مستندات آژانس برای گزارش‌هایش درباره ایران چیست؟

اقتصاد۲۴- آژانس بین المللی انرژی اتمی در راستای انجام وظایف و کسب اطلاعات مربوط به اجرای موافقت نامه پادمان (Safeguard Agreement) در کشور‌های مختلف از سه منبع بهره می‌برد:

• اطلاعات ارائه شده توسط خود دولت در چارچوب پاسخ به پرسشنامه (Questionnaire) و اظهاریه (Declaration).
• اطلاعات مکتسبه پادمانی از طریق بازرسی‌های میدانی و ابزار‌های نصب شده در سایت‌های هسته‌ای و مکان‌های معرفی شده تحت موافقتنامه پادمان.
• اطلاعات دریافتی از منابع ثالث که بعنوان Open Source شناخته می‌شوند این منابع طیف گسترده‌ای شامل کشورها، سازمان ها، افراد و ... را شامل می‌شوند.

اطلاعات ارائه شده توسط دولت می‌تواند گزارش‌ها و اظهاریه را شامل باشد، در حالی که اطلاعات مربوط به فعالیت‌های پادمان آژانس بین المللی انرژی اتمی، به عنوان مثال، از راستی آزمایی میدانی یا ارزیابی اطلاعات مرتبط با حسابرسی مواد هسته‌ای (Nuclear Material Accounting Information) ناشی می‌شود. سایر اطلاعات می‌تواند از منابع باز و اشخاص ثالث ناشی شود.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بررسی‌های مستمری را از این اطلاعات انجام می‌دهد تا سازگاری اطلاعات اعلام‌شده توسط دولت با اطلاعاتی که توسط آژانس تولید و جمع‌آوری شده است، ارزیابی کند. هر گونه ناهنجاری، سؤال یا ناهماهنگی از طریق مشورت با دولت و اقدامات بعدی در صورت لزوم شناسایی و به موقع رسیدگی می‌شود.

اطلاعات ارائه شده توسط یک کشور در رابطه با مواد و فعالیت‌های هسته‌ای آن، بخش اعظم اطلاعات مورد استفاده آژانس در راستی آزمایی‌ها را تشکیل می‌دهد. برای کشور‌هایی که موافقتنامه‌های پادمان جامع و پروتکل‌های الحاقی دارند، اطلاعاتی در قالب گزارش‌های حسابرسی مواد هسته‌ای، اطلاع رسانی قبلی (Advanced Informing) در مورد انتقال مواد هسته‌ای و اطلاعات طراحی تأسیسات (facility design) information) و سایر اطلاعات مربوط به هسته‌ای به آژانس ارائه می‌شود.

یکی از پرسش‌هایی که راستی آزمایی فعالیت‌های پادمانی به دنبال پاسخ به آن است این است که آیا اظهاریه‌های یک کشور در مورد برنامه و برنامه‌های هسته‌ای‌اش با سایر اطلاعات مربوط به پادمان‌های موجود در اختیار آژانس همخوانی دارد یا خیر. چنین اطلاعاتی شامل اطلاعات منابع باز (Open Source) (به عنوان مثال، اسناد دولتی، انتشارات اپراتور، ادبیات علمی و فنی) و همچنین اطلاعات شخص ثالث است.

بیشتر بخوانید: نگرانی آژانس بین المللی انرژی اتمی از ضربه کشنده

Open Source که بخش بسیار کمی از اطلاعات موجود در اختیار آژانس را تشکیل می‌دهد، توسط یک دولت یا یک سازمان به صورت داوطلبانه در اختیار آژانس قرار می‌گیرد. این اطلاعات، پس از تأیید اعتبار، به طور کامل توسط آژانس مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد و با سایر اطلاعات مربوط به پادمان که در دسترس آژانس است، تأیید می‌شود. در طول این فرآیند، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با کشور‌ها تعامل می‌کند و در صورت لزوم، اقدامات بعدی را برای رسیدگی به صحت و کامل بودن اعلامیه‌های آن‌ها انجام می‌دهد.

یکی از نمونه‌های منبع باز ارزشمند اطلاعات، تصاویر ماهواره‌ای تجاری (Commercial Satellite Images) موجود است. تصاویر ماهواره‌ای به طور معمول برای ارزیابی اطلاعات ارائه شده توسط دولت‌ها در مورد فعالیت‌های هسته‌ای خود و برنامه ریزی بازرسی و بازدید از تأسیسات برای تأیید اطلاعات طراحی و انجام دسترسی‌های تکمیلی استفاده می‌شود.

دپارتمان جمع آوری و تجزیه و تحلیل (ICA) و دپارتمان اعلام و تجزیه و تحلیل اطلاعات آماری (IDS) در بخش اطلاعات مدیریت (SGIM) ذیل دپارتمان پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایفاء وظایف مذکور را بر عهده دارد.

منبع: دیپلماسی ایرانی