یارانه نقدی یا کالابرگ؟

اقتصاد۲۴- چند ماهی است که بازار اخبار یارانه‌ها داغ‌تر از قبل شده است؛ چراکه با حذف ارز ترجیحی قرار شده تا فعلا یارانه‌ها به صورت نقدی پرداخت شود تا زمانی که زیرساخت‌ها برای توزیع کالابرگ فراهم شود؛ اما سوال آنجاست که یارانه نقدی یار کالابرگ؟ کدام یک بهتر است و هدف سیاستگذار در رسیدن یارانه به اقشار ضعیف درآمدی را محقق خواهد کرد؛ اقتصاد آنلاین در این راستا به گفتگو با علیرضا قادری، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس پرداخته است.

قادری در پاسخ به این سوال که یارانه نقدی بهتر است یا کالابرگ گفت: مهم‌ترین نکته در مورد پرداخت یارانه‌ها اطمینان از این نکته است که کم‌درآمدترین خانوار‌ها نیز از آن بهره‌مند شوند. در بحث یارانه‌های نقدی، نکته یادشده وجود دارد و تقریبا می‌توان با اطمینان بالا مطمین بود که یارانه به جامعه هدفی که دولت مدنظر داشته است، اصابت کرده است.

وی اضافه کرد: در مورد کالابرگ ابتدا باید دید منظور دولت از کالابرگ چیست؛ زیرا کالابرگ را می‌توان به اشکال مختلف پرداخت کرد. حالت اول به صورت نقدی است که تنها با آن خرید کنیم؛ حالات پیچیده‌تر مبلغی است که می‌توان در فروشگاه‌های خاص اقلام غذایی خاص را خریداری کرد. بسته به آنکه دولت چه تعریف و ساز و کاری از پرداخت را انتخاب کند، مزایا و معایب متفاوت خواهد بود؛ اما به صورت کلی شما وقتی به صورت اعتباری ساز و کار را طوری طراحی کنید که فرد از فروشگاه‌های خاص، اقلام را خریداری کند، نمی‌توانید مطمین باشید که آیا خانوار به فروشگاه دسترسی داشته است یا خیر.

بیشتر بخوانید: جزییاتی از کوپن جدید؛ چه کسانی کالابرگ می‌گیرند؟

این کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس با تاکید بر آنکه ممکن است در برخی نقاط کشور این فروشگاه‌ها فعال نباشند تصریح کرد: شاید همین نقاط، نقاطی باشد که خانوار‌های کم‌درآمد در آن زیاد باشند و احتمالا هدف دولت از یارانه‌ها آن بوده که به این گروه اصابت بیشتری داشته باشد. به نظر می‌رسد در موضوع اصابت یارانه‌ها، یارانه نقدی اصابت بهتری دارد؛ نکته دیگر بحث زیرساخت‌هاست که از نظرفنی ما چقدر زیرساخت داریم تا بتوانیم این طرح را در کشور پیاده کنیم؛ چرا که اگر بخواهیم کالابرگ را به اقلامی خاص اختصاص دهیم، حوزه‌های فروشگاهی باید روی کالا‌های خاص تعریف شود و این موضوع نیازمند آن است تا بسیاری از پوز‌هایی که در کشور فعالیت دارد، تغییر کند.

علیرضا قادری اظهار داشت: به نظر می‌رسد اگر بخواهیم، کالابرگ را در فروشگاه‌های کشور اعمال کنیم، توان بالای فنی و زیرساختی می‌خواهد و تا زمانی که این شرایط ایجاد نشود، نمی‌توان اطمینان حاصل کرد؛ زیرا تنها شهر‌های بزرگ هدف ما نیست؛ بسیاری از جا‌ها ممکن است فروشگاه‌های خرد داشته باشد؛ فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ نباشد و یا حتی بسیاری از فروشگاه‌ها، دستگاه پوز نداشته باشند. بحث زیرساختی حتما باید برطرف شود.

وی در پایان گفت: نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد آن است که وقتی دولت می‌خواهد حمایتی انجام می‌دهد مطمین شود و بداند کالری خانوار تامین خواهد شد و خانوار آن را خرج مصارف دیگر نخواهد کرد؛ همچنین فقر غذایی گریبانگیر خانوار‌ها نشود؛ اما نکته این است که نه تنها کالابرگ که حتی اگر خود کالا را هم مستقیم به خانوار بدهید و خانوار نخواهد آن را مصرف کند، انگیزه بازفروش همچنان جود دارد؛ مثل زمانی که برخی اقلام در کشور با کوپن توزیع می‌شد و خانوار‌ها به محض دریافت کالای کوپنی آن را می‌فروختند و وجه آن را دریافت می‌کردند. این موضوع نشان می‌دهد که حتی اگر خود کالا را هم در اختیار جامعه هدف بگذارید و جامعه هدف نخواهد از کالا استفاده کند و به پولش بیشتر احتیاج داشته باشد، بازفروش می‌کنند؛ لذا به نظر می‌رسد اینکه ما با کالابرگ اطمینان حاصل کنیم مواد غذایی به دست خانوار برسد، شدنی نخواهد بود.