نگاهی به شرایط و پیشنهادات تازه در مذاکرات احیای برجام

اقتصاد۲۴- مذاکرات برای احیای برجام که از قریب به یک ماه پیش و پس از دومین پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا به عنوان متن توافق نهایی در حالت اغما به سر می‌برد این روز‌ها گرفتار تنش میان ایران و غرب بر سر واکنش کشور‌های اروپایی و امریکا به تجمعات اعتراض‌آمیز در ایران شده است. در حالی که در سفر هیات ایرانی به ریاست ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور و تیم همراه به نیویورک به منظور شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد گرهی از کلاف احیای برجام باز نشد، بروز اعتراضات در داخل ایران منجر به صدور بیانیه و واکنش‌هایی از سوی اتحادیه اروپا، برخی کشور‌های اروپایی و ایالات متحده شد که با واکنش تند تهران هم روبه‌رو شده است. در این میان محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران هم که به پایتخت اتریش سفر کرده با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کرد که البته به نظر می‌رسد منجر به گشایشی در پرونده مورد اختلاف دو طرف نشده است.

گروسی: اختلاف با ایران کنار گذاشته نمی‌شود

همزمان با بگومگو‌های مقام‌های امریکایی و اروپایی با مقام‌های ایرانی در فضای رسانه‌ای، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سخنرانی افتتاحیه شصت‌وششمین کنفرانس عمومی این نهاد بین‌المللی خواستار همکاری ایران برای حل «موضوعات پادمانی» برنامه هسته‌ای این کشور شد.

براساس ترجمه خبرگزاری فارس، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخشی از سخنرانی خود گفت: «راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام به‌طور جدی تحت‌تاثیر تصمیم ایران برای توقف اجرای این تعهدات از جمله پروتکل الحاقی قرار گرفته است. در صورت ازسرگیری کامل اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران در چارچوب برجام، آژانس باید شکاف موجود در دانش خود را در مورد آنچه در زمانی که تجهیزات نظارتی و بازرسی ما مرتبط با برجام فعال نبود، رفع کند. چالش‌های قابل توجهی برای تایید انطباق با وضعیت میزان اعلام‌شده ایران درباره سانتریفیوژ‌ها و آب سنگین قبل از ۲۱ فوریه ۲۰۲۱ وجود خواهد داشت.» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شد: «درباره توافق پادمانی ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران، آژانس تلاش‌هایی برای تعامل با ایران به منظور حل موضوعات باقیمانده مرتبط با وجود ذرات اورانیوم با منشا انسانی در سه مکان اعلام نشده در ایران انجام داده است. از ماه ژوئن، ایران تعاملی با آژانس نداشته است. در نتیجه، این موضوعات حل نشده‌اند و آژانس در موقعیتی نیست که در این باره ضمانت دهد که برنامه هسته‌ای ایران منحصرا برای مصارف صلح‌آمیز است. آژانس همچنان آماده است بار دیگر با ایران وارد تعامل شود تا بدون هرگونه تاخیر این موضوعات حل شوند. ما باید راه‌حل‌های مشترک برای مشکلات پیدا کنیم؛ مشکلاتی که اگر ما به روشی مبتنی بر همکاری آن‌ها را حل نکنیم، قرار نیست کنار گذاشته شوند.»

هیچ‌گونه فعالیت یا مواد هسته‌ای اعلام نشده در ایران وجود ندارد

محمد اسلامی، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی در شصت وششمین کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مقر این سازمان در وین طی سخنانی به تشریح مواضع کشور و برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران پرداخته و در بخش‌هایی از سخنانش گفت: برجام نتیجه تلاشی جمعی است که در برگیرنده توازنی حساس، مرکب از مسوولیت‌ها و اقدامات متقابل است که طی آن ایران محدودیت در فعالیت‌های غنی‌سازی، کاهش سرعت و ظرفیت فعالیت‌های هسته‌ای و سیستم راستی‌آزمایی سختگیرانه‌ای را برای مدت مشخص شده‌ای می‌پذیرد و در ازای آن، طرف مقابل باید تحریم‌های ظالمانه غیرقانونی و موانع مرتبط با ازسرگیری همکاری‌ها و مراودات مالی، تجاری و اقتصادی ایران را حذف کرده و ادعا‌های واهی علیه برنامه‌ها و فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران را خاتمه دهد.

بیشتر بخوانید: آمریکا: مذاکرات وین در موقعیت درستی قرار ندارد

امریکا برخلاف خواست جامعه جهانی، مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض کرده، از این توافق خارج شده و به سیاست منحوس فشار حداکثری متوسل شده که در اجرای آن شکست خورده و به بی‌اثر بودن این سیاست اعتراف کرده است. پس از گذشت ۲.۵ سال، امریکا تحریم‌های فزاینده‌ای را علیه بخش‌های مختلف اقتصاد ایران اعمال کرده و سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا نیز با بی‌عملی در مقابل آن مواجه بوده‌اند؛ لذا مجلس شورای اسلامی قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران را تصویب کرد که در آن سازمان انرژی اتمی ایران ملزم به اجرای اقدامات مشخصی شده است. همان‌طور که در فرصت‌های گوناگون بیان شده، جمهوری اسلامی ایران همچنان به توافق ۲۰۱۵ متعهد است، اقدامات جبرانی ایران در پاسخ به نقض تعهدات طرف‌های مقابل صورت گرفته است. چنانچه دیگر طرف‌های این توافق با رفع همه موانع و برداشتن تحریم‌ها به تعهدات خود بازگردند، تداوم اقدامات اجرایی ایران با کسب مجوز قانونی از مجلس شورای اسلامی تعیین خواهد شد.

معاون رییس‌جمهور با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره حامی اجرای کامل و غیرتبعیض‌آمیز معاهده عدم اشاعه و موافقتنامه‌های جامع پادمان بوده، گفت: مایلم روشن سازم که هیچ‌گونه فعالیت یا مواد هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای در ایران وجود ندارد و تمامی اتهامات صرفا مبتنی بر اطلاعات ساختگی و نادرست رژیم غاصب اسراییل است. جمهوری اسلامی ایران حقیقتا انتظار دارد که آژانس گزارش‌دهی نظارت و راستی‌آزمایی خود را به صورت حرفه‌ای‌تر، بی‌طرفانه‌تر و مستقل‌تر انجام دهد. انتظار داریم که آژانس برای حفظ اعتبار و انسجام خود اجازه ندهد برخی عناصر، اتهامات کهنه‌ای را که در سال ۲۰۱۵ بسته شده‌اند و دوباره تاکید می‌کنم اتهامات کهنه‌ای را که در طول سالیان مطرح و در سال ۲۰۱۵ بسته شده است را به بهانه‌های مختلف بازخوانی و مطرح کنند. رییس سازمان انرژی اتمی یادآور شد: به اعتقاد ما آژانس باید از اتکا به اطلاعات بی‌اساس از طریق منابع غیرقابل اعتماد دوری کرده و از سیستم راستی‌آزمایی قوی تبعیت کند و تنها زمانی این جریان قابل بازگشت است که تحریم‌های غیرقانونی وضع شده علیه ملت ایران به بهانه‌های واهی لغو شود و ما همواره آماده گفتگو و تعامل بوده‌ایم و خواهیم بود.

ایران آماده همکاری با آژانس است

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در مصاحبه‌ای با وبگاه المانیتور گفت که ایران آماده همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل‌و‌فصل مسائل پیرامون تحقیقات این سازمان در سه مکان ادعایی در ایران است. وزیر خارجه در این باره گفت: «آژانس سوالاتی درباره سه مکان ادعایی دارند که می‌گویند در آن‌ها اورانیوم پیدا کرده‌اند و ما آماده‌ایم به آن سوالات پاسخ بدهیم. هنگامی که در خصوص بازگشت به توافق هسته‌ای برجام توافق حاصل شود، ایران آماده خواهد بود به آژانس «فراتر از توافقات پادمانی» دسترسی بدهد. ابتدا لازم است که این ادعا‌های بی‌اساسی که علیه ایران مطرح شده و در دستورکار آژانس قرار گرفته‌اند برطرف شوند. ما معتقدیم و می‌پذیریم برای اینکه این کار انجام شود لازم است برخی اقدامات فنی انجام شوند. همزمان، لازم است آژانس، فنی رفتار و عمل کند نه سیاسی.

امیرعبداللهیان در بخش دیگری از مصاحبه با المانیتور درباره دلیل عدم مذاکراه مستقیم ایران با امریکا گفت: امریکایی‌ها هفته گذشته در نیویورک پیامی ارسال کردند مبنی بر اینکه «بیایید مستقیم گفتگو کنیم. ما از داشتن گفتگو‌های رو در رو با امریکا باکی نداریم، اما باید احساس کنیم که این اقدام، تغییردهنده معادلات بازی خواهد بود و برای ما نوعی دستاورد به همراه خواهد داشت. اگر امریکایی‌ها جدی باشند و بخواهند اراده و میل‌شان برای بازگشت به برجام را نشان دهند همین پیام [های غیرمستقیم]کفایت می‌کند.» رییس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به اینکه آیا با توجه به نبود گفتگو‌های مستقیم، ایران از دور جدیدی از مذاکرات غیرمستقیم با تسهیل‌گری اتحادیه اروپا حمایت می‌کند گفته الزاما نیازی به چنین مذاکره‌ای نمی‌بیند، زیرا موضع ایران در دور‌های قبلی این بوده که توافق شفاف‌تر و کم‌ابهام‌تر شود. اما اگر طرف امریکایی احساس می‌کند لازم است دور جدیدی از مذاکرات توسط هماهنگ‌کننده‌ها انجام شود - منظورم جوزپ بورل و اتحادیه اروپاست- آن را رد نخواهیم کرد.