نگاهی به برنامه های عراق برای غلبه بر سلطه نفتی عربستان

اقتصاد۲۴ خودداری مقامات ارشد نفت عراق از اعلام هدف‌گذاری‌های تولید، اتفاقی آشنا برای ناظران باتجربه صنعت نفت در سال‌های اخیر است. آن‌ها گاهی اوقات از دورنمای تولید ۶ میلیون بشکه در روز، گاهی ۷ و گاهی ۸ میلیون بشکه در روز سخن می‌گویند.

اینک که اروپا با آینده انرژی نامشخصی در آستانه زمستان قرار دارد، علا علیسری، مدیرکل سازمان دولتی بازاریابی نفت عراق از هدف‌گذاری تولید ۷ میلیون بشکه در روز نفت خام در سال ۲۰۲۷ میلادی سخن می‌گوید. بااین‌حال، بسیاری از ناظران باتجربه نفت ممکن است فکر کنند که آیا این بار نیز ممکن است نتایج واقعی متفاوت باشد.

چیزی که ممکن است این پیش‌بینی را متفاوت کند، این است که عراقی‌ها بر افزایش تولید از دو میدان نفتی کلیدی - رمیله و قرنه غربی ۲ - متمرکز شده‌اند که کشور‌هایی که از آن‌ها بهره می‌برند، دلایل زیادی برای عملی کردن افزایش‌های برنامه‌ریزی‌شده دارند و هیچ تردیدی در مورد آنچه برای تولید آن‌ها لازم است، ندارند.

بر اساس گزارشی که در همان زمان توسط آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) تهیه شد، یک مطالعه مفصل در سال ۱۹۹۷ توسط شرکت معتبر نفت و گاز، پترولوگ، ارقامی را ارائه کرده بود که با اظهارات بعدی وزارت نفت عراق مطابقت داشت که منابع کشف نشده این کشور حدود ۲۱۵ میلیارد بشکه بوده است.

بااین‌حال، این گزارش‌ها چندان موردتوجه چین یا روسیه نیست و آن‌ها اکنون به ترتیب در توسعه رومیله و قرنه غربی ۲ پیشرو هستند. در اواسط ماه گذشته، شرکت مهندسی و ساخت نفت چین، یک قرارداد مهندسی، تدارکات و ساخت ۳۸۶ میلیون دلاری برای ساخت یک مرکز فرآوری نفت با دو واحد در قرینات برای توسعه تولید در بخش جنوبی میدان رومیله امضا کرد. بزرگ‌ترین میدان نفتی عراق هدف این است که هر واحد حدود ۱۲۰ هزار بشکه در روز نفت از سازند مشریف را تولید کند.

پتانسیل زیادی در این منطقه باقی‌مانده است، زیرا میدان رومیله، علیرغم اینکه تاکنون حدود ۸۰ درصد از کل تولید انباشته نفت عراق تا به امروز را تولید کرده است، به همراه میدان کرکوک، حدود ۱۷ میلیارد بشکه ذخایر اثبات‌شده دارد. رومیله که به‌طور مشترک توسط یک سرمایه‌گذاری اداره می‌شود که در آن شرکت پتروچاینای چین - بازوی فهرست شده شرکت ملی نفت چین - دارای ۴۶.۳۷ درصد سهم است، رومیله همیشه قصد داشت حداقل ۲.۱ میلیون بشکه در روز تولید کند، درحالی‌که ۱.۴ میلیون بشکه در روز فعلی تولید می‌کند.

 تابه‌حال، دلیل اصلی عدم تولید حتی ۱۳ میلیون بشکه در روز عراق این است که به نظر می‌رسد صنعت نفت این کشور توسط بسیاری در سطوح بالای بوروکراسی‌های مختلف به‌عنوان بخشی از صنعت نفت آن‌ها گرفتارشده است. پس از عقب‌نشینی عجولانه اگزون موبیل از پروژه پرحاشیه تأمین آب دریای مشترک عراق (CSSP) شرکت‌های نفتی بین‌المللی غربی برای خروج از نفت عراق هجوم آورده‌اند.  

آژانس مستقل ریسک و شفافیت بین‌الملل، سال‌هاست در گزارش‌های «شاخص ادراک فساد» خود تأکید کرده است که عراق معمولاً ازنظر مقیاس و دامنه فساد در ۱۰ کشور از ۱۸۰ کشور بدترین قرار دارد. این گزارش می‌گوید: اختلاس‌های گسترده، کلاه‌برداری‌های تدارکاتی، پول‌شویی، قاچاق نفت و رشوه‌دهی گسترده بوروکراتیک، کشور را به انتهای جدول‌های بین‌المللی فساد رسانده، به خشونت‌های سیاسی دامن زده و دولت سازی و ارائه خدمات مؤثر را با مشکل مواجه کرده است.

 در ادامه می‌افزاید: دخالت سیاسی در نهاد‌های مبارزه با فساد و سیاسی کردن مسائل فساد، ضعف جامعه مدنی، ناامنی، کمبود منابع و مقررات قانونی ناقص، به‌شدت ظرفیت دولت را برای مهار مؤثر فساد فزاینده محدود می‌کند. همان‌طور که در آخرین کتاب من در مورد بازار‌های جهانی نفت به‌طور عمیق تحلیل شده است، در سال ۲۰۱۳ میلادی، عراق استراتژی ملی انرژی یکپارچه خود را راه‌اندازی کرد که سه پروفایل تولید نفت آینده را برای این کشور فرموله کرد. بهترین سناریو، افزایش ظرفیت تولید نفت خام به ۱۳ میلیون بشکه در روز (در آن مقطع تا سال ۲۰۱۷ میلادی)، حفظ این میزان برای پنج سال و پس‌ازآن به‌تدریج کاهش به حدود ۱۰ میلیون بشکه در روز برای چندین سال دیگر بود.

بیشتر بخوانید: آنچه بن سلمان در برابرِ بایدن درمورد توان نفتی سعودی فاش کرد

سناریوی تولید میان رده برای عراق به ۹ میلیون بشکه در روز (در آن مقطع تا سال ۲۰۲۰ میلادی) و بدترین سناریو این بود که تولید به ۶ میلیون بشکه در روز (در آن مقطع تا سال ۲۰۲۰ میلادی) برسد. به گفته یک منبع نزدیک به وزارت نفت عراق که به‌صورت اختصاصی هفته گذشته توسط OilPrice.com با او صحبت شد، چین در نظر دارد ظرف شش ماه آینده قابلیت‌های تزریق آب در رومیله را به میزان چشمگیری افزایش دهد. این‌ها بر اساس نوسازی موفقیت‌آمیز تصفیه‌خانه آب قرمت علی توسط شریک ارشد دیگر در این پروژه، بی پی (با سهم ۴۷.۶۳ درصد) خواهد بود.

تأسیسات قرمات اکنون قادر به تصفیه ۱.۳ تا ۱.۴ میلیون بشکه در روز از آب رودخانه است که امکان استخراج بیشتر نفت از مخزن مشریف میدان را فراهم می‌کند (درواقع سه برابر مقدار استخراج‌شده در سال ۲۰۱۰ میلادی است).

بر اساس ارقام صنعتی، رومیله به ازای هر بشکه نفت تولیدشده از شمال میدان به حدود ۱.۴ بشکه آب نیاز دارد، درحالی‌که سازند مشریف در جنوب به نرخ تزریق آب بسیار بالاتری برای پشتیبانی از تولید نیاز دارد. افزایش قابل‌توجه تولید نفت از غرب قرنه_ ۲ قبلاً در ماه مه ۲۰۱۹ میلادی توسط روس‌ها به‌دست‌آمده بود.

درنتیجه، دولت عراق از لوک اویل درخواست کرد که آیا تولید قرنه غربی ۲ را از ۴۰۰ هزار بشکه در روز به ۴۸۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌دهد و سپس به‌سرعت حداقل ۶۵۰ هزار بشکه در روز اضافه می‌کند، زیرا ۱.۱۳ میلیون بشکه در روز هدف تولید فاز بود.

در آن زمان در سال ۲۰۱۷ میلادی، لوک اویل تنها ۱.۱۵ دلار به ازای هر بشکه بازیابی شده دریافت می‌کرد که کمترین نرخی بود که در آن زمان به هر شرکت بین‌المللی نفتی در عراق پرداخت می‌شد. همچنین موردتوجه شرکت روسی این بود که به دلیل بحران نقدینگی مداوم در عراق، وزارت نفت همچنان حدود ۶ میلیارد دلار به لوک اویل برای غرامت پرداخت‌نشده مختلف در مورد بشکه‌های بازیابی شده و سایر پرداخت‌های توسعه، بدهکار است.

به گفته این منبع عراقی، لوک اویل تمام این نگرانی‌ها را در ابتدای اوت ۲۰۱۷ میلادی به وزارت نفت عراق اعلام کرد. این وزارتخانه اطمینان داد که ۶ میلیارد دلار بدهی خود را به‌سرعت دریافت خواهد کرد و نرخ غرامت بالاتری برای هر بشکه در نظر گرفته خواهد شد. چیزی که لوک اویل به عراقی‌ها نگفته این بود که قبلاً چندین آزمایش آزمایشی در غرب قرنه ۲ در ژوئن و ژوئیه ۲۰۱۷ میلادی انجام داده بود که در آن ۶۵۰ هزار بشکه در روز تولید کرد.

به دنبال تهدید‌ها و تهدید‌های متقابل مختلف میان دو طرف، در فوریه ۲۰۱۹ میلادی شاهد دیدار میخائیل بوگدانوف، فرستاده ویژه ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در خاورمیانه و آفریقا با عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر وقت عراق بودیم. در نشستی که منبع عراقی آن را «تنش‌آمیز» توصیف کرد، بااین‌حال، برنامه روسیه برای حفاظت ازآنچه در جنوب عراق در اختیار داشت، به نقش مرکزی روسیه نفت در کردستان اضافه کرد و از بیرون راندن آمریکا از هر یک از این دو کشور جلوگیری کرد.  

درنتیجه تصمیم گرفته شد که طرح توسعه اولیه از هر دو طرف رعایت شود. این منبع عراقی در پایان گفت: «از آن زمان، لغزش‌هایی در هر دو طرف وجود داشته است، اما از هم‌اکنون این طرح به‌جای خود بازگشته است».

به‌صورت خلاصه، عراق می‌تواند در عرض چند هفته روی ۰.۲۵ میلیون بشکه اضافی در روز از غرب قرنه ۲ حساب کند. با اضافه شدن به ۷۰۰ هزار بشکه در روز اضافی از رمیله، این میزان تولید نفت عراق را ۹۵۰ هزار بشکه در روز ظرف چند ماه افزایش خواهد داد. این‌که به رقم تولید اکتبر ۴.۵۶۱ میلیون بشکه در روز اضافه‌شده است، ۵.۵۱۱ میلیون بشکه در روز است که ۱.۴۸۹ میلیون بشکه در روز به هدف ۷ میلیون بشکه در روز باقی می‌ماند. برای کشوری که سرشار از نفت آسان است، این یک گام کوچک است؛ اما برای کشوری مانند عراق، این یک جهش بزرگ است.

منبع: www.oilprice.com