پرونده مهسا امینی در دایره جنایی

اقتصاد۲۴- «خانواده مهسا خواستار تشكيل يك كميته حقيقت‌ياب مستقل با حضور 3 تا 5 پزشك معتمد خانواده هستند.» اين عباراتي است كه صالح نيكبخت، وكيل خانواده مهسا اميني در گفت‌وگو با خبرنگار «اعتماد» مطرح مي‌كند. رخداد تلخي كه ناگهان افكار عمومي ايرانيان را در بهت و حيرت فرو برد و منشا شكل‌گيري مطالبات تازه‌اي در پهنه اجتماع شد. با گذشت بيش از دو هفته از انتشار خبر مرگ مهسا هنوز ابهامات فراواني در افكار عمومي در خصوص ابعاد و زواياي اين حادثه وجود دارد.

ابهاماتي كه وكيل خانواده اميني معتقد است، روشن شدن آنها در گروي فعاليت يك كميته حقيقت‌ياب مستقل است. كميته‌اي كه بي‌طرفانه شواهد و قرائن را بررسي كرده و به افكار عمومي اعلام كند. نيكبخت مي‌گويد: راي اين كميته حقيقت‌ياب مستقل هر چه كه باشد، مورد قبول خانواده و افكار عمومي قرار مي‌گيرد. وكيل خانواده مهسا اميني با اشاره به وجود برخي ابهامات مانند رد خون مهسا در پشت سر تا پايين جمجمه و گوش وي، خطاب به مسوولان قضايي مي‌خواهد كه زمينه حضور پزشكان بي‌طرف و معتمد را جهت بررسي شواهد فراهم سازند. از آغاز پرونده مهسا اميني در فضاي عمومي جامعه بسياري به دنبال رونمايي از ابهام پنهان موضوع بودند. 

قرار بود امروز (شنبه) نشست ويژه گزارش پزشكي قانوني با موضوع مرگ مهسا اميني با حضور خانواده مهسا، پزشكان قانوني و مسوولان قضايي پيگيري شود. سرنوشت اين نشست چه شد؟
در نخستین جلسه تحقیقات مرتبط با پرونده مهسا امینی، همکار اینجانب دکتر علی رضایی، همراه با پدر و برادر مهسا در دادسرای جنایی حضور یافته و در آن جلسه اعلام کردند که اولا جز مراجع قضایی در هیچ مرجع دیگری حضور نخواهند یافت و ثانیا خواهان آن هستند که رسیدگی به پرونده قتل مهسا با حضور هیات حقیقت‌یابی دنبال شود که ۳ تا ۵ نفر از آنان از پزشکان متخصص جراحی مغز و اعصاب و نیز پزشک قلب باشد.

آقاي شهرياري، معاون دادستان تهران و رييس دادسراي جنايي هم اين درخواست را قبول كرده و اعلام كردند براي جلسه تحقيقات با خانواده مهسا تماس گرفته مي‌شود تا مشاوران پزشكي مورد اعتماد خود را همراه داشته باشند. اما به‌‌رغم اين قول، غروب روز پنجشنبه، آقاي شهرياري با پدر مهسا تماس مي‌گيرد كه روز شنبه ساعت يك بعدازظهر در محل پزشكي قانوني كشور حضور پيدا كنند. امروز(شنبه) راس ساعت يك بعدازظهر در محل پزشكي قانوني حضور يافتيم. 

از مجموع اظهارنظرهاي صورت گرفته در اين نشست كه تنها بخشي از آن به سمع خانواده مهسا رسيد، متوجه شديم، برخي پزشكان قانوني در اين نشست، اساسا مرگ مهسا را ناشي از ورود ضربه به جمجمه ايشان ندانسته و اصرار دارند با توجه به اينكه مهسا قرص تيروئيد مصرف مي‌كرده، مرگ او را ناشي از بد عمل كردن قرص تيروئيد يا بي‌كيفيت بودن قرص مصرف شده و موارد اينچنيني عنوان كنند.

بیشتر بخوانید: نام مهسا امینی در کدام کشور‌ها بیشتر جست‌وجو شد؟

آيا اجازه داده شد تا روند كلي تحقيقات با حضور پزشكان مشاور و معتمد خانواده انجام شود؟
ما درخواست حضور پزشكان برجسته كشور در زمينه جراحي مغز و اعصاب كه توسط خانواده معرفي شده بودند را مطرح كرديم.افراد برجسته‌اي چون دكتر سيدعلي طباطبايي، دكتر كاظم عباسيون، دكتر صابريون، دكتر مشكين، دكتر فرجي، دكتر پارسا، دكتر باقري و... در ليست ما بودند. افرادي كه سابقه تخصص و تعهد آنها حتي در ميان جامعه پزشكي كشور روشن است. همه اين پزشكان از اساتيد بخش جراحي مغز و اعصاب يا نورولوژيست هستند كه در حال حاضر وابسته‌اند و هيچ وابستگي به بخش دولتي يا خصوصي ندارند.

من به مرجع قضايي (آقاي شهرياري) توضيح دادم كه اگر طبق وعده‌هاي قبلي از اين پزشكان معتمد دعوت مي‌شد، هيچ‌گونه توضيح و تفسير و بهانه‌اي براي زير سوال بردن نظريه پزشكي قانوني باقي نمي‌ماند. آقاي شهرياري گفتند: «قرار بود اين كار انجام شود.» اما متاسفانه بايد بگويم كه نظر برخي پزشكان قانوني با سوابقي كه در هنگام بستري شدن مهسا در بيمارستان كسري وجود داشت، تفاوت دارد. 

در حال حاضر مهم‌ترين ابهامي كه خانواده مهسا و تيم وكلاي ايشان دارند، مبتني بر چه حقايقي است؟
بر اساس شواهد متقن متوجه شديم، ماموران گشت ارشادي كه از آغاز مهسا را دستگير كردند داراي دوربين نصب شده روي لباس‌هاي‌شان بودند. به‌طوري‌ كه دخترخاله همراه مهسا كه از ماموران خواهش مي‌كرده مهسا را دستگير نكنند با اين خطاب ماموران مواجه شده كه كنار بايستد تا تصويرش در دوربين پليس منعكس نشود. با اين توضيحات در جلسه امروز(شنبه) با توجه به اينكه فرصتي براي معرفي پزشكان و كارشناسان داده نشد، نشست مطلوب نظر خانواده مهسا اميني قرار نگرفت و آنها بعد از 2ساعت حضور نهايتا نشست را ترك كردند.

اين روزها اخبار و گزارش‌هايي در خصوص عضويت خانواده و نزديكان مهسا در گروه‌ها، احزاب و... منتشر مي‌شود. اين اخبار را تاييد مي‌كنيد؟
با تاكيد تكرار مي‌كنم، خانواده مهسا هيچ ارتباطي با شخص، گروه و تشكيلات علني و غيرعلني و قانوني و غيرقانوني ندارند. پدر مهسا كارمند شريف يكي از سازمان‌هاي دولتي است و تنها يك برادر دارد. ارتباط دادن اين خانواده به هر دسته و گروهي، كذب است. پدر مهسا دختر خود را دختر همه ايرانيان مي‌داند و از اين جهت مي‌گويد، ممكن است اتفاقي كه براي دختر او رخ داده در آينده براي ساير دختران اين سرزمين رخ دهد.

بنابراين اصرار دارد نظريه پزشكي قانوني بدون شنيدن نظر ساير پزشكان، اساتيد و متخصصان اشتباه است. در كل امروز ما پا در هوا مانديم و اميدواريم در آينده با دعوت از ساير كارشناسان يا نظريه پزشكي قانوني اصلاح يا حداقل ديدگاه پزشكان قانوني تاييد شود.

چرا فكر مي‌كنيد، ممكن است، نظر پزشكان مستقل با نظر كارشناسان پزشكي قانوني متفاوت باشد؟
بر اساس اعلام پزشكان متخصص و كارشناسان مستقل، مرگ مهسا هيچ ارتباطي با بيماري قبلي ايشان كه برداشتن يك خال يا غده كوچك در بالاي چشم ايشان بوده، ندارد. ضمن اينكه مهسا در گذشته هيچ سابقه بيماري قلبي و عروقي و كليوي نداشته است. نمي‌توان مرگ آني او را (يك ‌ساعت پس از دستگيري) به بيماري‌هاي قبلي و زمينه‌اي ارتباط داد. خانواده او مي‌خواهند بدانند، خوني كه از پايين جمجمه پشت گردن و گوش او تراويده است، ناشي از چه نوع بيماري يا تروما (يعني ضربه خارجي) است.

خانواده مهسا، تراوش اين خون را در چه زماني ديده و متوجه آن شده‌اند؟
عكسي از مهسا، زماني كه در بيمارستان بوده منتشر شد كه نشان مي‌دهد اين خون از پشت سر پايين جمجمه و گوش او جاري شده است. بسياري از حاضران نيز اين خون را ديده‌اند. از سوي ديگر رد اين خون در پشت گردن، پايين جمجمه توسط غسالان، پدر و مادر و نزديكان مهسا رويت شده است. البته برخي پزشكان قانوني اعلام كرده‌اند اين خون مربوط به پس از مرگ مهساست. اين ديدگاه مورد قبول خانواده مهسا و ما وكلا قرار نگرفته است. همه اين ابهامات با انتشار فيلم دوربين فردي كه مهسا را دستگير كرده رفع مي‌شود. درخواست ما انتشار هر چه سريع‌تر اين فيلم است.

يكي ديگر از ابهامات اين پرونده، مربوط به اظهارنظرهاي ابتدايي پزشكان بيمارستان كسري است كه اعلام كرده بودند، ضربه‌اي به سر مهسا وارد شده است. آيا در اين خصوص بررسي خاصي داشته‌ايد؟
در اين زمينه يكي از درخواست‌هاي ارايه آن را داشته‌ايم، پرونده باليني مهسا در بيمارستان كسري بوده است. همچنين تحقيق از پزشكاني كه وظيفه مراقب و پرستاري از او را داشته‌اند. مساله مهم‌تر اين است كه فيلم‌هاي داخل ون و دوربين فردي كه مهسا را دستگير كرده در كنار فيلم‌هايي كه در محل گشت ارشاد در خيابان وزرا وجود داشته است، ارايه شود. به اعتقاد من و نيز پزشكان معتبر و افراد آگاهي كه مورد مشورت قرار گرفته‌اند، مهسا به‌طور قطع قبل از اينكه به مركز گشت ارشاد برسد، مورد ضربه قرار گرفته است.

همچنين بعد از حضور در بازداشتگاه نيز احتمال ورود ضربه به او زياد است. همه اين ابهامات به راحتي از طريق پخش فيلم دوربين‌هايي كه در محل وجود دارد، روشن خواهد شد. هرگونه اهمال در انتشار اين تصاوير، ممكن است اعتماد عمومي به پزشكي قانوني و ساير نهادهاي مسوول را خدشه‌دار سازد. اميدواريم مسوولان قضايي و متوليان امر زمينه انتشار اين تصاوير را فراهم سازند.اين درخواست مهم خانواده مهساست.

بسياري از كارشناسان از ضرورت تشكيل يك كميته حقيقت‌ياب مستقل با حضور حقوقدانان، پزشكان و... صحبت مي‌كنند. نمونه تشكيل چنين كميته‌اي در زمان دولت سيد محمد خاتمي و ماجراي درگذشت زهرا كاظمي وجود دارد. تشكيل اين كميته مستقل چقدر براي خانواده مهسا مهم است.
از ابتداي حضور در جلسات بررسي‌ها تقاضا كرديم كه كميته حقيقت‌يابي با حضور حقوقدانان مستقل، روانشناسان، پزشكان معتمد و... تشكيل شود. نظر اين كميته حقيقت‌ياب هر چه كه باشد، مورد قبول خانواده مهسا نيز قرار خواهد گرفت و شك و ترديد را در جامعه از ميان مي‌برد. اما بدون اين كميته مستقل، نمي‌توان به مردم قبولاند كه روند بررسي پرونده شفاف و بي‌طرفانه بوده است. امروز يك مسوول مي‌گويد، مهسا بيماري قبلي داشته، يكي ديگر مي‌گويد، قرص‌هاي تيروئيد مهسا باعث فوت شده، شخصي از بيماري‌هاي ديگر سخن مي‌گويد. اين كميته مي‌تواند ابهامات را روشن كند.

يك پرسش از ابتداي بحث ذهنم را درگير ساخته، شما در صحبت‌هاي‌تان بارها از واژه «قتل مهسا» استفاده كرديد، چرا مي‌گوييد كه مهسا به قتل رسيده است؟
اين پرونده توسط قوه قضاييه با عنوان قتل به دادسراي جنايي ارجاع شده است. اين عنوان را ما به كار نبرده‌ايم، بلكه رييس دستگاه قضايي دستور رسيدگي ويژه به دادسراي جنايي داده است. اما بايد تاكيد كنم كه خانواده هرگونه راي از طريق بررسي بي‌طرفانه با حضور كميته حقيقت‌ياب مستقل و با بررسي پزشكان معتمد را مي‌پذيرند، اما اگر اجازه داده نشود، پزشكان معتمد بررسي‌هاي خود را انجام دهند، فيلم‌هاي مورد اشاره منتشر نشوند و به نشانه‌ها متقن توجه نشود قابل قبول نخواهد بود. ضمن اينكه بدون ايجاد اين زمينه‌هاي شفاف، حتي اگر حكمي صادر شود، ممكن است قانوني باشد اما افكار عمومي را اقناع نخواهد كرد.

دامنه بررسي‌هاي شما تا كجا خواهد بود. آيا تنها به دنبال مجازات متهمان رده پايين هستيد يا به نظرتان موضوع بايد لايه‌هاي بيشتري را در بر بگيرد و صادركنندگان دستور گشت ارشاد نيز بايد پاسخگو شوند؟
باید قبول کرد، در مورد مهسا امینی، قتل سیاسی، دسته‌ای یا سازمانی وجود نداشته است. اما رفتاری که ماموران انجام داده‌اند و مهم‌تر از آن برخی تلاش دارند لایه‌هایی از اصل موضوع را پنهان کنند، باعث شده تا سیمای کشور در سطح جهانی خدشه‌دار شود. از سوی دیگر بسیاری از زنان ایرانی نگرانند، چراکه مهسا پوشش نامتعارفی نداشته است.

بسیاری از افراد جامعه این نوع پوشش و آزادتر را دارند. برخورد گشت ارشاد اساسا غیرقانونی بوده است. به موجب تبصره ذیل ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی، جرم موضوع این ماده این است که افرادی که حجاب شرعی را رعایت نکرده‌اند، مساله هستند. حجاب شرعی معانی مختلفی دارد و علمای اسلام نیز از این مساله تعابیر متفاوتی دارند. ارایه تعبیر محدود از این مفهوم اساسا وظیفه پلیس ارشاد نیست.

حتی اگر مهسا (و هر دختر دیگری) صدبار پرخاش کرده باشد، نباید با او برخورد می‌شد، هیچ دادگاهی نیز دستور دستگیری این افراد را نداده است. بنابراین اساس موضوع جرم است. مهسا سرحال و سالم توسط گشت ارشاد دستگیر شده، اما ساعاتی اندک دچار مشکلی شده که نهایتا باعث مرگ او شده است. باید دید چه عاملی وضعیت مهسا را از وضعیت نرمال به مرگ کشانده است.

بنابراین از نظر خانواده دستور‌دهندگان این دستور نیز مورد پیگرد قانونی قرار بگیرند. این موضوع در دستور رییس قوه قضاییه نیز ذکر شده تا هر شخصی در هر رده و عنوانی که مسوول بوده، مجازات شود. بدون تردید مرگ مهسا یک مرگ طبیعی نبوده است. اما اگر پزشکی قانونی اصرار کند که حقیقت همانی است که ما می‌گوییم، نشان می‌دهد که میلی به آشکار شدن حقیقت ندارند. ما هم بدون حضور کمیته حقیقت‌یاب مستقل نظر پزشکی قانونی را قبول نخواهیم کرد.

بر اساس اعلام پزشكان متخصص و كارشناسان مستقل، مرگ مهسا هيچ ارتباطي با بيماري قبلي ايشان كه برداشتن يك خال يا غده كوچك در بالاي چشم ايشان بوده، ندارد. ضمن اينكه مهسا در گذشته هيچ سابقه بيماري قلبي و عروقي و كليوي نداشته است. نمي توان مرگ آني او را(يك‌ساعت پس از دستگيري) به بيماري هاي قبلي و زمينه اي ارتباط داد.خانواده او مي خواهند بدانند، خوني كه از پايين جمجمه پشت گردن و گوش او تراويده است، ناشي از چه نوع بيماري يا تروما(يعني ضربه خارجي) است.