شمشیر برنده در جنگ تورمی

اقتصاد۲۴- در‌حالی‌که چهار مرحله افزایش پی‌در‌پی نرخ بهره در آمریکا بسیاری را به کنترل تورم این کشور امید‌وار ساخته بود، «اکونومیست» در گزارشی بر ناکافی بودن این اقدامات انقباضی تاکید کرد. بر این اساس این نشریه با اعلام اینکه بعید به نظر می‌رسد بتوان از رکود جلوگیری کرد گفت: فدرال رزرو برای فائق آمدن بر چالش تازه خود باید برنامه پیش‌بینی‌شده افزایش نرخ بهره در سال ۲۰۲۳ را در همین سال ۲۰۲۲ به اجرا بگذارد. در‌حالی‌که آمریکا بدترین تورم خود در چهار دهه اخیر را تجربه می‌کند، نرخ پایین بیکاری و فشار افزایش دستمزد برای جذب نیروی کار باعث شده سیاست‌های ضدتورمی بانک مرکزی این کشور راه به جایی نبرد. در آخرین آمار منتشر‌شده مربوط به تورم ماه اوت، با وجود کاهش ۲/ ۰درصدی نرخ تورم آمریکا، نرخ تورم هسته، که بدون احتساب مواد غذایی و انرژی محاسبه می‌شود و شاخص قابل اعتناتری به حساب می‌آید، ۴/ ۰درصد افزایش پیدا کرد. مجموع موارد یاد‌شده می‌تواند کارشناسان را به این نتیجه برساند که شدید‌ترین سیاست‌های تهاجمی برای مبارزه با تورم در راه هستند.

ناامید شدن امید‌ها

در حالی که تورم اقتصاد ایالات متحده را درمی‌نوردید و اعداد ثبت‌شده از این متغیر از بی‌سابقه بودن آن در چهار دهه گذشته حکایت داشت، سیاست‌های شدید فدرال رزرو موجب شد انتظارات و امید‌های زیادی حول محور کنترل تورم شکل بگیرد. این انتظارات بر این مبنا شکل گرفته بود که کاهشی شدن تورم در ژوئیه نشانه‌ای از آن است که بدترین دوره تورمی ۴ دهه گذشته قرار است بدون افزایش شدید نرخ بهره و هزینه‌های سنگین اقتصادی مهار شود. با این حال گذشت زمان نشان می‌دهد تورم چندان بر وفق مراد حرکت نکرده و امید بسیاری را ناامید ساخته است. آمار تورم ماه اوت حاکی از آن است که گرچه نرخ تورم ۲/ ۰درصد کاهش یافته، اما این رقم از ۴/ ۰درصد پیش‌بینی‌شده کمتر است؛ با‌این‌حال عوامل نگران‌کننده به اینجا ختم نمی‌شوند.

نرخ تورم کالا‌های خوراکی رکود ۴۴ساله خود را در ماه اوت شکست و به عدد ۴/ ۱۱درصد رسید. از سوی دیگر در‌حالی‌که نرخ تورم به دنبال کاهش قیمت بنزین روند کاهشی به خود گرفته است، نرخ تورم هسته شاهد رشد بوده است. بر این اساس نرخ تورم هسته آمریکا در ماه اوت با ۴/ ۰درصد افزایش نسبت به ماه قبل به ۳/ ۶درصد رسید. این رشد تورم هسته انعکاس افزایش قیمت برخی از خدمات مانند مسکن است. این در حالی است که سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو باعث شده بازار‌های سهام شاهد افت شدیدی باشند. در همین دوره قیمت اوراق پرریسک با کاهش شدیدی مواجه شد و در عوض بازدهی کوتاه‌مدت اوراق خزانه‌داری افزایش یافت.

چرا تورم همچنان بالاست؟

زمانی که تورم هسته برای مدت قابل‌توجهی تا این سطح بالا باقی می‌ماند، صرف‌نظر از اینکه برای گروه‌های مختلف کالا‌ها چه اتفاقی افتاده است، از بالا بودن تقاضا نسبت به عرضه حکایت دارد. این مساله مستقیما به بسته‌های حمایتی سخاوتمندانه‌ای بازمی‌گردد که در دوران پاندمی کرونا به خانوار‌های آمریکایی اعطا شد. این بسته‌ها علاوه بر افزایش تقاضا در طول دوران پاندمی، موجب شده این تقاضای مازاد تا به امروز نیز ادامه پیدا کند. بر اساس آمار‌های گلدمن ساکس، خانوار‌های آمریکایی در حال حاضر در مجموع بیش از ۲تریلیون دلار پس‌انداز اضافی در اختیار دارند که در طول دوران قرنطینه به دست آورده‌اند؛ رقمی که معادل ده‌درصد تولید ناخالص داخلی آمریکاست. از سوی دیگر تحت فشار بودن بازار کار آمریکا این وضعیت تورمی را تشدید می‌کند.

در‌حالی‌که نرخ بیکاری این کشور عدد ۷/ ۳درصد را به ثبت رسانده است، آمار‌ها نشان می‌دهد همچنان به طور میانگین برای هر فرد بیکار دو فرصت شغلی در دسترس است. این کمبود قابل‌توجه نیروی کار موجب شده دستمزد‌ها رشد سرسام‌آوری را تجربه کند و به نوبه خود به افزایش سطح قیمت‌ها در آمریکا کمک کند. در‌حال‌حاضر نرخ دستمزد در آمریکا با سرعت ۷درصد در سال در حال افزایش است؛ سرعتی که در دو دهه گذشته بی‌سابقه به حساب می‌آید. همین موضوع باعث شده تورم آمریکا ریشه در تقاضای داخلی داشته باشد. این در حالی است که تورم قاره اروپا تحت تاثیر افزایش قیمت انرژی و کاهش عرضه از سوی روسیه تحت فشار است. با این حال آمریکا هیچ وابستگی به انرژی روسیه ندارد.

بیشتر بخوانید: شوک منفی برجام به بازار دلار

تورم بی‌سابقه راه‌حل بی‌سابقه می‌خواهد

مهم‌ترین وظیفه‌ای که فدرال رزرو آمریکا بر عهده دارد این است که نرخ بهره را طوری تعیین کند که نرخ تورم به سمت نرخ تورم هدف‌گذاری‌شده همگرا شود. با توجه به شرایط فعلی اقتصاد آمریکا و فشار‌های تورمی موجود در آن، به نظر می‌رسد هنوز به وظیفه خود عمل نکرده است. با اینکه سیاست‌های پولی انقباضی قابل‌توجهی از سوی فدرال رزرو به کار گرفته شده است، اما سطح آن برای غلبه بر چرخه تورمی کافی نیست؛ چرا که افزایش نرخ بهره نمی‌تواند بر افزایش تقاضا غلبه و این تقاضا خود را در موج تورمی شدیدتری منعکس می‌کند. برای قطع این چرخه و جلوگیری از تداوم تورم نیاز است فدرال رزرو سیاست پولی تهاجمی‌تری را اتخاذ کند.

به گزارش اکونومیست برای تحقق این هدف نیاز است بانک مرکزی آمریکا برنامه خود برای افزایش نرخ بهره در سال ۲۰۲۳ را در سال جاری میلادی در دستور کار قرار دهد و نرخ بهره را به سطح موردنظر در پایان سال آتی میلادی برساند. به تعبیر دیگر برای کنترل بدترین تورم در چهار دهه گذشته لازم است تهاجمی‌ترین سیاست پولی در این دوران اتخاذ شود. آنچه از این توصیه می‌توان فهمید این است که بخش شدید برخورد فدرال رزرو با تورم همچنان به وقوع نپیوسته و در راه است.
تورم همچنان محسوس است

تازه‌ترین نظرسنجی موسسه گالوپ درباره تورم آمریکا حاکی از آن است که ۵۶درصد مردم اعلام کرده‌اند تورم بر زندگی آن‌ها اثر منفی محسوسی برجای گذاشته است. این در حالی است که این عدد در ژانویه ۴۹درصد و در نوامبر سال گذشته ۴۵درصد بود. تشدید فشار‌های تورمی در ماه‌های اخیر موجب شده در‌حالی‌که پیش از این تنها خانوار‌های ضعیف‌تر آمریکایی از جانب تورم تحت فشار قرار بگیرند در‌حال‌حاضر خانوار‌های متوسط نیز از جانب تورم متاثر شده‌اند. گالوپ در ادامه گزارش خود افزوده است ۲۶درصد از آمریکایی‌های با درآمد پایین، که درآمد سالانه‌شان کمتر از ۴۸‌هزار دلار در سال است، گفته‌اند رشد بیشتر قیمت‌ها سطح زندگی‌شان را به خطر انداخته است. این رقم برای افراد دارای درآمد متوسط ۱۲درصد و برای افراد دارای درآمد بالا ۴درصد بوده است. مردم این کشور در مواجهه با رشد قیمت‌ها مجبور شده‌اند هزینه‌های زندگی خود را کاهش دهند و کالا‌های کمتری را خریداری کنند.