چرا بورس سقوط کرد؟

اقتصاد۲۴- ریزش ۱۵/ ۵درصدی شاخص کل در روز گذشته و ریزش حدود ۹درصدی در مجموع این دو روز باعث شد برخی با استناد به بند ۳ ماده ۴ دستورالعمل اجرایی شرایط اضطراری موضوع ماده ۳۲ قانون بازار و اوراق بهادار، خواستار تعطیلی یا توقف بازار شوند. این در حالی بود که اکثر تحلیلگران اصلاح شاخص را امری طبیعی و گذرا دانسته و تاکید کردند تعطیلی بازار اثرات زیان‌باری خواهد داشت. در نهایت رئیس سازمان بورس در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «بازار را نمی‌بندیم.»

از طرف دیگر گرچه اصلاح ۹درصدی بعد از حدود ۳۰درصد رشد پیوسته برای شاخص کل از طرف تحلیلگران امری قابل‌پیش‌بینی تلقی می‌شد، اما حضور فعال حقوقی‌ها و بازارگردانان در صف‌های فروش بر این شائبه که بازار به صورت دستوری در حال ریزش است دامن زد. در فضای مجازی عنوان شد سیاستگذار به دنبال توقف رشد بورس است و برخی از تحلیلگران نیز به شنیده‌های غیررسمی مبنی بر برگزاری جلسات یا تماس‌هایی اشاره کردند که حقوقی‌ها و بازارگردانان را موظف به فروش سهام و عدم‌فعالیت برای جمع‌آوری صف‌های خرید می‌کرد. اما در میان بازار داغ ضد‌و‌نقیض‌گویی در خصوص آنچه در بازار سرمایه در جریان است، ذکر یک نکته کلی لازم است، آن هم اینکه اصلاح بعد از رشد امری کاملا طبیعی در بازار سرمایه است و در این میان اگرچه انتظار می‌رود نقش حمایتی بازارگردانان و حقوقی‌ها در این شرایط پررنگ‌تر باشد تا شاهد صف‌های فروش ترس در بازار نباشیم، اما بر اساس پیش‌بینی‌های موجود ادامه روند اصلاح تا انتهای هفته متوقف و در ادامه بازار در نقاط تعادلی معامله خواهد شد.

تعطیلی بورس به ضرر همه

علی عصاری، تحلیلگر بازار سرمایه، در خصوص تعطیلی بازار عنوان کرد: طبق بند ۳ ماده ۴ دستورالعمل اجرایی شرایط اضطراری موضوع ماده ۳۲ قانون بازار و اوراق بهادار، سیاستگذار یا سازمان بورس این اختیار را دارد که بازار را تعطیل کند، اما این اقدام تبعات منفی زیادی دارد. افت بیش از ۵درصدی شاخص کل بی‌سابقه نیست و شاخص کل در سال ۸۷، ۳/ ۵درصد افت کرد و در سال ۹۳ همزمان با بازگشایی پالایشی‌ها ۵/ ۵درصد افت را نیز تجربه کرد. وی با اشاره به اینکه ریزش اخیر شاخص کل شوک عجیبی به بازار سرمایه وارد کرد، گفت: البته انتظار این اصلاح می‌رفت. شاخص کل احتیاج به استراحت داشت، اما زمانی که روند بازار بیش از حد مثبت است باید منتظر چنین روز‌هایی باشیم که دو روز پشت سر هم شاخص چنین اصلاحی کند.

بیشتر بخوانید:  چرا دوشنبه‌ی بورس سیاه شد

عصاری معتقد است اصلاح سنگین بازار سرمایه در نتیجه خروج سرمایه کد‌هایی است که سرمایه سنگینی در بورس دارند. این تحلیلگر بازار سرمایه در این خصوص اظهار کرد: پولی وارد بازار سرمایه شده که از جنس بازار نبوده و بسیار قدرتمندتر است و احتمالا همان کد‌ها با همان رانت‌ها اکنون از بازار خارج شدند و مجددا در این دو روز بلای سال ۹۹ را با شمایلی دیگر بر سر بازار سرمایه آوردند. امیدوارم خروج این پول‌ها به اتمام رسیده باشد و راه را برای کسانی که می‌خواهند در این بازار فعالیت کنند باز بگذارند. متاسفانه ورود این‌گونه پول‌ها شرایط ناپایداری را برای بورس به وجود می‌آورد و بازار سرمایه را درگیر داستان‌هایی می‌کند که در نتیجه آن حباب‌های مثبت و منفی ایجاد می‌شود و سهامداران فقط در فکر فرار یا ورود هیجان‌زده هستند.

وی در خصوص فعالیت بازارگردانان و حقوقی‌ها در بازار سرمایه نیز گفت: قطعا بازارگردان‌ها تلاش خود را کردند، اما حجم و اندازه پول به قدری زیاد بوده که آن‌ها هم نتوانستند کاری کنند یا شاید آن‌ها هم از موضوع اطلاع داشتند و در این موج فروشنده بودند.

تبعات منفی بازار دستوری

عصاری در ادامه به برگزاری جلسه‌ای با حقوقی‌ها و بازارگردانان برای کنترل بازار اشاره و عنوان کرد: برگزاری این جلسه فقط در حد شنیده‌های رسمی است و نمی‌توانم آن را تایید یا رد کنم، اما گفته می‌شود به آن‌ها اعلام شده که صرفا جانب فروش را بگیرند. اما به نظر من این کار درستی نیست. بورس دستوری و دستکاری‌شده تبعات به‌شدت منفی دارد. در ماه‌های اخیر اعتماد از‌دست‌رفته آرام‌آرام داشت به بازار سرمایه برمی‌گشت و شاهد بازار سالمی بودیم، اما مجددا رفتار‌های دستوری در بازار دیده شد.

برای مثال شنبه صف خرید خودرو قفل بود به طوری که امکان خرید وجود نداشت و روز یکشنبه صف فروش قفل شد، به طوری که امکان فروش وجود نداشت. این سرما و گرمای حداکثری ضربات جدی به بازار سرمایه خواهد زند. بورس اگر بتواند مستقل عمل کند جای امیدواری هست، اما اگر دوباره وارد داستان ورود نقدینگی‌های شبهه‌دار شود قطعا سهامداران را با ضرر‌های زیادی مواجه خواهد کرد.

اصلاح عادت بورس است

احمد اشتیاقی، دیگر تحلیلگر بازار سرمایه، نیز در خصوص اصلاحات اخیر بازار گفت: این عادت بازار سرمایه است که همیشه بعد از رشد‌های ۱۵ تا ۲۰درصدی در حد ۵درصد اصلاح کند، چند روز در نقاط تعادلی معامله شود و مجدد روند رشد خود را ادامه دهد. اما در روند اخیر بازار در مقاطعی که باید اصلاح نکرد. از ابتدای امسال تا اولین روز معاملاتی هفته جاری بازار به طور مستمر رشد کرد. شاخص از محدوده یک‌میلیون و ۹۵۰هزار واحد تا دو‌میلیون و ۵۰۰هزار واحد بالا آمد و در هیچ‌یک از پله‌های ۱۵درصدی رشد اصلاح نکرد.

وی ادامه داد: این اتفاق باعث شد فضای رشد شارپی بورس در ذهن افراد تازه‌وارد ایجاد شود و در نتیجه این موضوع شاهد بودیم که بخشی از نقدینگی‌های جدید به سهم‌های کوچک و هم‌وزن و بعضا سهامی که به نوعی از ارزش‌های ذاتی خود عبور کردند اختصاص یافت. این اتفاق باعث شد رئیس سازمان بورس و مقامات دیگر نگران تکرار اتفاقات سال ۹۹ باشند و از این دست اظهار نگرانی‌ها نیز در بازار شدت گرفت. توقف خرید حقوقی‌ها، کاهش حداکثر خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت و کاهش حد نصاب خرید سهام توسط صندوق‌های درآمد ثابت نشان داد سازمان بورس می‌خواهد رشد شتابان بورس را مدیریت کند.

این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: در این میان موضوعی که به صورت غیررسمی مطرح می‌شود نیز این است که در ابتدای هفته جاری به حقوقی‌هایی که صف‌های قوی داشتند اعلام شده بفروشید و این عرضه‌ها در شاخص دومیلیون و ۵۵۰هزار واحدی در بازاری که بیش از ۸۰درصد فعالان آن روزانه و نوسان‌گیر هستند بازار را معکوس کرد.

اشتیاقی بیان کرد: آنچه اهمیت دارد این است که در نهایت پولی از بازار خارج نمی‌شود و افرادی که امروز فروشنده هستند نیز با لحاظ مباحث تکنیکالی می‌فروشند تا پایین‌تر بخرند. در غیر این صورت کماکان اعتقاد بر این است که بازار سرمایه حبابی نداشته و با لحاظ کردن دلار ۴۰هزار تومانی مرکز مبادله نزدیک به ارزش ذاتی مورد معامله قرار می‌گیرد. اگر ما پتانسیل افزایشی دلار را در مرکز مبادله در نظر بگیریم که با توجه به شرایط حال حاضر نیز این احتمال پررنگ است، مجددا رشد سودآوری برای شرکت‌های بزرگ و بنیادی فراهم می‌شود.

وی افزود: بنابراین به نظر می‌رسد اصلاح دیروز و یکشنبه بیشتر به نوع معاملاتی که در بورس انجام می‌شود برمی‌گردد. این دو روز اصلاح به این افراد تلنگری می‌زند و افرادی که می‌خواهند پول جدید بیاورند نیز متوجه می‌شوند که ذات بازار به این شکل است که دچار نوسان کاهشی شود و باید با تحقیق و مطالعه سرمایه‌گذاری کرد. اگر نگاه سهامداری، حضور در مجامع و کسب سود از سود‌های تقسیمی باشد جای نگرانی نیست و بازار در نهایت تا انتهای هفته به نقاط تعادلی و سپس مجددا روند افزایشی برمی‌گردد.