یک روایت ناتمام و بعید درباره پرونده هسته‌ای ایران

اقتصاد۲۴- در حالی که ابتدای هفته برخی منابع از تصمیم‌گیری درباره پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی در نشست روز دوشنبه شورای حکام خبر می‌دادند و نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در توییتی این اخبار را رد کرده و گفته بود که بحث از پرونده ایران تا روز‌های پایانی هفته انجام نمی‌شود، نیمروز گذشته این دیپلمات روس خود، از طریق همان حساب کاربری توییتری، از آغاز نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و قرائت بیانیه آغازین مدیرکل آژانس خبر داد و این در شرایطی بود که آژانس در اطلاعیه خود تاکید کرده بود که مدیرکل قرار است گزارش راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران را نیز ارائه دهد.
هر روز که می‌گذرد، دست لرزان بایدن در مقابل مخالفان راهبرد کنونی دولت ایالات متحده در خصوص برجام لرزان‌تر شده و رئیس‌جمهوری آمریکا در موضع ضعیف‌تری قرار می‌گیرد.»

این را حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در انتقاد نسبت‌به کم‌توجهی و رویکرد انفعالی یا دست‌کم تلاش کم‌رمق تیم جدید مذاکره‌کنندگان هسته‌ای جمهوری اسلامی مطرح کرده؛ تیمی ریاست علی باقری‌کنی که با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی و تصدی حسین امیرعبدالهیان به سمت وزارت امور خارجه در حالی پس از ماه‌ها وقفه بالاخره راهی وین شد تا مذاکرات احیای برجام را به فرجام برساند که پیش از آن، در سال پایانی کار دولت روحانی و دوران وزارت محمدجواد ظریف، تیم قبلی مذاکره‌کنندگان با نقش‌آفرینی عباس عراقچی تا ۶ دور در مذاکرات احیای برجام پیش رفته و به نتایج خوبی هم دست یافته بود.

بیشتر بخوانید: چرخه تشدید تنش هسته‌ای نتیجه‌ای جز باخت - باخت ندارد

مذاکراتی که آن زمان حتی به تفاهم اولیه میان ایران و آمریکا رسیده بود و دو طرف دست‌کم بر سر پیش‌نویس توافقی بر سر چگونگی بازگشت ایالات متحده به برجام و برداشتن تحریم‌ها از سوی دولت بایدن و همچنین بازگشت جمهوری اسلامی به تعهدات برجامی به تفاهم دست یافته بودند. اما پس وقفه چند ماهه جابجایی قدرت در قوه مجریه جمهوری اسلامی و تداوم این اوضاع بلاتکلیف در ماه‌های اولیه تشکیل دولت رئیسی، روند مذاکرات در دولت جدید نیز چندان مثبت و سازنده پیش نرفت و در نهایت امروز در شرایطی نشست شورای حکام با موضوع پرونده هسته‌ای تشکیل شده که از آخرین تحولات در مذاکرات احیای برجام حدود ۳ ماه می‌گذرد و این در حالی است که آخرین تحول پیش از این بازه زمانی ۳ ماهه نیز نه‌تن‌ها «تحولی» را در اوضاع رقم نزد، بلکه طرفین را از یکدیگر دور و دورتر کرد و با افزایش ناامیدی نسبت‌به رفع‌تحریم‌ها، اوضاع وخیم اقتصاد مملکت و معیشت ملت را دشوار و دشوارتر کرد.

در این حال و اوضاع، اما دیروز به‌رغم برخی خوش‌بینی‌ها و آن‌چه میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مدعی بود، نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درحالی با سخنرانی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز به کار کرد که موضوع پرونده هسته‌ای ایران از موضوعات اصلی این نطق آغازین رافائل گروسی بود و مهمتر آن‌که او با تاکید بر آن‌چه پیشتر درباره عدم همکاری جمهوری اسلامی در پاسخگویی به سوالات و ابهامات آژانس مطرح شده بود، گفت که تا زمانی که ایران توضیحات معتبر فنی درباره یافته‌های آژانس در سه محل اعلام نشده در ایران ارائه ندهد، آژانس نمی‌تواند صحت و کامل بودن اظهارات ایران ذیل معاهده پادمانی را تایید کند.

در بخشی از متنی که روز گذشته به‌عنوان متن سخنرانی آغازین رافائل گروسی روی خروجی وبگاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفت، آمده است: «گزارش من درباره راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل دربرگیرنده فعالیت‌های مرتبط آژانس در چند ماه اخیر است. آژانس تا ۲۳ فوریه ۲۰۲۱، بر اجرای تعهدات هسته‌ای ایران ذیل برجام نظارت و آن را راستی‌آزمایی کرده است. اگرچه، از آن تاریخ، این فعالیت‌ها به‌طور جدی تحت تاثیر تصمیم ایران برای متوقف کردن اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام، از جمله پروتکل الحاقی قرار گرفته‌اند.»

بیشتر بخوانید: مذاکره غیر مستقیم با عربستان درباره گرد و غبار

او در ادامه گفت: «شما گزارش من تحت عنوان معاهده پادمانی ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرده‌اید. این گزارش تلاش‌های آژانس را از زمان گزارش اخیرم درباره شفاف‌سازی سوالات مربوط به صحت و کامل بودن اظهارات ایران تحت معاهده پادمانی و پروتکل الحاقی شرح می‌دهد که طبق مفاد بیانیه مشترک ۵ مارس ۲۰۲۲ میان آقای محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران و من است.» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «ما اقداماتی را که در این بیانیه مشترک تعیین شده بود، تکمیل کرده‌ایم و نتیجه‌گیری‌ام طبق بیانیه مشترک، در این گزارش آمده است. ایران توضیحی ارائه نداده که در رابطه با یافته‌های آژانس در سه محل اعلام‌نشده در ایران، از نظر فنی موثق باشند. ایران علاوه بر این آژانس را از محل یا محل‌های فعلی مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای که در سال ۲۰۱۸ از تورقوز آباد منتقل شده بودند، مطلع نکرده است. آژانس تا زمانی که ایران توضیحات موثقی به لحاظ فنی درباره وجود ذرات اورانیوم با منشا انسانی در تورقوزآباد، ورامین و مریوان ارائه ندهد و آژانس را از تمامی محل‌های وجود مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای مطع نکند، نمی‌تواند صحت و کامل بودن اظهارات ایران را تحت معاهده پادمانی‌اش تایید کند. بنابراین، مسائل پادمانی مربوط به این سه محل هنوز [حل نشده]باقی مانده‌اند.»
رافائل گروسی البته در عین حال تاکید کرده که آژانس در هر زمان که «در موقعیتی قرار بگیرد که بتواند تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران منحصرا صلح‌آمیز است، آماده است بدون تاخیر، با ایران برای حل و فصل این مسائل دوباره همکاری کند» و این در شرایطی مطرح شده که ساعتی پس از انتشار این مواضع مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش گفت: «متاسفانه مدیرکل آژانس گزارشی را به صورت شتاب‌زده ارائه کرده که پیش از این‌که منتشر کند در پارلمان اروپا همین موارد را قبلا یک بار دیگر گفته بود و همان موقع نیز ایران موضع گرفت و اعلام کرد که با توجه به این‌که هنوز دور سوم رایزنی‌ها بین ایران و آژانس انجام نشده، جمع‌بندی مدیرکل در پارلمان اروپا به گونه‌ای است که انگار از قبل تصمیمی گرفته شده که گزارش آژانس جهت‌گیری و موضع‌گیری خاصی را داشته باشد.»

سعید خطیب‌زاده که تاکید دارد گزارش ارائه‌شده دقیق نیست، همچنین گفته است: «ما صریح و روشن گفتیم که این گزارش به تمامی اقدامات و پاسخ‌هایی که ایران با دقت و به صورت فنی ارائه کرده، بی‌اعتنا است.» او با بیان اینکه جمهوری اسلامی از پنجم مارس ۲۰۲۲ و نیمه اسفندماه ۱۴۰۰ تا امروز ۳ دور با آژانس بین‌الملی انرژی اتمی جلسه داشته و یک بار هم به صورت مکتوب نظرات و پاسخ‌های خود را ارائه کرده، گفت که «گزارش آژانس علاوه بر این‌که دقیق نیست و به اقدامات ایران بی‌اعتنا است و تلاش دارد که روایتی شاذ و بعید را در خصوص برنامه‌های هسته‌ای ایران جا بیندازد که بیشترشان بر اساس موارد ادعایی است و معلوم است رد پای رژیم صهیونیستی در آن وجود دارد.»
این در حالی بود که همزمان رضا نصری، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل نیز با انتقاد نسبت به آن‌چه فشار آژانس به ایران توصیف کرد، در توییتی نوشت: ایران دو دهه در برابر تحریم‌ها دوام آورد و بهای گزافی پرداخت تا تنها ثابت کند که سرافزارتر از آن است که به فشار و تهدیدات پاسخ دهد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مدیرکل این آژانس و شورای حکام باید تا الان پیام را دریافت کرده باشند؛ ایران زیر فشار با خوشرویی همکاری یا کمکی ارائه نمی‌کند.

منبع: پیام ما