنجشنبه آینده به انتظار بنشینیم و ببینیم چه نتیجه‌ای حاصل خواهد شد. هرچند تفاهم مساله‌ای نیست که به راحتی محقق شود. چون آمریکایی‌ها تصور می‌کنند که ایران خواستار فرسایشی‌شدن مذاکرات است تا بتواند غنی‌سازی خود را انجام بدهند. اگر چنین ذهنیتی را به اروپایی‌ها هم القاء کنند، کار حتما دشوار خواهد شد.

این دیپلمات باسابقه درباره تاثیر جایگزینی منتقدین اصلی برجام به‌جای ظریف و عراقچی بر روند مذاکرات وین نیز تصریح کرد: آمریکایی‌ها می‌دانند که مذاکره‌کنندگان فعلی چند سال علیه برجام فعالیت داشتند. اما این را هم می‌دانند که در عمل کاره‌ای نیستند و مخالفت‌شان با برجام بیشتر کنشی در فضای سیاسی داخلی ایران بود. مذاکره‌کنندگان دوره روحانی هم بیشتر نقش واسطه‌ای داشتند و موضع شورای امنیت ملی و کل نظام را به طرف مقابل انتقال می‌دادند. نمایندگان تنها دستورالعمل‌ها را منتقل می‌کنند. با این توضیح که مذاکره‌کنندگان کنونی دقیقا همان تاکتیک دوره احمدی‌نژاد را دنبال می‌کنند.

دکتر عبدالرضا فرجی‌راد در پایان درباره تاثیر اصرار شدید طرف ایرانی و آمریکا بر دشوارشدن دستیابی به تصمیم مشترک هم اظهار داشت: حتما همینطور است. پافشاری و اصرار بیش از حد و البته غیرمنطقی دو طرف نسبت به نوع نگاهی که دارند، می‌تواند گره هسته‌ای را روز به روز کورتر کند. البته عرف این است که طرفین در دور اول نظرات کلی هم را بگیرند و چانه‌زنی داشته باشند. می‌توان اطمینان داشت که در دور‌های بعدی مذاکرات وین شاهد بحث‌هایی جدی‌تر باشیم و ببینیم طرف ایرانی چه چیزی در دستور کار قرار داد و آمریکا و کشور‌های اروپایی چه رویکردی را اتخاذ خواهند کرد. البته باید گفت آنچه در دور اول اتفاق افتاد نه خیلی منفی و نه خیلی مثبت بود.

آناتولی