آیا مذاکرات نیویورک گره برجام را باز می‌کند؟

اقتصاد۲۴- این روز‌ها نیویورک میزبان ۷۷ امین نشست مجمع عمومی سازمان ملل است. روسای دولت‌ها یا وزرای خارجه در راس هیات‌های عمدتا سیاسی خود را به مقر سازمان ملل رسانده‌اند تا به سنت هر سال یک سخنرانی رسمی و دیدار‌های حاشیه‌ای را پیش ببرند. حضور هیات ایران به ریاست ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه و علی باقری، معاون سیاسی وزیر خارجه در نیویورک با چند تحول مرتبط به ایران در حوزه سیاست خارجی و برخی اعتراض‌های مردمی در داخل ایران در انتقاد به مرگ مشکوک مهسا امینی دختر ۲۲ ساله ایرانی در یکی از ساختمان‌های متعلق به گشت ارشاد همراه شده است. هر چند که رییس‌جمهور ایران پیش از عزیمت به نیویورک در تماس تلفنی با خانواده مهسا امینی وعده پیگیری این پرونده تا مشخص شدن تمامی ابعاد را داد، اما به هر حال همزمانی این مساله با نخستین سفر ابراهیم رییسی به نیویورک در جامه رییس‌جمهور بر فضای عمومی تاثیرگذار بود و مقام‌های اروپایی و امریکایی بیانیه‌هایی در انتقاد از برخورد گشت ارشاد با او منتشر کردند. برهمین اساس حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه در این باره در حساب توییتری خود نوشت: «دستور تحقیق در مورد فوت تراژیک مهسا، که چنانکه رییس‌جمهور گفت، مانند دختران خود ما بود، صادر شده است. حقوق بشر، برای ایران ارزشی ذاتی دارد؛ برخلاف کسانی که به آن به چشم ابزاری علیه رقبا می‌نگرند. امریکا باید به جای ریختن اشک تمساح، به تروریسم اقتصادی پایان دهد.»

جنگ روسیه و اوکراین، تحولات در قفقاز جنوبی با محوریت تنش دوباره میان آذربایجان و ارمنستان، درگیری میان تاجیکستان و قرقیزستان، تحولات جاری در افغانستان و صدالبته وضعیت مذاکرات مسکوت مانده احیای برجام مهم‌ترین محور‌های در ارتباط مستقیم با ایران هستند که پیش‌بینی می‌شود در دیدار‌های حاشیه‌ای هیات ایران با سایر هیات‌ها مورد بحث و بررسی قرار گیرند. مهم‌ترین پرسش پیش از راهی شدن هیات ایرانی به نیویورک حاکی از این بود که آیا همزمانی حضور هیات‌های کشور‌های عضو برجام به علاوه ایالات متحده در نیویورک می‌تواند به گشایشی در مذاکرات قفل شده احیای برجام منتهی شود؟ مقام‌های وزارت خارجه ایالات متحده و ایران تاکید کرده‌اند که هیچ دیداری در این زمینه برنامه‌ریزی نشده، اما طبیعتا احتمال برگزاری آن وجود دارد. جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در نیویورک حضور دارد پیش از آغاز رسمی جلسات مجمع در قالب توضیحاتی درباره آخرین وضعیت مذاکرات وین تلاش کرد توپ تصمیم‌گیری را به زمین ایران بیندازد. براساس ترجمه خبرگزاری فارس، بورل بامداد سه‌شنبه در مصاحبه با نشریه «پالتیکو» مدعی شد که حتی دیدار‌های هفته پیش‌رو در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک نیز نمی‌تواند پیشرفتی در مذاکرات و احتمال حصول توافق در موضوع هسته‌ای ایران حاصل کند.

بیشتر بخوانید: کورسوی امید برای توافق در نیویورک / برجام در چالش سفر رئیسی و انتخابات کنگره آمریکا

او با ادعای اینکه اتحادیه اروپا در هفته‌های اخیر در تلاش برای مجاب کردن همه طرف‌ها جهت طی کردن آخرین گام‌ها برای «احیای توافق هسته‌ای ایران» بوده، گفت از نظر او احتمال هیچ پیشرفت بزرگی در این خصوص و مذاکرات وین وجود ندارد. جوزپ بورل افزود: «در سه ماهه گذشته، تعامل‌ها و فرآیند چند مرحله‌ای، در حال همگرایی بود. فعالیت‌ها بین طرف‌ها باعث بهبودی نتیجه شده بود، ولی در چند هفته گذشته، مساله دیگر این نبود. ما اکنون در بن‌بست قرار داریم. ما متوقف شده‌ایم. پیشنهاد و درخواست قبلی که توسط طرف ایرانی مطرح شد، فایده‌ای برای رسیدن به یک توافق نداشت و اینکه برخی می‌گویند ممکن است این هفته اتفاقی بیفتد، من که چنین گمان نمی‌کنم.» وی از پاسخ به این سوال پالتیکو که آیا شخصا آماده دیدار با «سید ابراهیم رییسی» ریاست‌جمهوری اسلامی ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل هست، طفره رفت و مدعی شد: «آن‌ها (ایران) قول‌هایی به من داده بودند؛ وقتی که به دوحه سفر کردند، وقتی که به وین رفتند. گمان نمی‌کنم که دیدار با رییس‌جمهور [رییسی]هم بتواند چیزی را حل کند.» جوزپ بورل روز گذشته در فرصت دیگری و طی نشست خبری در نیویورک بعد از نشست غیررسمی وزرای خارجه کشور‌های عضو اتحادیه اروپا در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، مدعی شد که «پاسخ‌های ایران، هیچ کمکی به حاصل‌شدن نتیجه [در مذاکرات وین]نمی‌کند.»

به نوشته خبرگزاری «اسپوتنیک»، وی گفت: «هیچ چیز جدیدی در پرونده هسته‌ای ایران وجود ندارد و من انتظار ندارم در این هفته اتفاق جدیدی رخ دهد. پیشنهاد من برای احیای توافق هسته‌ای ایران روی میز باقی خواهد ماند و راه‌حلی بهتر از آن نمی‌بینم. ما هنوز به دستیابی به یک نتیجه نهایی در مورد توافق هسته‌ای ایران نزدیک هستیم و باید ببینیم که در روز‌های آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.»

دیدار‌های نیمه برجامی امیرعبداللهیان

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه که در این سفر ابراهیم رییسی را در دیدار‌های رسمی دوجانبه همراهی می‌کند در نخستین روز حضور در نیویورک مجموعه‌ای از دیدار‌های دو جانبه را با همتا‌های خود از قطر، کره‌جنوبی و لبنان (تا لحظه تنظیم این گزارش) پیش برد. «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» وزیر امور خارجه قطر بامداد سه‌شنبه از دیدارش با «حسین امیرعبداللهیان» همتای ایرانی خود در نیویورک خبر داد. بن‌عبدالرحمن در صفحه توییتر خود با اشاره به برگزاری دیدار‌های دوجانبه در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، نوشت: «از دیدار با دکتر امیرعبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران خرسند هستم.» وی درباره مفاد رایزنی‌های خود با امیرعبداللهیان توضیح داد: «درباره راه‌هایی برای تقویت روابط دوجانبه و جدیدترین تحولات در مذاکرات با امریکا برای بازگشت به برجام گفتگو کردیم، امریکا منتظر تلاش‌های مشترک ما در این زمینه است.» به گزارش «اعتماد»، قطر و عمان دو کشوری هستند که در کنار کشور‌های عضو برجام در مقاطعی میان تهران و واشنگتن پیغام‌رسانی کرده‌اند.

حسین امیرعبداللهیان با پارک جین، وزیر امور خارجه کره‌جنوبی نیز دیدار کرد. وزیر خارجه کره‌جنوبی و همتای ایرانی در نخستین دیدار ضمن ابراز خرسندی از شصتمین سال برقراری روابط سیاسی بر عزم دو کشور برای گسترش روابط همه‌جانبه تاکید کردند. امیرعبداللهیان ضمن دعوت از همتای کره‌ای خود برای سفر رسمی به تهران، ابراز امیدواری کرد که با روی کار آمدن دولت جدید در این کشور شاهد پیشرفت در روابط بین ایران و کره‌جنوبی باشیم. وزیر امور خارجه کره‌جنوبی نیز با اشاره به عزم جدی و اقدامات انجام شده از سوی دولت جدید این کشور تاکید کرد که رفع موانع دسترسی به منابع ایران در بانک‌های کره‌جنوبی در دستور کار این کشور قرار دارد. به گزارش فارس، بدهی کره‌جنوبی به ایران در ازای خرید میعانات گازی در دو بانک این کشور، مجموعا به ارزش هفت میلیارد دلار است که از سپتامبر ۲۰۱۸ میلادی (شهریور ماه ۱۳۹۷) به بهانه تحریم‌های امریکا پرداخت نشده است. از آن زمان تاکنون سفر‌هایی بین مقامات دو کشور انجام و رایزنی‌هایی صورت گرفت که عملا تاکنون تحولی در این زمینه رخ نداده است. وزیر خارجه کره‌جنوبی همچنین در این دیدار ابراز امیدواری کرد که با برداشته شدن موانع مزبور، شرکت‌های کره‌ای بتوانند در زمینه‌های مختلف در ایران فعالیت کنند. وزیر امور خارجه کره همچنین ابراز امیدواری کرد سفر رسمی وزرای خارجه به پایتخت‌های دو کشور در زمان مقتضی صورت گرفته و دیدار‌های منظم وزرای امور خارجه دو کشور ادامه پیدا کند.

به گزارش «اعتماد»، برخی منابع خبری از احتمال دیدار علی باقری با انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم خبر دادند. برخی کارشناسان معتقدند که اگر در مدت زمان حضور مقام‌های ایران و کشور‌های عضو برجام در نیویورک گشایشی در مذاکرات هسته‌ای حاصل نشود احتمال موکول شدن روند مذاکرات به پس از انتخابات میان دوره‌ای کنگره ایالات متحده وجود خواهد داشت.

باز هم تحریم ایران توسط امریکا

همزمان با ادعا‌های مقام‌های اروپایی و امریکایی درباره مقصر بودن ایران در تطویل مذاکرات احیای برجام، وزارت بازرگانی امریکا شامگاه دوشنبه به وقت این کشور اعلام کرد سه فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ متعلق به شرکت‌های هواپیمایی ایران که به روسیه خدمات باری ارایه می‌کنند را در لیست سیاه مربوط به هواپیما‌های ناقض قوانین کنترل صادارات ایالات متحده قرار داده است. طبق گزارش رویترز، اداره امنیت و صنعت وزارت بازرگانی امریکا می‌گوید اقدام به شناسایی چند هواپیمای تحت کنترل شرکت‌های هواپیمایی ماهان، فارس ایر قشم و ایران‌ایر کرده که با نقض قوانین صادرات وضع‌شده علیه صادرات مواد حساس به مسکو اقدام به ارسال کالا‌هایی ازجمله قطعات الکترونیکی به روسیه کرده‌اند. طبق گزارش رویترز، در حال حاضر ۱۸۳ فروند هواپیما به دلیل نقض قوانین صادراتی امریکا در این لیست قرار گرفته‌اند.

دولت امریکا پیش از این محدودیت‌های متعددی علیه این سه شرکت هواپیمایی ایرانی وضع کرده است. طبق توضیحات مندرج در وب‌سایت وزارت بازرگانی امریکا شرکت‌هایی که مشمول لغو «امتیازات صادراتی» می‌شوند قادر به مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در مبادله آن دسته از کالاها، نرم‌افزار‌ها یا فناوری‌های صادراتی امریکا که واشنگتن قوانینی برای صادرات آن‌ها در نظر گرفته، نخواهند بود. اداره صنعت و امنیت وزارت بازرگانی امریکا قوانینی برای کنترل صادرات و بازصادرات اقلام، فناوری‌ها و نرم‌افزار‌های دارای فناوری‌های دوگانه وضع کرده است. واشنگتن به بهانه نقض این قوانین برخی شرکت‌ها را تحریم یا جریمه می‌کند. نخستین‌بار، «داریل جکسون»، دستیار وقت وزیر بازرگانی امریکا در ۱۷ مارس ۲۰۰۸ فرمانی را برای لغو امتیازات صادراتی شرکت هواپیمایی ماهان صادر کرد. این فرمان از آن زمان به بعد برای دوره‌های ۱۸۰ روزه تمدید شده است. دولت امریکا در راستای سیاست فشار علیه ایران شرکت ماهان‌ایر را به بهانه‌هایی مانند انتقال نیرو و تجهیزات به سوریه در فهرست تحریم قرار داده و کشور‌های اروپایی را هم برای تحریم آن تحت فشار قرار می‌دهد.

منبع: اعتماد