یخبندان گازی و بحران انرژی ایران را در نوردید

اقتصاد۲۴- دامنه کسری گاز از صنایع و کارخانجات ایران به اماکن عمومی و ادارات رسیده و حالا کمبود گاز موجب تعطیلی ادارات، بانک‌ها، مدارس و دانشگاه‌های بسیاری از استان‌های ایران شده است. به گزارش شرق ، به‌جز این جایگاه‌های سوخت CNG برخی استان‌ها هم دچار افت فشار و تعطیلی شده است و وزارت نیرو با اشاره به گازسوزبودن حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد نیروگاه‌های برق نسبت به کمبود برق هم هشدار داده است

گاز تحویلی صنایع فولاد یک‌چهارم شد

تا چندی پیش افت فشار گاز، بسیاری از صنایع ایران را با چالش مواجه کرده بود. یکی از مقامات وزارت صمت اعلام کرده است که میزان گاز تحویلی به صنایع فولاد به یک‌چهارم نیاز آن‌ها کاهش داشته است.
بر اساس گفته سیف‌الله امیری، مدیرکل دفتر صنایع معدنی وزارت صمت با اشاره به کمبود گاز برای کارخانه‌های تولیدکننده فولاد گفته است که کارخانه‌های تولیدکننده فولاد با مشکل تأمین سوخت مواجه هستند و در‌حال‌حاضر بسیاری از کارخانه‌های تولیدی در این بخش به علت کمبود گاز، نیمه تعطیل شده اند.

به گزارش فارس او تأکید کرده است که «تأمین گاز به یک معضل جدی برای تولیدکنندگان فولاد تبدیل شده، در‌حالی‌که قرار بود روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب گاز برای کارخانه‌های فولادی در نظر گرفته شود، این میزان به ۱۵ میلیون مترمکعب کاهش یافت و اخیرا در نامه‌ای از سوی شرکت ملی گاز این میزان به ۱۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است». همچنین اخباری از توقف فعالیت برخی پتروشیمی‌ها به دلیل کمبود گاز در روز‌های اخیر روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت. به‌جز این علی‌اکبر الوندیان، دبیر انجمن سیمان از کاهش ۲۰ تا ۲۳ درصدی سوخت کارخانه‌های سیمان خبر داده و به ایلنا گفته بود که «گاز بیش از ۵۰ کارخانه سیمان به‌صورت تقریبی قطع شده است، از سوی دیگر برق واحد‌های تولیدی نیز به‌تدریج دچار محدودیت شده‌اند». او همچنین تأکید کرده بود «تأمین سوخت مازوت هم به‌راحتی انجام نمی‌شود و برای تأمین آن باید فرایند‌های پیچیده‌ای طی شود؛ بعد از اینکه کارخانه‌داران سیمان پول خرید مازوت را به صورت نقدی پرداخت کردند؛ هیئت‌مدیره باید تعهد محضری بدهند که هرگونه افزایش قیمت در روز‌های آینده برای مازوت را بپذیرند و قیمت‌های فعلی مقطوع نیست. در این شرایط تولیدکنندگان مالک مازوت خریداری‌شده نیستند، این در حالی است که پول خرید مازوت را پرداخت کرده‌اند». هرچند وزارت صنعت قطع کامل گاز برخی کارخانه‌های سیمان را رد کرده و از کاهش گاز تحویلی به آن‌ها خبر داده است، اما فعالان صنایع سیمان همچنان از مشکلات عدیده ناشی از کسری گاز می‌گویند. در این میان بخش‌نامه‌های متعددی رسانه‌ای شده مبنی بر اینکه گاز برخی شهرک‌های صنعتی از جمله شهرک صنعتی تهران، قزوین، البرز، سمنان، خراسان و... قطع شده است.

تولید برق زیر فشار کسری گاز

کسری گاز حالا نه‌تن‌ها به‌صورت مستقیم صنایع ایران را زیر فشار قرار داده است که باعث کاهش تولید برق شده و کسری برق نیز مازاد بر کسری گاز تبدیل به پاشنه آشیل صنایع کشور شده است. بر اساس اعلام وزارت نیرو بین ۸۵ تا ۹۰ درصد نیروگاه‌های برق کشور سوخت گاز مصرف می‌کنند و با کسری گاز تولید برق زیر فشار قرار می‌گیرد. این در حالی است که بالغ بر ۱۰ درصد نیروگاه‌های برق ایران نیروگاه‌های برقابی هستند و با بحران آب راندمان آن‌ها کاهش چشمگیر داشته است. بر این اساس مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق گفته است: «از آنجایی که سوخت اصلی نیروگاه‌های کشور گاز است، با افزایش مصرف این سوخت در بخش خانگی و تجاری، ناچار به استفاده از سوخت مایع هستیم که انتقال آن به نیروگاه‌ها نسبت به گاز بسیار سخت‌تر است».

بنا به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو رجبی‌مشهدی توضیح داده که با توجه به افت فشار گاز تأمین برق هم بسیار دشوار شده است. بنا به توضیحات او «بیش از ۹۰ درصد تولید برق نیروگاه‌های حرارتی که از سوخت گاز استفاده می‌کنند و با توجه به رکورد مصرف گاز در بخش‌های خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده کشور در روز‌های اخیر ضروری است برای اینکه تأمین سوخت نیروگاه‌ها و تأمین برق مطمئن و پایدار برای مردم با مشکل مواجه نشود مردم در مصرف برق صرفه‌جوبی کنند».

تعطیلی گسترده ادارات و بانک‌های ایران به دلیل کسری گاز

حالا دامنه کسری گاز از صنایع به اماکن عمومی و ادارات رسیده است و کمبود گاز در روز‌های گذشته مدارس و ادارات استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، همدان، گلستان، خراسان، اصفهان، گیلان، زنجان و... را تعطیل کرد. دامنه این تعطیلی‌ها به بخشی از استان‌های فارس، قم و حتی بوشهر رسید.
در این میان خبر تعطیلی ادارات پایتخت هم منتشر شده است. معاون استاندار تهران عصر جمعه خبر داد: تمامی ادارات، سازمان‌های اجرائی و نهاد‌های استان تهران با هدف کاهش مصرف گاز در روز شنبه ۲۴ دی‌ماه تعطیل خواهند بود.

بیشتر بخوانید: زمستان سخت واقعی رسید؛ توقف صادرات گاز ترکمنستان به ایران!

علاوه بر این، خبر‌ها حاکی از تعطیلی جایگاه‌های سوخت CNG در برخی استان‌ها و مناطق ایران است. علی‌اصغر برومند، مدیر روابط عمومی شرکت نفت خراسان شمالی در همین زمینه به ایسنا گفته است که «جایگاه‌های CNG در این استان تعطیل شده‌اند و علت این امر افت فشار گاز بوده است. زیرا گاز ۲۹ جایگاه CNG قطع و انرژی آن‌ها در اختیار بخش خانگی قرار گرفت». پیش از این انجمن جایگاه‌داران خراسان رضوی هم خبری مشابه را به ایسنا اعلام کرده بود.
همچنین برخی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی در گفتگو با «شرق» می‌گویند که در برخی استان‌های شمالی و استان‌های سردسیر برای تأمین سوخت CNG تاکسی‌های خود دچار مشکل شده‌اند و از نظر معیشتی تحت فشار قرار گرفته‌اند.

وزیر نفت: بیشتر لباس بپوشید

علاوه بر این اخباری از احتمال قطع گاز خانگی در برخی مناطق مانند خواف منتشر شد که وزارت نفت قطع گاز خانگی را تاکنون رد کرده است.
این در‌حالی است که وزارت نفت این روز‌ها به مردم توصیه می‌کند که برای پایداری شبکه گاز در مصرف خود صرفه‌جویی کنند و یکی از بخاری‌های خود را خاموش کنند!
جواد اوجی، وزیر نفت هم چهارشنبه گذشته پس از جلسه هیئت دولت گفته است «در پیک مصرف گاز هستیم. سعی داریم توزیع گاز را مدیریت کنیم، خط قرمز ما مصرف خانگی است و به دستور رئیس‌جمهور اولویت اول وزارت نفت همین است. ما از یک ماه پیش به ۲۶ میلیون مشترک گازی در کشور گفته بودیم که رعایت کنید و بهینه مصرف کنید». وزیر نفت ایران گفته «دمای خانه من ۲۱ تا ۲۲ درجه است به محض اینکه وارد خانه می‌شوم سریع لباس گرم و جوراب می‌پوشم و نمی‌گذارم اسرافی شود. امیدوارم زمستان را بدون قطع گاز خانگی پشت‌سر بگذاریم».

پیش از این احمد زراعت‌کار، رئیس دفتر انرژی سازمان برنامه‌و‌بودجه ایران گفته بود کشور حداقل تا ۲۰ سال دیگر درگیر بحران کمبود گاز است.
عباس اعظمی، سخنگوی شرکت ملی گاز هم درباره وضعیت تولید و مصرف گاز کشور به مهر گفته است: «میزان مصرف گاز نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۵۰ میلیون مترمکعب افزایش داشته و د‌رحال‌حاضر میزان مصرف در بخش خانگی و تجاری به ۶۸۰ میلیون مترمکعب رسیده و پیش‌بینی می‌شود که به ۷۰۰ میلیون مترمکعب نیز برسد، علیرغم این جهش که ایجاد شده محاسبه‌ای که صورت گرفته امروز نسبت به روز مشابه سال گذشته ۱۵۰ میلیون مترمکعب معادل ۶ فاز پارس جنوبی مصرف افزایش پیدا کرده است».

صنعت گاز قربانی کمبود سرمایه

با‌این‌حال واقعیت این است که کمبود سرمایه و تحریم تکنولوژی باعث شده است که تولید گاز مطابق مصرف پیش نرفته و سال به سال کسری گاز در ایران تصاعدی شود.
پیش از این رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران به «شرق» گفته بود که صنعت گاز ایران در کوتاه‌مدت به حدود ۵۰ میلیارد دلار، میان‌مدت به ۹۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار و در بلندمدت به بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد تا تولید گاز در سطح فعلی بماند!
البته جواد اوجی، وزیر نفت هم چندی پیش با اشاره به ناترازی انرژی گفته بود که صنعت نفت و گاز ایران به حدود ۲۶۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد.

به‌جز این برخی کارشناسان به مشکلاتی مانند تحریم و نبود فناوری کافی برای استخراج بیشتر گاز اشاره می‌کنند و می‌گویند که ایران برخلاف بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته و حتی کشور‌های منطقه مانند ترکیه و حتی کشور‌های عربی تنوعی برای سبد مصرف انرژی خود قائل نشده و توجهی به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به وسایل گازسوز نداشته است.
به‌جز این بسیاری از کارشناسان توسعه نسبت به نحوه مصرف گاز در ایران انتقاد داشته و می‌گویند که ایران برخلاف کشور‌های توسعه‌یافته و به‌ویژه آمریکا گاز خود را صرف تولید ارزش‌افزوده نکرده و سهم عمده گاز مصرفی در بخش خانگی استفاده می‌شود.

محمد بحرینیان، کارشناس توسعه در این زمینه به «شرق» می‌گوید: «در ایران قوانین و دستورالعمل‌ها عموما بر ضد تولید صنعتی است و دولت‌ها برای خرید محبوبیت و برخلاف کشور‌های دیگر بخش صنعت را معمولا قربانی مصرف‌کنندگان خانگی کرده‌اند و به‌جای تشویق مصرف‌کنندگان خانگی به استفاده از لوازم کم‌مصرف، هم قطع برق و گاز صنایع در اولویت دولت‌های ایران است و هم قیمت انرژی برای بخش تولید گران‌تر از بخش خانگی است».
او تأکید می‌کند: در بحران برق در تابستان و برق و گاز در زمستان که نشان از ناکارآمدی دولت‌های ایران است، به ناگاه به بسیاری از شرکت‌های مستقر در شهرک‌های صنعتی پیامکی ارسال می‌شود که فورا تعطیل کنید. بدون اینکه به خسارت‌های عظیم مالی و دیگر عوامل زیان‌ده فکری شده باشد و این مسئله وضعیت اقتصادی و زیرساخت‌ها را دشوارتر و بغرنج‌تر می‌کند.