آذربایجان و ایران وارد جنگ می‌شوند؟

اقتصاد۲۴- روابط ایران و آذربایجان پس از حادثه سفارت جمهوری آذربایجان در تهران وارد مسیر پرچالش و بحث و برانگیزی شده است که نقش کشور‌های ثالث روز به روز در آن نیز پر رنگ‌تر می‌شود. اما علی رغم تمام بدبینی‌ها پس از چند دور مذاکره تلفنی وزرای خارجه دو کشور در چند هفته اخیر تنش‌ها در روابط به میزان قابل توجهی کاهش یافته و نامه‌های مناسبتی - به دور از اتهام زنی متقابل - میان رهبران و مقامات تبادل شده است.

به نظر می‌رسد مقامات نظامی دو کشور به صورت ضمنی نیز اعلام کرده اند که اختلافات سیاسی میان دو همسایه نباید به درگیری نظامی منجر شود. اما با این حال هنوز بسیار زود است که بگویم اختلافات جدی میان تهران و باکو حل و فصل شده و دو کشور می‌توانند وارد مسیر عادی سازی روابط شوند.

اختلافات مدنظر تنها از مسیر مذاکرات جدی و شفاف قابل حل هستند، اما دو طرف فعلا برای آغاز مذاکرات رسمی محافظه کاری به خرج می‌دهند و انتظار را بر عجله ترجیح می‌دهند.

بیشتر بخوانید:  شعله جنگ در یک قدمی ایران روشن شد/ حملات توپخانه‌ای متقابل ارمنستان و آذربایجان

پورتال تحلیلی Middle East Eye در مقاله‌ای نوشت بحران اخیر بالاترین میزان خطر بروز درگیری نظامی میان ایران و ج. آذربایجان را رقم زده است، هرچند تنش ها، اتهام زنی‌های شدید مقامات به یکدیگر و جنگ رسانه‌ای بین دو کشور با روندی کاهشی همراه بوده، اما همچنان نیرو‌های نظامی دو کشور ارزیابی آماده باش کامل برای درگیری نقطه‌ای و گسترده دارند.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که ایران هیچگاه به سمت درگیری مستقیم با ج. آذربایجان حرکت نمی‌کند و در صورت اوج گرفتن درگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان، تلاش می‌کند تا با حمایت از ارمنستان راه مذاکره با آذربایجان را باز کند. اما در صورت درهم شکستن خط قرمز‌های ایران در منطقه قفقاز، ایران راهی جز مداخله مستقیم برای تامین منافع ملی خود در منطقه ندارد.

آذربایجان به اتکای برخی همپیمانان غربی و منطقه‌ای از جمله اسرائیل و ترکیه، تلاش می‌کند تا به نحوی سیاست مهار اقدام جدی را در مقابل ایران اجرا کند. ایران نیز از یک سو برای حل مساله با ترکیه همکاری می‌کند و از سوی دیگر پیش بینی شرایط بدتر منطقه‌ای را کرده است.

بازیگران منطقه‌ای توافق دارند که بروز درگیری نظامی در راستای منافع هیچ یک از کشور‌های منطقه نیست و باید هرچه سریع‌تر این مساله را از طریق مذاکرات مستقیم و یا غیر مستقیم حل کرد.

نکته‌ای که ج. آذربایجان نباید بیش از حد بر روی آن حساب کند تامین امنیت از سوی اسرائیل است. شاید عامل اسرائیل برای آرام کردن مقطعی اوضاع خوب به نظر برسد، اما برای دراز مدت پر رنگ شدن نقش اسرائیل در منطقه قطعا به یک عامل تنش زا و اختلاف آفرین تبدیل خواهد شد.