سفر‌نوروزی در انحصار فروشندگان آنلاین

اقتصاد۲۴- اپلیکیشن‌های مجازی که برخی شان تنها در حوزه خدمات عمومی فعالیت کرده‌اند، با سرمایه‌های کلان توانسته‌اند اتاق‌های ده‌ها هتل بزرگ و کوچک در سراسر ایران را برای فروش به گردشگران نوروزی یکجا و به‌مدت محدود خریداری کنند تا اتاق هتل‌ها با قیمت بالاتر و بعضا در زمان‌های مشخص‌شده از سوی خود به گردشگران نوروزی بفروشند.

فعالان صنعت گردشگری خبر داده‌اند که برخی اپلیکیشن‌ها توانسته‌اند چندین هتل بزرگ در جزیره کیش، شیراز و اصفهان را نیز از مدت‌ها قبل در اختیار بگیرند تا در نوروز‌۱۴۰۱ که به تعبیر وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سونامی سفر در ایران راه می‌افتد، با قیمتی گران‌تر به گردشگران نوروزی بفروشند. سعید زرینی، مدیر یکی از دفاتر خدمات مسافرتی کشور به همشهری گفته است، هتل‌های کشور در همکاری با اپلیکیشن‌های مجازی به جایی رسیده‌اند که حتی اتاق هتل‌ها را در اختیار دفاتر خدمات مسافرتی قرار نمی‌دهند و به آن‌ها می‌گویند درصورت درخواست هتل برای فروش پکیج تور‌ها باید به اپلیکیشن‌های مجازی مراجعه کنند و با آن‌ها برای خرید اتاق هتل و فروش بسته سفر‌های نوروزی به تفاهم برسند.

این فعال گردشگری می‌گوید: عمده‌فروشی هتل‌ها ۳ سال قبل هم اتفاق افتاده بود و زمانی که آژانس‌های گردشگری برای خرید اتاق‌های یکی از مجموعه هتل‌های دولتی کشور در بندرعباس و مشهد اقدام کردند، به آن‌ها اعلام شد برای در اختیار گرفتن اتاق‌ها باید با فلان اپلیکیشن مجازی فعال در حوزه سفر توافق کنند، چون گارانتی هتل‌ها را به فلان اپلیکیشن مجازی داده بودند. در عمل این اتفاق باعث می‌شود آژانس‌های گردشگری به جای فعالیت مستقیم در حوزه سفر، تبلیغ‌کننده اپلیکیشن‌های مجازی شوند و به‌تدریج مشتریان خود را از دست بدهند.

بیشتر بخوانید: هزینه سفر به کشور‌های همسایه چقدر است؟

او با اعلام اینکه شکایات زیادی از رفتار اپلیکیشن‌های مجازی در خلف‌وعده فروش هتل‌ها به مشتریان در مراجع رسیدگی‌کننده مطرح است، گفت: ورود اپلیکیشن‌های مجازی به ایجاد انحصار در موضوع اقامت علاوه بر آنکه مشکلات زیادی برای بخشی از مسافران ایجاد کرده است، منجر به حذف تدریجی دفاتر خدمات مسافرتی از فعالیت گردشگری می‌شود.

این فعال گردشگری با اعلام این خبر که یکی از اپلیکیشن‌های مجازی اتاق‌های یکی از هتل‌های مشهور در شمال شهر تهران را با ۲۰ میلیارد تومان پیش‌خرید کرده بود، گفت: برخی از اپلیکیشن‌ها نیز به‌صورت آفلاین فعالیت می‌کنند که در یک مورد با فروش اتاق هتل به مسافر زمانی که گردشگر به هتل رزرو‌شده مراجعه کرده بود، به او گفته شد امکان استفاده از اتاق رزرو‌شده را ندارد و باید اتاق دیگری با پرداخت اضافه مبلغ در اختیار بگیرد که وقتی مسافر آژانس برای دریافت اضافه مبلغ خود از فروشنده مجازی اقدام کرده بود، نتوانست مبلغ واریز‌شده را بازپس بگیرد.

زرینی با اشاره به این موضوع که زیرساخت‌های فعالیت آنلاین در حوزه گردشگری در ایران وجود ندارد، چون اپلیکیشن‌ها همچون سایت‌های مشهور جهانی مانند بوکینگ دات‌کام به‌طور مستقیم به سیستم رزرواسیون هتل‌ها دسترسی ندارند، گفت: این موضوع باعث می‌شود که فروش مجازی هتل‌ها از طریق اپلیکیشن‌های موجود در حوزه سفر بدون برنامه انجام شود و پشتیبانی درست از مسافران صورت نگیرد.

این فعال گردشگری با انتقاد از قرارداد‌های منعقد‌شده سفارشی برخی اپلیکیشن‌های مجازی با برخی دستگاه‌های دولتی برای استفاده از هتل‌های خاص به‌منظور در اختیار قرار‌دادن آن‌ها به بازنشستگان، گفت: وقتی از آن‌ها پرسیده می‌شود که چرا این قرارداد‌ها با اپلیکیشن‌ها منعقد می‌شود، اما دفاتر خدمات گردشگری حق استفاده از چنین قرارداد‌هایی را ندارند، گفته می‌شود که این قرارداد‌ها سفارشی بوده است. این موضوع به‌معنای وجود رانت است و موجب انحصار در بازار سفر می‌شود.

زرینی گفت: این موضوع تنها محدود به هتل‌ها نمی‌شود و یکی از اپلیکیشن‌ها توانسته است در پوشش دفاتر هواپیمایی و با آوردن تامین‌کننده در دوران کرونا، پرواز تهران – مادرید یا پرواز بلاروس را در انحصار خود بگیرد.

درحالی‌که مشخص نیست این قرارداد‌ها چگونه منعقد می‌شود؟

محمدحسن کرمانی، رئیس سابق انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، اما به همشهری گفته است، اپلیکیشن‌های مجازی هتل‌ها را به‌طور عمده خریداری می‌کنند و حتی در این مسیر برای مدتی حاضر می‌شوند اتاق هتل‌ها را بسیار ارزان بفروشند یا اتاق‌ها خالی بماند، اما در ترافیک سفر‌های نوروزی اتاق‌های خریداری شده را به چند برابر قیمت به گردشگران نوروزی بفروشند.

او می‌گوید: چنین تجربه‌ای سال‌های سال است در کشور‌های اروپایی جریان دارد، اما در ایران اندکی جدید است و نباید تعجب کرد، چون خریدار عمده هتل با دادن مبلغی به هتلداران، هتل آن‌ها را چندین هفته پیش از آغاز ترافیک سفر خریداری می‌کند و با نگاه اقتصادی خود زیان خالی‌ماندن یا ارزان‌فروشی اتاق‌ها در پیش از آغاز پیک سفر‌ها را در پیک سفر جبران می‌کند.

به‌گفته این فعال گردشگری، رفتار عمده‌فروشان با قیمت هتل‌ها در دوران ترافیک سفر منجر به کاهش تقاضای سفر نخواهد شد، چون فردی که توان خرید اتاق گران را ندارد، خب از خرید آن خودداری می‌کند و اگر اتاق‌ها خالی بمانند، خریدار عمده اتاق هتل‌ها ناچار به پایین آوردن قیمت می‌شود؛ منطقی که در اروپا هم حاکم است. اما ممکن است این اقدام سبب محروم‌شدن عده‌ای از مردم از اقامت مناسب در سفر شود که توان پرداخت هزینه ندارند. در این شرایط دولت باید به گردشگرانی که توان استفاده از شرایط خوب سفر را ندارند، سوبسید دهد تا آن‌ها هم بتوانند امکان اقامت خوب در سفر را داشته باشند. اما اینکه بگوییم خریداران عمده هتل‌ها موجب افزایش هزینه سفر در دوره ترافیک سفر‌ها همچون نوروز می‌شوند، نگاه دقیقی نیست، چون در یک اقتصاد سالم، عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت است.