یادنامه‌ای برای عماد افروغ که روز گذشته دیده از جهان فروبست

اقتصاد ۲۴- اگرچه در این اواخر نمی‌خواست او را به صفت اصول‌گرایی جناحی بشناسند، اما تحسین می‌کرد مردمی را که با شعار «اصلاح طلب اصول‌گرا دیگه تمومه ماجرا» به‌وضع موجود اعتراض دارند. دغدغه انقلاب داشت، اما نه آن‌چنان که انقلابی بودن را در تندروی و حذف منتقدان معنا کند.

او تئوریسین «نظریه نقد درون گفتمانی» بود و در مصاحبه‌ای گفت: «جمهوری اسلامی مساوی با گفتمان انقلاب اسلامی نیست. سیاست‌های متناقض و متعارض با انقلاب اسلامی الی ماشاءالله در آن است. به تغییر در قانون اساسی هم رسیده‌ام. مقاله‌ای به‌نام چالش‌های عمده انقلاب اسلامی دارم که در آن دو چالش را ذکر کرده‌ام که یکی از این چالش‌ها فقدان مدیریت منظومه‌ای و دیگری فقدان مدیریت فقهی به‌روز و برپایه توجه به‌شرایط متحول زمانی و مکانی و یا به‌عبارتی دیالکتیک دین و جامعه و مبتنی بر اندیشه‌های فقهی - سیاسی امام (ره) است.»

بعد از ماجرای مهسا امینی هم مصاحبه کرد و هم بار‌ها در رسانه‌ها نوشت و گفت (+فیلم) که مسئولیت حفظ جان مهسا امینی با پلیس بوده و معترض بود که چرا پلیس برای این ترک فعل، عذرخواهی نکرده است.

تصویر روز‌های پایانی عمر در مبارزه با بیماری سرطان

پشیمان از حمایت موسوی و احمدی نژاد

افروغ خود را از اولین افرادی می‌داند که از میرحسین موسوی برای حضور در عرصه دعوت کرده. او در زمستان ۸۷ گفت که پس از صورت گرفتن این امر و حضور موسوی، امید داشته که بسیاری از دغدغه‌هایش رفع شود. اما افروغ از موسوی حمایت نکرد و حتی بعد از انتخابات از این‌که برخی او را به موسوی منتسب می‌کردند گلایه کرد.

بیشتر بخوانید:  آخرین تصویر از مرحوم عماد افروغ

وی حتی پس از انتخابات عنوان کرد که هیچ‌گاه نگفته موسوی چهره‌ای اخلاقی است، اما این‌که وی بخشی از تاریخ ماست قابل انکار نیست. افروغ بیان می‌کند که در ایام انتخابات به موسوی توصیه کرده بود که از گروه‌های سکولار و لیبرال فاصله بگیرد. اگر چه او بعدها، بزرگترین اشتباه تاریخی‌اش را رای به احمدی‌نژاد ارزیابی کرد.

اما او در ۱۴۰۱/۰۹/۲۱ در مصاحبه‌ای عنوان کرد: «کسی ثابت نکرد میرحسین با غربی‌ها در ارتباط فکری و مالی بوده است. هیچ وقت هم نگفتم اعتراضات ۸۸ انقلاب مخملی است و هزینه آن‌را هم دادم».

همچنان که در مصاحبه‌ای دیگر با خبرآنلاین درباره اتفاقات سال ۸۸ گفت: «اتفاق سال ۸۸ را پیش‌بینی کرده بودم. گفته بودم که مردم به‌خیابان می‌ریزند. چرا نتایج انتخابات را زودهنگام اعلام می‌کنید. اجازه بدهیم حکمیتی بیاید که البته این حکمیت بعد از این اتفاقات رخ داد. به در و دیوار زدم و سعی کردم به بیت رهبری بگویم مراقب باشید، اعلام نکنید حالا اگر اعلام هم می‌کنید مراقب باشید نزنید، بخورید. متاسفانه توجه نشد. بگذریم، نمی‌دانم به ایشان انتقال یافت یا خیر؟ فقط می‌دانم که به رابط ما گفته بودند ما خودمان مشاور داریم. ایشان هم اگر چیزی برای گفتن دارند مکتوب کنند.»

آغاز بیماری سرطان و شیمی درمانی

او در مصاحبه‌ای با خبرآنلاین گفت: «درگیر کار‌های شیمی‌درمانی هستم.» حالش را جویا شدیم و مراحل درمانش را توضیح داد. گفت که سرطان روده‌اش رفع شده، اما آن سرطان چند لکه سیاه بر کبدش به یادگار گذاشته که باید تا محوشدن‌شان شیمی‌درمانی ادامه یابد. حرف‌ها بیشتر درباره خودش شد. از گذشته‌اش؛ این‌که در تمام این سال‌ها برای زبان سرخش چه فشار‌هایی را متحمل شده است. از برنامه پارک ملت حرف زدیم و جنجال‌های بعد از آن.»

او در ادامه مصاحبه، با بازخوانی دوران دولت اصلاحات، به نقش افرادی با سابقه مشاغل پرداخت که اطراف آقای خاتمی حلقه زده بودند و معتقد بود: «این‌ها نمی‌توانستند منادی آزادی باشند» او در بیان استدلالش توضیح داد که «کلا امنیتی‌ها شاکله‌ای دارند که دیگران نباید بشنوند، ببینند و بخوانند. چنین نیرو‌هایی نمی‌توانند پرچم آزادی را بر دوش بگیرند. کسی که سابقه آزادی‌خواهی ندارد، نمی‌تواند آزادی‌خواه باشد.»

این استاد دانشگاه، خطاب به مسئولان فرهنگی و دغدغه‌مند در حوزه حجاب گفت: «خانمی که حجاب ندارد، چه کسی می‌تواند بگوید که عفیفه نیست؟ چه کسی می‌تواند بگوید که این خانم حجاب باطن ندارد؟ و برعکس، اگر کسی حجاب ظاهر دارد، چه کسی می‌تواند بگوید که الزاما عفیف است؟ این داوری‌ها را نکنید تا زنان و مردان ما خودشان متوجه بشوند که اگر باحجاب باشند هم زیباترند هم کریم‌تر و هم ارزشمندتر و هم به لحاظ ارزش فرهنگی جامعه، مقبول‌ترند و قدرت کلام و نفوذ کلام‌شان بیشتر است.»

فرمان فراموش شدن امام (ره) درباره حریم خصوصی

افروغ معتقد بود فرمان هشت ماده‌ای امام (ره) خطاب به نیرو‌های امنیتی و قضایی، یکی از شاهکار‌های امام است و مبتنی بر تفکیک حریم خصوصی از عرصه عمومی است. او در مصاحبه‌ای گفت که فرمان هشت ماده‌ای امام (ره) «مبتنی بر تفکیک مسائل اخلاقی شخصی از مسائل سیاسی است. برای تک تک بند‌های این فرمان شرح نوشتم و در کتاب درآمدی بر اخلاق و سیاست، نقدی بر ماکیاولیسم منتشر کردم. امام در آن فرمان مسائل اخلاقی را از مسائل سیاسی جدا می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که گزاره «در نظام‌های سیاسی خاص همه چیز سیاسی است جز سیاست» تحقق پیدا کند. امام در واقع با این گزاره مخالفت می‌کنند و می‌فرمایند همه چیز سیاسی نیست»

توصیه‌های مهم به مسئولان قبل از مرگ

عماد افروغ قبل از فوت، برای عبور کشور از وضعیت موجود دو توصیه داشت:

اول: پرداختن به مسائل اشتغال، بیکاری و شکاف طبقاتی بود تا آشفتگی و سردرگمی جوانان درباره آینده حل عملی شود. به گفته او، باید نخبگانی عاری از دسته‌بندی‌های سیاسی راست و چپ راه‌حل بدهند و به راه‌حل‌ها عمل کنند، نه این‌که تنها نمایشی اجرا کنند و کار خود را اصلاح نکنند.

دوم: حتماً باید اعتماد مردم به حاکمیت بازسازی شود و این وقتی می‌شود که صاحبان قدرت اعتبار قدرت داشته باشند، یعنی پاسخگوی نیاز‌های واقعی مردم باشند و از فریب و دروغ هم اجتناب کنند. این‌ها راه‌حل‌های اصولی است که اتفاقاً انطباق با انقلاب اسلامی هم دارد. اما رفتار‌ها و سیاست‌هایی در جمهوری اسلامی می‌بینیم که هیچ ربطی به انقلاب اسلامی ندارد.

اندیشمند معتدل و با انصاف

افروغ در سال ۱۳۶۵ از دانشگاه شیراز کارشناسی جامعه‌شناسی و در سال ۱۳۶۹ از همین دانشگاه کارشناسی ارشد گرفت. وی دکتری جامعه‌شناسی را از دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۷۶ دریافت کرد و در سال ۱۳۷۳ به‌عنوان دانشجوی نمونه کشور در مقطع دکتری شناخته شد.

از سال ۱۳۷۶ به مدت ۶ سال عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس بود. از سال ۱۳۸۲ به عنوان عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی فعالیتش را آغاز کرد و مدیر گروه علم و دین این پژوهشگاه بود. همچنین عضو پژوهشگاه علوم انسانی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و رئیس گروه جامعه‌شناسی دانشگاه باقرالعلوم بود.

از سوابق دیگر شغلی وی می‌توان به مدیر گروه اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری ۷۳–۷۲ مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه تربیت مدرس ۷۷–۷۶، مسئول گروه سیاست داخلی کمیسیون داخلی، دفاعی و امنیتی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام ۷۷–۷۹، مدیر گروه فرهنگ، هنر و تاریخ شبکه یک صدا و سیما ۸۲–۸۰، تدریس در دانشگاه‌های مختلف، دبیر و مسئول کمیته علمی همایش‌های روشنفکری در ایران و موازین توسعه و ضد توسعه فرهنگی کلان‌شهر تهران اشاره کرد. افروغ در یکی از روستا‌های شهرستان سوادکوه در منطقه لفور در ۵۰ کیلومتری قائمشهر زندگی می‌کرد.

او در ۶۵ سال زندگی خود علاوه بر کسوت استادی دانشگاه و نمایندگی مجلس، به تالیف و ترجمه کتاب‌های حوزه جامعه شناسی نیز پرداخت. از مهمترین آثار تالیف و ترجمه او عبارت است از:

ماقال و من قال، سه جلد، خاطرات عماد افروغ از ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۱
ترجمه کتاب «قدرت، نگرشی رادیکال، تألیف استیون لوکس»
فضا و نابرابری اجتماعی
ایجاد فضای نابرابری‌های اجتماعی
فرهنگ‌شناسی و حقوق فرهنگی
چشم‌اندازی نظری به تحلیل طبقاتی و توسعه
چالش‌های کنونی ایرانی
اسلام و جهانی شدن
رنسانس دیگر
ترجمه کتاب «روش در علوم اجتماعی، رویکردی رئالیستی»، تألیف آندرو سایر
هویت ایرانی و حقوق فرهنگی
انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن
ما و جهانی شدن
مناقشه حق و مصلحت و بن‌بست دانشجویی
محتواگرایی و تولید علم
گفتگو ابزار یا گفتمان
حقوق شهروندی و عدالت
روشن فکری و اصل‌گرایی فلسفی
ارزیابی انتقادی نهاد علم در ایران
عماد افروغ در روز بیست و پنجم سال ۱۴۰۲ شمسی مقارن بیست و سوم ماه رمضان۱۴۴۴ قمری، دیده از جهان فروبست.