یک بام و دو هوای دولت در قضیه ارز دارو

جامعه ۲۴، وضعیت دارو در کشور هر روز نگران کننده‌تر از روز گذشته می‌شود، در حالی که کمبود اقلام دارویی این روز‌ها غوغا می‌کند، هر کسی بیماری صعب‌العلاجی داشته باشد یا یکی از نزدیکان وی به این بیماری دچار شده باشد حتما این وضعیت را درک کرده است.

در روز‌های گذشته بیماران تالاسمی و بیماران اس‌ام‌ای نیز تجمعاتی را برای عدم وجود دارو‌های خود به راه‌انداخته بودند، برخی از کارشناسان دارویی از کمبود ۱۰۰ تا ۱۵۰ قلمی برخی اقلام دارویی خبر می‌دهند و به گفته آن‌ها این کمبود‌ها ممکن است تا ۵۰۰ قلم نیز برسد. حال اگر کسی داروی مورد نیازش را پیدا کرد باید قیمت خونش را به پای آن بدهد چرا که قیمت آن‌ها سر به فلک کشیده است.

گرانی و کمبود اقلام دارویی از سوی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری نیز مورد تأیید قرار گرفت تا در سخنانی بگوید: اینگونه گرانی‌ها که رنج مضاعفی بر بیماری است به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست و نباید اتفاق بیفتد و لازم است وزارت بهداشت با جدیت آن را پیگیری کند و اجازه ندهد افراد سوداگر در زمینه گرانی اقلام دارویی فعال شوند.

این اظهارات رئیسی در حالی صورت می‌گیرد که شایعاتی وجود دارد که دولت وی در پی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی دارو است. حذف این ارز که برای خرید و واردات دارو و سایر اقلام دارو از سال ۹۷ اختصاص داده می‌شد بی تردید موجب گران‌تر شدن دارو خواهد شد.

ارز آزاد در انتظار دارو

چندی قبل با افزایش نگرانی‌ها در مورد حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی یا ارز ترجیحی، بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت با حذف این ارز به دلیل آسیب به سلامت جامعه در پی گران شدن دارو برای بسیاری از اقشار جامعه مخالفت کرد. این در حالی است که به گفته بسیاری از داروسازان و واردکنندگان دارو، وزارت بهداشت خود ارز تخصیص داده شده به برخی اقلام دارویی و مواد مؤثره دارویی را حذف کرده بود.

بیشتر بخوانید: تنگنایی از جنس تامین دارو/ سلامت مردم را به سیاست و جیب‌تان گره نزنید

علی‌رغم این موضوع، در روز‌های گذشته که لایحه بودجه ۱۴۰۱ به مجلس شورای اسلامی داده شد دولت نامی از ارز ۴۲۰۰ تومانی نبرد تا این ظن قوی شود که به زودی قرار است همه چیز از جمله دارو با ارز آزاد تأمین شود امری که همایون سامه‌یح عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز بر آن صحه گذاشته بود؛ سامه‌یح به دیده‌بان ایران گفته بود که دارو در سال ۱۴۰۱ با ارز آزاد وارد خواهد شد. این اظهارات به نگرانی‌های زیادی دامن زد.

در همین حال پیشتر محمدرضا میرتاج‌الدینی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه نیز در خبری ضمن اشاره به جلسه خود با مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه به نقل از وی، از عدم حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی خبر داد. حال تاج‌الدینی در اظهاراتی تازه‌تر گفته است: یکی از پیشنهادات بودجه سال آینده واردات دارو با ارز آزاد است. احتمال حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای دارو وجود دارد، با واردات دارو با ارز آزاد، بیمه‌ها ما‌به‌التفاوت آن را به بیماران برمی‌گردانند.

یک بام و دو هوای دولت در تخصیص ارز ترجیحی به دارو

با این حال روز گذشته محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهوری در جلسه‌ای با اعضای سندیکای صاحبان صنایع دارو‌های انسانی ایران هرگونه آزادسازی قیمت دارو را تکذیب کرد و گفت: آزادسازی ارز ترجیحی برای بخش دارو نه در کوتاه مدت و نه در بلندمدت به هیچ وجه در دولت مطرح نیست و انتظار می‌رود صنایع داروسازی با قیمت گذاری مناسب به رفع نیازمندی‌های دارویی کشور کمک کنند.

این اظهارات مخبر برخلاف سخنان نمایندگان مجلس و حتی حیدر محمدی، مدیرکل دارویی سازمان غذا و دارو است. محمدی روز گذشته پرداخت یارانه سلامت و پوشش بیمه‌ای را راهی برای پیشگیری از افزایش قیمت دارو دانسته بود. محمدی در این رابطه گفت: در حال حاضر با توجه به مشکلاتی که در تامین ارز دولتی به وجود آمده است ترجیح می‌دهیم که حذف شود و برای آن جایگزین در نظر بگیریم. برای اینکه با حذف ارز دولتی یکدفعه مصرف‌کنندگان را با افزایش قیمت مواجه نکنیم، راهکار‌هایی از قبیل پوشش مابه‌التفاوت نرخ دارو توسط بیمه و یا کارت‌های سلامت قابل شارژ پیشنهاد شده است.

اظهارات این مقام وزارت بهداشت علاوه بر مخبر برخلاف سخنان پیشین وزیر بهداشت است و نشان می‌دهد هم دولت در این راستا برنامه دارد و هم اینکه چند دستگی در آن وجود دارد.

تمایل وزارت بهداشت برای حذف ارز دارو

با این حال حسام‌الدین شریف‌نیا، داروساز و کارشناس اقتصاد دارو در رابطه با راه‌های جلوگیری از افزایش قیمت دارو در کشور گفت: دارو توسط سازمان غذا و دارو قیمت‌گذاری، مصوب و اعلام می‌شود، لذا این سازمان می‌تواند از گران شدن دارو جلوگیری کند.

وی همچنین در رابطه با تأثیر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از دارو و تأثیر آن بر قیمت دارو نیز گفت: برخی دارو‌ها و مواد مؤثره دارویی با ارز ترجیحی و برخی دیگر نیز با ارز نیمایی وارد کشور می‌شدند.

شریف‌نیا بیان کرد: وزارت بهداشت سهمیه‌ای برای واردات این دارو‌ها و اقلام داشت که در حال حاضر این سهمیه تمام شده است، وقتی این سهمیه وجود داشت شرکت‌های وارد کننده و نوع دارویی که این ارز را دریافت می‌کردند محدود بودند. دارو‌ها اساسی و ضروری سهمیه ارز ترجیحی دریافت می‌کردند و برخی از دارو‌ها که اساسی تلقی نمی‌شدند دیگر ارز دولتی نمی‌گرفتند و این ارز آن‌ها به ارز نیمایی تبدیل می‌شد.

وی بیان کرد: در حال حاضر وزارت بهداشت خود مخالف اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی دارو بوده و ترجیح می‌دهد که ارز نیمایی به آن اختصاص داده شود و طبیعتا وقتی این اتفاق رخ دهد، قیمت تعدادی از دارو‌ها افزایش می‌یابد.

شریف‌نیا تأکید کرد: در حال حاضر گردش مالی دارو در کشور ۳۵ هزار میلیارد تومان است و پیش بینی می‌شود با تغییر ارز این بازار به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تبدیل شود. این موضوع باعث افزایش قیمت دارو و فشار بر مردم می‌شود.

این کارشناس اقتصاد دارو تأکید کرد: راه حلی که وجود دارد این است که ارز یارانه‌ای را به جای اینکه به دارو بدهند به بیمه‌ها داده و مردم عدد ثابتی را پرداخت کنند تا دچار آسیب نشوند. این راهکار موجب می‌شود دسترسی مردم به دارو هم افزایش پیدا کند و از آن سو شفافیت هم بیشتر می‌شود.

این داروساز همچنین یادآور شد: البته ممکن است که به دلیل اختلاف قیمت ارز کمی طول بکشد تا دارو‌های گران شده را پوشش دهند. البته این نکته نیز وجود دارد که در صورتی که یک داروی برند با نوع مشابه داخلی آن وجود داشته باشد بیمه فقط مشابه داخل را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.

 چندی قبل برخی از کارشناسان دارو از حذف ارز دولتی دارو خبر داده بودند؛ اظهارات شریف‌نیا نیز مؤید این موضوع و همچنین نقش دولت در گران شدن دارو دارد لذا آنچه ابراهیم رئیسی گفته است مخاطبی جز بدنه دولت خود ندارد.