امیرعبداللهیان: بدون چشم‌انداز روشن با آمریکا مذاکره نمی‌کنیم

اقتصاد ۲۴- حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در گفتگو با نشریه انگلیسی فایننشال تایمز گفت: ما در دولت جدید چند هفته‌ای است که گفتگو‌ها را شروع کرده‌ایم. آنچه که برای ما در مذاکرات وین مهم است لغو تحریم‌های یک جانبه آمریکا و بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات برجامی خود است. من فکر می‌کنم یک تفاوت اساسی بین هیئت جمهوری اسلامی ایران و طرف‌های غربی وجود دارد و آن این است که هیئت جمهوری اسلامی ایران با ابتکار عمل و جدیت و با یک برنامه مدون از ابتدای مذاکرات اخیر وین در میز مذاکره حضور پیدا کرد.
وی ادامه داد: از جمله مشکلاتی که ما در این مدت با آن مواجه هستیم این است که طرف مقابل فاقد یک ابتکار عمل جدی است. حتی گاهی اوقات ما دچار تردید می‌شویم که آیا واقعاً طرف‌های غربی به دنبال رسیدن به یک توافق هستند؟ آیا واقعاً طرف‌های غربی به دنبال این هستند که تحریم‌های ایران بر مبنای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ از میان برداشته شود یا آن که آن‌ها فقط یک نگرانی دارند و نگرانیشان نیز برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران است و در این چارچوب فقط می‌خواهند نگرانی خود را برطرف کنند. حتی ما بار‌ها در مذاکرات به آن‌ها اعلام کرده‌ایم که اگر می‌خواهید نگرانی شما از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران برطرف شود، شما هم باید نگرانی ما را در حوزه تحریم‌هایی که در برجام قرار بود از میان برداشته شود، برطرف کنید. در این چارچوب اتفاق دیگری هم رخ داد و آن اینکه راب مالی نماینده ایالات متحده آمریکا از طریق تبادل non-paper به مذاکرات پیوست.

وزیر خارجه ادامه داد: طرف آمریکایی بار‌ها به ما اعلام کرد که رئیس جمهور آمریکا حسن نیت دارد و همچنین اینکه آن‌ها به دنبال یک توافق هستند و برای رسیدن به این توافق وقت زیادی هم ندارند. ما هم به آن‌ها گفتیم و این جمله را باز هم تکرار می‌کنیم که ما هم به دنبال یک توافق خوب هستیم. ما هم از توافق خوب در کوتاه‌ترین زمان استقبال می‌کنیم، اما این توافق باید دربردارنده حقوق مردم ایران باشد.

بیشتر بخوانید: ادعای گروسی درباره گفتگو‌های مهم با باقری

به گفته وی، این توافق خوب از نظر ما باید همه تحریم‌هایی که در سال ۲۰۱۵ برای برداشته شدن آن‌ها توافق صورت گرفت و به JCPOA موسوم شد را شامل شود. امروز که ما داریم با هم صحبت می‌کنیم پیشرفت‌هایی در مذاکرات حاصل شده، اما همه آنچه را که باید ذیل برجام به آن برسیم محقق نشده است.
امیرعبداللهیان افزود: آن بخشی که مربوط به تعهدات طرف ایرانی است، مثل یک فرمول ریاضی روشن است. کاملا مشخص هست که ما چه اقداماتی را باید انجام دهیم و چگونه این اقدامات ما راستی‌آزمایی خواهد شد. این امر از طریق IAEA خواهد بود لذا طرف مقابل می‌تواند نگرانی نداشته باشد، ولی ما همچنان نگرانیم. اول از همه نگران تضمین هستیم. طرف آمریکایی هنوز تضمین محکمی را به ما ارائه نمی‌دهد. حتی بر خلاف حقوق بین الملل آقای راب مالی اعلام می‌کند که ما نمی‌توانیم متعهد شویم که دولت بعدی آمریکا بر تعهداتی که ما خود را ملزم به اجرای آن می‌دانیم، باقی بماند. شما می‌دانید این خلاف حقوق بین الملل است. این مغایر با حقوق مسلم درج شده در متون شناخته شده حقوقی بین المللی است.

وی گفت: بر مبنای حقوق بین‌الملل حتی اگر در یک کشور یک دولت شورشی یا کودتا بر سر کار بیاید، آن دولت موظف است به تعهدات بین المللی دولت و دولت‌های قبلی آن کشور پایبند باشد؛ لذا اصلاً برای ما قابل قبول نیست که طرف آمریکایی بگوید توافقی با شما می‌کنیم که اعتبار آن حداکثر تا پایان کار این دولت است. آن‌ها می‌گویند حتی برای اعتبار آن تا پایان کار این دولت هم یک‌سری شروط، حاشیه‌ها و محدودیت‌هایی وجود دارد. اما با همه این‌ها ما در میز مذاکره پیشرفت‌هایی داشته‌ایم و امیدوار هستم این پیشرفت‌ها منجر به یک توافق خوب شود. برای رسیدن به این توافق خوب، واقع‌بینی طرف غربی می‌تواند تعیین کننده باشد.

امیرعبداللهیان در ادامه گفت: ما حتماً علاقه‌مند هستیم که مذاکراتمان منجر به لغو کامل تحریم‌ها شود، اما در یک نگاه واقع بینانه چارچوب تحریم‌هایی که در این دور از مذاکرات، موسوم به مذاکرات وین، برای لغو هدفگذاری شده و کشور‌های ۱+۴ و نماینده اتحادیه اروپا بر آن تمرکز و تاکید دارند این است که تحریم‌هایی که در برجام و سند برجامی سال ۲۰۱۵ باید لغو می‌شد، همگی از میان برداشته شود. ضمنا تمام تحریم‌هایی که به صورت یک جانبه در دوره ترامپ علیه اشخاص و نهاد‌هایی در جمهوری اسلامی ایران وضع شده است نیز باید از میان برداشته شود.
وی ادامه داد: در مذاکراتی که تا الآن با طرف‌های مقابل در وین داشتیم، آن‌ها در مورد تحریم‌های دوران ترامپ فقط لغو آن بخش از تحریم‌ها را می‌پذیرند که نفع اقتصادی ما را از برجام با مشکل مواجه می‌کند. این همه‌ی آن چیزی نیست که ما به دنبالش هستیم. این که ترامپ ذیل برخی ادعا‌ها مثل برنامه موشکی ایران، مباحث منطقه‌ای یا بحث‌های حقوق بشری به طور یکجانبه، ظالمانه و نادرست، اشخاص حقیقی و حقوقی را در ایران مورد تحریم قرار داده قابل قبول نیست و طبیعی است وقتی که ما در تعهدات هسته‌ای خودمان در مورد هر آنچه به تولید اضافی اورانیوم غنی شده و دستگاه‌های سانتریفیوژ مربوط است توافق می‌کنیم که با آن چه کنیم، انتظار داریم که تکلیف زیاده روی‌های دولت آمریکا در دوره ترامپ هم روشن شود. این هم یکی از چالش‌هایی است که الان در میز مذاکرات وین وجود دارد.

وی تضمین را یکی از بحث‌ها و چالش‌های جدی ایران در میز مذاکره عنوان کرد و گفت: ما معتقد هستیم که طرف‌های مقابل باید چند تضمین را به ما بدهند. این تضمین‌ها را باید طرف آمریکایی و سه کشور اروپایی به صورت قوی در مقابل جمهوری اسلامی ایران به نمایش بگذارند. سطح اول تضمین‌ها تضمین سیاسی است. به ما گفته می‌شود که اظهاراتی که آقای جو بایدن در اجلاس اخیر G ۷ داشته و تعهد خود را در آنجا اعلام کرده است، می‌تواند یک تضمین سیاسی قوی باشد.
وزیر خارجه کشورمان افزود: اساسا در افکار عمومی ملت ایران به دلیل خروج آمریکایی‌ها از برجام و بدقولی طرف‌های غربی سخن رئیس یک کشور آن همه ایالات متحده آمریکا به عنوان تضمین، پذیرفتنی نیست. من هفته گذشته در پارلمان حدود دو ساعت و نیم راجع به مذاکرات وین در مقابل نمایندگان مردم باید پاسخ می‌دادم. در آنجا نمایندگان مردم به من می‌گفتند که اصلا تعهد آقای جو بایدن که همچنان روش‌های نادرست ترامپ را درخصوص اعمال تحریم‌ها علیه ملت ایران دنبال می‌کند، نمی‌تواند یک تعهد قوی باشد، اما به هرحال تضمین سیاسی یک سطح از تضمینی است که طرف آمریکایی باید بدهد و راجع به جزئیات آن گفتگو‌ها در وین به عمل آمده است.

بیشتر بخوانید: اسرائیل به دنبال تقویت اتحاد منطقه‌ای آرام علیه ایران است

وی افزود: تضمین حقوقی و قانونی نیز برای ما مهم است. طرف آمریکایی از طریق واسطه اتحادیه اروپا به ما در non-paper‌ها و پیام‌هایی که ارسال می‌کند، تأکید می‌کند که به هیچ وجه قادر نیست این توافق را در کنگره به تصویب برساند. برای ما تضمین قانونی طرف آمریکایی و طرف غربی هم مهم است. من حتی به همکارم آقای دکتر باقری گفتم در مذاکرات می‌توانند به طرف‌های غربی بگویند اگر نمی‌توانید به صورت قانون در مجلس خود این توافق را به تصویب برسانید، حداقل پارلمان کشورتان یا رئیس پارلمان‌های کشور‌هایی که طرف مذاکرات برجامی ما هستند می‌توانند در یک بیانیه سیاسی پایبندی خود را به این توافق و به بازگشت به اجرای توافق برجام اعلام کنند.
وی با بیان این که به هر حال در موضوع تضمین حقوقی هم طرف‌های مقابل و آمریکا و سه کشور اروپایی ابتکار مشخصی را ندارند، افزود: در خصوص تضمین اقتصادی هم آن‌ها می‌گویند اگر دولت بعدی روی کار بیاید ما تضمینی را در این رابطه نداریم. ما امیدوار هستیم که واقع بینانه برخورد کنند. چراکه ما به سطح جدی از تضمین‌ها نیاز داریم.
وزیر خارجه افزود: من در جلسه هفته گذشته در پارلمان دیدم که برخی از نمایندگان مجلس ما یک ایده‌ای را دنبال می‌کنند که می‌بایست مجلس، قانونی را تصویب کند که این بار اگر هریک از طرفین برجام از تعهدات خود خارج شدند، ما بتوانیم بر اساس یک مدل از مکانیسم ماشه بلافاصله به غنی‌سازی برگردیم آن هم در هر سطحی که مجلس، دولت را به آن موظف خواهد کرد. این امر می‌تواند پیچیدگی‌هایی را ایجاد کند؛ لذا به نفع طرف‌های مقابل است که در موضوع تضمین، واقع‌بینانه عمل کنند و بر مبنای حقوق بین الملل ابتکارات و اقداماتی را روی میز قرار دهند.
امیرعبداللهیان در بخش دیگری از این گفتگو تصریح کرد: آمریکایی‌ها پیام‌های زیادی را به ما می‌دهند برای اینکه با ما مستقیماً گفتگو کنند. آخرین پاسخ ما به آمریکایی‌ها و واسطه‌هایی که آمده بودند این بود که هرگونه گفتگو، تماس و مذاکره با آمریکا برای دولت من هزینه بسیار سنگینی خواهد داشت. ما حاضر نیستیم بدون این که یک چشم انداز روشن و قوی برای رسیدن به یک توافق خوب با تضمین پایدار در مقابل مان قرار داشته باشد، وارد پروسه مذاکره مستقیم با آمریکا شویم. ما از طریق واسطه‌ها به آمریکایی‌ها گفتیم که اگر نیت واقعی دارید، قبل از هرگونه گفتگو و تماسی می‌بایست چند اقدام عملی بر روی زمین انجام دهید آن هم چند ابتکار عملی و محسوس. مثلا بخشی از پول‌های بلوکه شده ما نزد بانک‌های خارجی، آزاد شود و یا این که بخش‌هایی از تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال می‌شود، با یک فرمان اجرایی رئیس‌جمهور صرفاً به نشانه حسن نیت لغو شود تا ما باور کنیم که حرف‌هایی که آمریکایی‌ها می‌زنند قابلیت اجرا دارد و آن‌ها برای اجرای آن اراده جدی دارند.
وی ادامه داد: ضمنا این میز مذاکره است که مشخص می‌کند تصمیمات بعدی ما چه سمت و سویی را داشته باشد. اما در مجموع ما خوشبین هستیم. طرف‌های مقابل تلاش می‌کنند با وارد کردن شوک و با دیپلماسی بازی با زمان ما را محدود کنند و بگویند شما در حال از دست دادن زمان هستید و باید هر چه زودتر به توافق برسید، ولی ما معتقدیم که تا به نقطه خوب نرسیم و تا از در دسترس بودن یک توافق خوب اطمینان حاصل نکنیم، مذاکرات باید ادامه پیدا کند.
به گفته وی، این که چه زمانی به این توافق خوب خواهیم رسید، بستگی به طرف مقابل دارد. این آمریکا است که مسئول اصلی این فضای تحریمی علیه جمهوری اسلامی ایران است و آمریکا باید در عمل نشان دهد که آیا واقعاً به دنبال رسیدن به یک توافق خوب و مرضی الطرفین که منافع جمهوری اسلامی ایران را از برجام به طور کامل تأمین کند هست یا خیر.