آیا خرید ارز سهمیه‌ای به‌صرفه است؟

اقتصاد۲۴- فروش ارز سهمیه‌ای از روز شنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۱ آغاز شده است و متقاضیان می‌توانند با کارت ملی، برای دریافت سهمیه سالانه دو هزار یورویی (یا معادل دلاری آن) به صرافی‌های سراسر کشور یا شعب منتخب بانکی در تهران مراجعه کنند. البته گزینه ثبت درخواست غیرحضوری خرید ارز هم وجود دارد. برای این کار باید به سامانه my.ice.ir مراجعه کرده، ثبت‌نام کنید، از میان گزینه‌ها روی یک صرافی در نزدیکی محل سکونت یا محل کار دست بگذارید و کلید ثبت را بزنید. سامانه برخط بازار متشکل ارز ایران، پس از تایید مدارک هویتی و اصل درخواست، پیامکی برای متقاضی ارسال می‌کند و خبر می‌دهد در چه روزی و در چه ساعتی قادر است به صرافی رفته و سهمیه ارز خود را تا سقف دو هزار یورو دریافت کند.

قیمت دلار و یورو در این شیوه فروش ارز که از شنبه کلید خورده، براساس میانگین نرخ اعلامی در معاملات توافقی بازار متشکل تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال قیمت دلار توافقی در روز سه‌شنبه ۱۷ آبان، ۳۴ هزار و ۱۷۳ تومان بود که نسبت به نرخ دلار در معاملات غیررسمی بازار ارز تقریبا دو هزار تومان فاصله داشت. قیمت یورو توافقی هم در این روز معادل ۳۴ هزار و ۷۱۶ تومان بود که در قیاس با قیمت یورو در بازار آزاد، حدود هزار و ۵۰۰ تومان کمتر است. بانک مرکزی امید دارد با توجه به اختلاف قیمت ارز سهمیه‌ای و ارز بازار آزاد، تقاضا را از بازار آزاد جمع کرده و به‌سمت خود بکشاند.

خرید ارز سهمیه‌ای برخلاف رویه پرداخت ارز مسافرتی، ساده است و تنها با کارت ملی و کارت بانکی به اسم متقاضی انجام می‌شود. اگر تصور می‌کنید کم‌کم به دریافت ارز سهمیه‌ای علاقمند شده‌اید، اما اصطلاحات، عناوین و قیمت‌های پرتعداد موجود در بازار ارز، ترس و دلهره به دلتان می‌اندازد، این گزارش بخش اعظم مشکل را برطرف می‌کند. فقط دو مورد دیگر باقی می‌ماند؛ یکی قوه و توان حساب بانکی‌تان که باید برای خرید کل سهمیه دو هزار یورویی، تقریبا ۷۰ میلیون تومان موجودی داشته باشد و دومی کنار آمدن با خطر حذف یارانه و احتمال دریافت مالیات از متقاضیان.

دلار توافقی

قیمت دلار در سایت بازار متشکل ارزی، بر اساس میانگین قیمت توافقی خرید‌و‌فروش روزانه صرافی‌ها در سامانه سنا اعلام می‌شود. بازار متشکل ارزی، مکانی برای عرضه و تقاضای بی‌واسطه ارز است که بر معاملات آنی و نقدی اسکناس تمرکز دارد و علاوه بر دلار، می‌توان ردپای معامله یورو را هم در آن پیدا کرد. صادرکنندگان و فروشندگان عمده با مجوز بانک مرکزی، قادر هستند مازاد موجودی ارز خود در سامانه نیما (که برای فروش به تجار و بازرگانان اختصاص دارد) را در بازار متشکل، به صرافی‌ها عرضه کنند تا آن‌ها امکان فروش ارز به مشتریان خرد را داشته باشند. قیمت یورو و دلار توافقی، در فروش ارز سهمیه‌ای و ارز مسافرتی لحاظ می‌شود.

دلار مسافرتی

قیمت ارز مسافرتی، بر اساس نرخ توافقی خریدوفروش دلار در سامانه بازار متشکل معاملات ارز ایران، تعیین می‌شود. ارز مسافرتی می‌تواند در قالب دلار یا یورو به متقاضیان خروج از کشور پرداخت شود. میزان سهمیه ارز مسافرتی معمول با توجه به شرایط تغییر می‌کند. از تیرماه ۱۴۰۱، به متقاضیان در سفر هوایی به کشور‌های نیازمند دریافت ویزا، حداکثر ۵۰۰ یورو و در سفر‌های بی‌نیاز از دریافت ویزا، ۳۰۰ یورو ارز مسافرتی تعلق می‌گیرد. متقاضیان سفر زمینی، ریلی و دریایی نیز می‌توانند تا سقف ۳۰۰ یورو از مسافرتی دریافت کنند. برای دریافت ارز مسافرتی باید به صرافی‌های مجاز مراجعه کرد. ارائه بلیت و پاسپورت برای دریافت ارز مسافرتی ضروری است.

دلار سهمیه‌ای

قیمت دلار سهمیه‌ای براساس نرخ بازار متشکل ارزی و به‌صورت روزانه مشخص می‌شود. متقاضیان دریافت ارز سهمیه‌ای، می‌توانند سالی یک‌بار تا سقف دو هزار یورو یا معادل دلاری آن را حضوری با مراجعه شعبات بانکی منتخب دریافت کنند. امسال برای اولین بار امکان ثبت‌نام غیرحضوری خرید ارز سهمیه‌ای در سامانه my.ice.ir فراهم شده است. متقاضیانی که ثبت‌نام خود را تکمیل کرده و به مرحله انتخاب صرافی می‌رسند، پیامکی دریافت خواهند کرد که زمان دریافت سهمیه را مشخص می‌کند. متقاضیان در زمان مقرر به صرافی مراجعه کرده تا ارز سهمیه‌ای را به انتخاب خودشان در قالب اسکناس یورو یا دلار دریافت کنند. برای دریافت ارز سهمیه‌ای تنها ارائه کارت ملی ضرورت دارد.

دلار نیما

قیمت دلار نیمایی براساس معاملات کلان در نظام یکپارچه معاملات ارزی تعیین می‌شود. این بازار را به‌طور اختصار نیما می‌نامند. سامانه نیما فعالیت رسمی خود را از اردیبهشت ۹۷ آغاز کرده و بستری برای خرید‌وفروش امن ارز است، اما تنها شرکت‌های و بازرگانان در آن فعالیت دارند و در آن علاوه بر دلار، سایر انواع ارز مانند یورو، درهم و... به‌فروش می‌رسد. سامانه نیما سامانه تلاش می‌کنند ارز حاصل از صادرات یا ارز مورد نیاز برای واردات را در ابعاد کلان تامین کند. قیمت خرید و فروش دلار یا سایر ارز‌های مورد معامله در سامانه نیما به‌طور لحظه‌ای و روزانه اعلام می‌شود.

بیشتر بخوانید: پیشنهاد کاهش قیمت دلار در بازار متشکل ارزی

دلار دولتی

قیمت دلار دولتی که پرداخت آن از زمان دولت حسن روحانی، بابت واردات کالا‌های اساسی و همزمان با نوسانات ارزی سال ۱۳۹۷ آغاز شد، همچنان چهار هزار و ۲۰۰ تومان است. البته از آن زمان تا حالا فهرست مشمولان دریافت ارز دولتی با نرخ چهار هزار و ۲۰۰ تومانی آب رفته و به چند مورد خاص محدود شده، چون اخباری درباره سوءاستفاده از اختلاف قیمت ارز دولتی و ارز آزاد در حوزه‌هایی مثل خودرو، فرآورده‌های دامی و... به‌گوش رسید. اردیبهشت ۱۴۰۱ غربال‌گری جدی در فهرست دریافت‌کنندگان ارز دولتی انجام گرفت که از آن به‌عنوان اجرای مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها یاد می‌شود.  

دلار سنا

سامانه سنا، درگاهی است که صرافی‌های معتبر و دارای مجوز موظف هستند، آمار و قیمت معاملات ارزی خود را به‌صورت روزانه در آن ثبت کنند. سامانه سنا به‌طور مداوم در حال بررسی، مقایسه و نظارت بر این معاملات است و براساس میانگین قیمت ثبت شده، نرخ متوسط را اعلام می‌کنند. از این عدد گاهی به‌عنوان ملاک اعلام قیمت استفاده می‌شود. وقتی می‌گوییم قیمت دلار سنا فلان‌قدر است یعنی میانگین قیمت دلار در طول معاملات روزانه صرافی‌های رسمی را اعلام می‌کنیم. در سامانه سنا علاوه بر قیمت دلار، سایر اسکناس‌ها نظیر یورو، پوند، درهم امارات، لیر ترکیه، یوان چین، روبل روسیه و حتی فرانک سوئیس با همین فرمول میانگین قیمت معاملات روزانه اعلام می‌شود.

دلار بازار آزاد

قیمت دلار در بازار آزاد ارز معمولا براساس فرمول عرضه و تقاضا مشخص می‌شود، اما در مواقعی تعادل بازار آزاد ارز با فعالیت بیش از اندازه و شیطنت‌آمیز گروهی که در اصطلاح دلال خوانده می‌شوند، به‌هم می‌خورد. اعلام قیمت دلار بازار آزاد، در چنین مواقعی با محدودیت‌هایی روبرو می‌شود و رسانه‌های رسمی از انجام آن خودداری می‌کنند. اگرچه رسانه‌های غیررسمی مانند کانال‌های تلگرامی و صفحات اینستاگرامی همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. قیمت دلار در بازار آزاد به‌طور مستقیم بر قیمت اغلب کالا‌های وارداتی مانند موبایل تاثیر می‌گذارد و ردپای آن را می‌توان در مواردی مثل قیمت طلا و سکه به‌طور غیرمستقیم پیدا کرد.  

دلار حواله ارزی

حواله ارزی در حقیقت یک نوع دستور پرداخت است که عموما بین یک بانک در مبدا و یک بانک در مقصد انجام می‌شود. از قدیم صرافی‌ها هم چیزی به اسم حواله ارزی را بین خودشان انجام می‌دادند. حواله ارزی با رشد تکنولوژی، پیشرفت داشته، اما حواله ارزی بین صرافی‌های ایرانی و همکارانشان در خارج از کشور برای فرار از تحریم‌ها به‌صورت سنتی و در ابعاد محدود انجام می‌شود. حواله ارزی برای نقل و انتقال پول در بعضی کشور‌ها هم امکان‌پذیر است. قیمت دلار، یورو، درهم، لیر یا هر نوع دیگر ارز، در این شیوه به‌خاطر وجود کارمزد صرافی، گران‌تر خواهد بود.

دلار صرافی ملی

قیمت دلار و یورو معمولا هر روز بعد از سایت ۱۰ روی سایت صرافی ملی ایران اعلام می‌شود. شرکت صرافی ملی وابسته به بانک ملی است، زیرنظر بانک مرکزی فعالیت می‌کند و ادعا دارد قیمت اسکناس را بر اساس نرخ تعیین شده در بازار متشکل ارز ایران، بدون هیچ دخالت و تصرف، ذکر می‌کند. شرکت صرافی ملی علاوه بر فروش اسکناس در قالب معاملات نقدی، حواله ارزی هم انجام می‌دهد و قیمت آن‌ها را روی سایت خود منتشر می‌کند. شرکت صرافی ملی ایران تنها یک شعبه دارد و که در خیابان فردوسی تهران واقع شده است.

نگاهی به قیمت دلار در بازار‌ها و سامانه‌های مختلف