در آرزوی مدرسه

اقتصاد۲۴- میناسادات حسینی: این برای بار دهم است که دوباره دست در دست مادرش، پله‌های مدرسه را بالا و پایین می‌کند شاید بتواند در جایی دور از وطن؛ در ایران به مدرسه برود؛ همان حق طبیعی که دنیا به کودکان افغانستانی بدهکار است.

به مادرش گفتند اگر در سرشماری اردیبهشت ماه امسال تبعه ایران شرکت کنند او رنگ نیمکت‌های مدرسه را خواهد دید؛ اما ماه‌ها از شرکت کردن آن‌ها در سرشماری اتباع افغانستانی در ایران گذشته و باز هم برای نام نویسی در مدرسه سرگردان است؛ آن هم به یک دلیل؛ هنوز ازسوی وزارت کشور مجوز تحصیل برای آن‌ها نیامده است.

هر شب خواب می‌بیند در مسیر مدرسه با بچه‌ها به خانه برمی گردد آن هم با همان کیفی که تازه خریده و رنگ قرمزش به رنگ آرزو‌های اوست. اما چند کودک افغانستانی دیگر همچون این دختر کلاس اولی افغانی امسال منتظرند تا وزارت کشور با ارائه مجوز تحصیل به آنها، ساده‌ترین حقشان را به آن‌ها برگرداند؛ همان حق تحصیل رایگان که دنیا به همه کودکان مهاجر بدهکار است!

مدیر یک مدرسه اتباع افغانستانی دل نگران است و به من می‌گوید: اگر همین الان وزارت کشور مجوز ثبت نام را صادر کند، این کودک در فرایند ثبت نام مدرسه باید هفت خوان را بگذراند و احتمال اینکه پشت در مدرسه بماند زیاد است.

تحصیل کودکان افغانستانی در ایران همواره با مشکلات متعددی روبرو بوده؛ هرچند به خصوص پس از فرمان مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۴ مبنی بر اینکه «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجران غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران نباید از تحصیل باز بمانند و همه آن‌ها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند»، به حل این چالش کمک کرده؛ اما همچنان ورود این کودکان به مدرسه‌ها در کشور به یک بحران تبدیل شده است.

شرایط متفاوت برای پذیرش اتباع در مدارس

با تسلط مجدد طالبان بر افغانستان در سال ۱۴۰۰، مهاجرت اتباع به ایران شدت گرفت و بر جمعیت کودکان و نوجوانان اتباع در سن تحصیل و ساکن کشورمان افزوده شده؛ این مشکل تا آنجاست که وزیر آموزش و پرورش به افزایش جمعیت دانش آموزی به عنوان یکی از چالش‌های رخ داده در پی افزایش مهاجرت‌ها به کشور یاد کرده است. او در همین رابطه می‌گوید: امسال به جمعیت ۵۶۰ هزار نفری دانش آموزان اتباع، ۳۰۰ هزار نفر افزوده خواهد شد.

شرایط ثبت‌نام اتباع در مدارس کشور چیست؟

مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور در ابتدای تیرماه، شیوه‌نامه اجرایی ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در مدارس ایران در سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۲ را ابلاغ کرد. در این شیوه نامه آمده است دانش‌آموزان اتباع خارجی دارای مدارکی اعم از گذرنامه دارای اقامت معتبر، گذرنامه خانواری (دارای روادید تا ۱۴۰۰/۹/۳۰)، دفترچه پناهندگی معتبر، دفترچه اقامت معتبر صادره از نیروی انتظامی، کارت‌های آمایش ۱۶ یا ۱۷، کارت‌های هویت ۱۵ یا ۱۶، برگه تردد دارای اعتبار بدل از کارت آمایش، دفترچه اقامت ویژه صادره از نیروی انتظامی و برگ حمایت تحصیلی صادره در سال ۱۴۰۱ یا ۱۴۰۰ می‌توانند در مدارس ثبت نام کنند.

بیشتر بخوانید: هشدار جدی وزیر کشور به اتباع افغانستانی مقیم ایران

این در حالی است که در اردیبهشت امسال، برای ارائه مجوز تحصیل به مهاجران غیرمجاز اطلاعیه‌ای ازسوی وزارت کشور صادر و امکان تحصیل این کودکان در مدارس منوط به شرکت آن‌ها در سرشماری شد. آخرین سرشماری مربوط به اتباع در سال ۹۶ انجام شده بود. خانواده‌های افغانستانی امیدوار بودند امسال با این برگه بتوانند کودکان خود را در مدارس ثبت نام کنند؛ ولی در حالی که تنها ۵ روز به آغاز سال تحصیلی مانده است این کودکان اجازه ثبت نام در مدارس را ندارند.

سرگردانی هزاران دانش آموز افغانستانی در مدارس

اتباع افغانستانی که ویزای خود را تمدید نکرده بودند یا بدون اخذ مجوز به ایران مهاجرت کرده بودند با توصیه وزارت کشور در سرشماری بهار امسال شرکت کردند، ولی وزارت کشور هنوز مجوز ثبت نام این کودکان را نمی‌دهد.

در آخرین اطلاعیه‌ای که ازسوی وزارت کشور منتشر شده بود به اتباع اعلام شد که منتظر اطلاعیه‌های بعدی وزارت کشور بمانند؛ اما تنها ۵ روز دیگر تا آغاز سال تحصیلی مانده است و هزاران کودک افغانستانی چشم انتظار مجوز ورود به مدارس هستند.

هفت خوان ثبت نام دانش آموزان افغانستانی در مدارس

کودکان افغانستانی معطل دریافت برگه «حمایت تحصیلی» از وزارت کشور هستند. آن‌ها بعد از بخشنامه اداره اتباع می‌بایست به دفاتر کفالت مراجعه کنند و مجوز ثبت نام در مدارس را اخذ و به مدارس مراجعه کنند.

در ۵ روز مانده به ماه مهر، اگر همین امروز هم بخشنامه صادر شود دیر است. زیرا کودکان افغانستانی باید از سایت نوبت و برای دفتر کفالت برگه حمایت تحصیلی بگیرند. پس از آن تازه آغاز مرحله سنجش یا امتحان تعیین سطح است.

افزایش ۳۰۰ هزار نفری جمعیت دانش آموزان مهاجر

در این میان محدودیت ثبت نام مدارس یکی از معضلاتی است که به فرض گذشتن از مراحل قبل، کودکان با آن مواجه هستند. طبق اعلام وزارت کشور نزدیک به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر به جمعیت اتباع افغانستانی افزوده شده و طبق این جمعیت، در حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار دانش آموز و دستکم ۱۰۰ هزار دانش آموز افغانستانی امسال وارد سیستم آموزشی می‌شوند.

آنچه موجب نگرانی مسئولان آموزش شده این است که این مهاجران بیشتر در مناطق حاشیه نشین ساکن شده اند و این مناطق در حالت طبیعی با کمبود مدرسه و معلم روبرو هستند. حال باید منتظر ماند و دید وزارت کشور فرایند ثبت نام این کودکان را تسهیل می‌کند یا این کودکان از ابتدایی‌ترین حق خود یعنی تحصیل نیز محروم می‌مانند؟