قطار گازرسانی ایران نای حرکت ندارد

اقتصاد۲۴ در دو دهه گذشته که دولت‌های پیشین همه هم و غم خود را بر گاز رسانی سراسری متمرکز کردند عملا سررشته کار به دایره تکراری تولید و مصرف بی پایان سپرده شد و نتیجه این شد که نه فقط بزرگترین میدان گازی کشور به دام تولید برای مصرف و مصرف برای تولید افتاد بلکه دیگر مخازن گازی هم سر به همین سرنوشت سپردند و این مشکل البته در حالی بود که گام‌های اطمینان بخشی برای توسعه میادین گازی ایران برداشته نشد تا این میادین گرفتار گذر فرسایشی زمان نشوند.

همه تلاش دستگاه نفتی کشور معطوف به این شد که به هر ضرب و زوری هست تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی را به شریک قَدر این میدان یعنی کشور قَطَر برساند تا از قافله تولید عقب نیافتد. با اینحال امتیاز گیری ایران در این مسابقه بی محابا راه به جایی نبرد و تنها باعث شد دور باطل گفته شده گیج کننده‌تر شود.

تعبیر"قطار گاز رسانی" در ادبیات بکار رفته در دستگاه نفتی کشور تنها کارکردش بهره گیری‌های تبلیغاتی کوچکی بود که به فاصله کوتاهی از زمان انتشار اخبار، در حافظه زمان گم می‌شد و هیچ فضیلتی برای کشور ایجاد نکرد.

پارس جنوبی که در اواسط دهه ۸۰ فقط توانسته بود ۱۰ درصد از توان بالقوه تولید گاز ایران را از آن خود سازد با هر سختی و مشقتی که بود تا سال ۱۴۰۰ خود را به ۴۰ درصد رساند، اما همچنان مُغاک مصرف باز و بازتر شد و اشتهای مصرف گذاز را هر لحظه افزونتر کرد.

بیشتر بخوانید: زنگ خطر قطعی گاز به صدا درآمد

در مقام مقایسه، بی شک جمعیت بسیار قلیل قَطر نسبت به ایران به آتش این مشکل دامن بیشتری میزد و این در شرایطی بود که ایران با طبیعت ۴ فصلش نیاز بسیار بسیار بیشتری به سوزاندن گاز تولیدی داشت تا قَطَر گرم مرطوب. اما همه این فاکتور‌ها دلیلی بر فراموشکاری سیاستگزاران سال‌های دور و نزدیک ایران نبود تا به جای شیفت کردن مصرف انرژی به سوی حامل‌های انرژی الکتریکی، به سمت انواع انرژی‌های هیدروکربوری آلاینده وگرانقیمت نروند.  

اکنون معضل کمبود گاز نه تنها بخش‌های صنعتی مانند پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها را با تهدیدات جدی روبرو کرده است بلکه بخش خانگی نیز که اساسا از الگوی بهینه‌ای برای مصرف تبعیت نمی‌کند هم گرفتار این چالش بزرگ شده است.

سناریوی از پیش نوشته شده تولید و مصرف گاز ایران طی یک دهه اخیر مبین این نکته است که نرخ رشد مصرف گاز از نرخ رشد تولید پیشی گرفته است. با توجه به این که تولید و مصرف گاز در ایران اختلاف چندانی ندارند، این اتفاق به سهولت نشانگر این است که کمبود گاز، کشور را به فاصله کوتاهی به وارد کننده شدن سوق خواهد داد. موضوعی که هیچ زیبنده ما نیست.

"قطار گازرسانی" که از آن با افتخار یاد می‌شود حالا نای حرکت ندارد. آنهم در کشوری که به تعبیر آگاهان " با دارا بودن حدود ۳۳ هزار میلیارد متر مکعب ذخایر گاز قابل استحصال ۱۷ درصد از ذخایر گازی جهان را به خود اختصاص داده و ظاهرا بالاتر از قطر و قبل از روسیه دارای دومین ذخایر گازی جهان است. " 

بریتیش پترولیوم در گزارش "مرور آماری بخش انرژی جهان در سال ۲۰۲۲" می‌نویسد ایران با تولید ۲۵۷ میلیارد متر مکعب گاز، معادل ۶.۴ درصد از کل تولید جهان، سومین تولیدکننده گاز دنیا به حساب می‌آید و در عین حال با مصرف ۲۴۱ میلیارد متر کعب گاز، معادل ۶ درصد از کل مصرف جهان، چهارمین مصرف کننده گاز دنیاست.

به هر رو این پرسش همچنان به قوت خود باقیست که تاکید و تصریح بر چنین عناوین و مانور‌هایی مانند "حرکت قطار گاز رسانی" چه سودی برای کشور دارد وقتی واضعان این دستاوردسازی‌ها دقیقا همان‌هایی هستند که از نبود‌های گازی نیز گلایه می‌کنند؟

مگر می‌شود اداره و تشکیلاتی درست کرد که از فروش گاز به مردم پول در بیاورد و مملکت را بگرداند، اما در همین حال از مردم بخواهد که گاز کمتری مصرف کنند؟!

منبع: اقتصاد 100