انتشار نسخه محرمانه گزارش واشنگتن در مورد خروج از افغانستان

اقتصاد۲۴- وزارت امور خارجه آمریکا روز جمعه نسخه محرمانه گزارش خود در مورد خروج آشفته از افغانستان را بعد از حدود دو سال منتشر کرد که در آن از «اشتباهات» دولت بایدن در مدیریت بحران تخلیه از کابل «شدیدا انتقاد» شده است.

در گزارش آمده که تصمیم‌های دو رئیس جمهور آمریکا برای خروج از افغانستان، دیپلمات‌های وزارت خارجه را با چالش‌های جدی مواجه ساخت که در پی حضور قوی و دوام‌دار در کابل بودند.

در پایان یک کنفرانس خبری در کاخ سفید در روز جمعه از جو بایدن در مورد خروج از افغانستان نیز سوالی پرسیده شد، که آقای بایدن به طور مشخص به یافته‌های این گزارش یاد نکرد، اما گفت:

«نه، نه. همه شواهد در حال بازیابی هستند. یادتان است در مورد افغانستان چه می‌گفتم؟ گفتم القاعده [باید]آنجا نباشد. گفتم که آنجا نباشد. گفتم از طالبان [در این زمینه]کمک بگیریم. حالا چه رخ داده؟ چه می‌گذرد؟ رسانه خود را مرور کنید. حق با من بود.»

وزارت خارجه طالبان در بیانیه‌ای با این برداشت از سخنان جو بایدن که «گروه‌های مسلح در افغانسنتان نیستند» از آن استقبال کرده است.

عبدالقهار بلخی، سخنگوی وزارت خارجه طالبان گفته است: «ما اظهارات جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده در مورد عدم وجود گروه‌های مسلح در افغانستان را به منزله اعتراف به واقعیت می‌دانیم و اعلام می‌کنیم که گزارش اخیر تیم نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل مبنی بر حضور و فعالیت بیش از بیست گروه مسلح در افغانستان را رد می‌کند.»

گزارش چهاردهم کمیته تحریم‌های سازمان ملل که براساس گزارش‌های اعضای شورای امنیت در اوایل ماه جون/ژوئن منتشر شد، می‌گوید ارتباط میان حکومت طالبان و شبکه القاعده و «تحریک طالبان پاکستان» (تی‌تی‌پی) «همچنان قوی و به‌هم پیوسته» مانده و در حکومت طالبان «طیفی از گروه‌های تروریستی آزادی مانور بیشتری» دارند و حکومت طالبان «به‌خوبی از آن بهره‌برداری» می‌کند.

گزارش شورای امنیت افزوده که «خطر تروریسم هم در افغانستان و هم در منطقه در حال افزایش است.»

زلمی خلیلزاد، نماینده وقت آمریکا در امور صلح افغانستان در سال ۲۰۲۱ نیز در توییتی گفته است که اظهارات آقای بایدن براساس ارزیابی جدید اداره امنیت ملی آمریکا است که سه نکته از آن را خاطرنشان ساخته از جمله: «القاعده تاسیسات کمی در افغانستان دارد و احتمال کمی دارد که قابلیت حمله مستقیم از افغانستان در سال ۲۰۲۴ را داشته باشد؛ و القاعده در صورتی که تصمیم به حمله در سطح جهانی بگیرد روی توانایی گروه‌های وابسته خود در خاورمیانه و آفریقا حساب می‌کند.»

بیشتر بخوانید:  انتقاد ترامپ از نحوه خروج آمریکا از افغانستان

بررسی محرمانه وزرارت خارجه آمریکا چه می‌گوید؟

تخلیه آشفته آمریکا از کابل در آگست ۲۰۲۱ جدی‌ترین بحران خروج از زمان سقوط سایگون، پایتخت ویتنام جنوبی در سال ۱۹۷۵ است که سایگون بدست نیرو‌های ویتنام شمالی افتاد.

در دو سال اخیر تصمیم نهایی پایان دادن به ماموریت نظامی آمریکا در افغانستان از سوی جو بایدن و نحوه خروج آخرین سربازان و روند تخلیه آشفته در روز‌های پایانی ماه آگست ۲۰۲۱ با انتقاد‌های زیادی از جمله از سوی دونالد ترامپ مواجه شده است.

یافته‌های بررسی وزارت خارجه آمریکا می‌گوید «تصمیمات ترامپ و بایدن، رئیسان جمهور برای پایان دادن به مأموریت نظامی ایالات متحده در افغانستان پیامد‌های جدی برای دوام دولت افغانستان و امنیتش داشت.»

در بررسی وزارت خارجه فاش شده که زمانی که طالبان سریعا در حال پیشروی به سمت کابل بود، مقام‌های آمریکایی تخمین‌های متفاوت در مورد زمان مقاومت در برابر طالبان داشتند و به نحو موثری برنامه‌ای برای بدترین سناریو نداشتند و متکی به «تضمین‌های» رئیس جمهور وقت افغانستان شده بودند که «تمرکز بر دفاع از کابل می‌کند و می‌توانند طالبان را مدتی دور نگه دارند.»

در بررسی وزارت خارجه مانند بررسی پیش‌تر کاخ سفید به گزارش‌های دیپلمات‌های آمریکایی در ماه جولای/ژوئن سفارت آمریکا در کابل اشاره شده که در مورد سقوط قریب الوقوع حکومت اشرف غنی هشدار می‌دادند و خواستار تسریع روند تخلیه می‌شدند.

در ماه اپریل کاخ سفید بخش‌هایی از بررسی خود را منتشر کرد. وزارت خارجه و کنگره نیز بررسی خود را انجام داده‌اند.

خلاصه‌ای از بررسی وزارت خارجه به صورت روشن‌تری بیان کرده که رئیس جمهور «روند یک تصمیم گیری سنجیده‌شده، سریع، دقیق و فراگیری را روی دست گرفت»، اما توسط سلف خود، دونالد ترامپ محدود شده بود.

با تغییر دولت در واشنگتن در بررسی اشاره شده که بسیاری از افسران کلیدی سفارت تنها چند هفته پیش‌تر از سقوط به افغانستان آمده بودند.

وزارت خارجه آمریکا حدود یک چهارم (۲۱ صفحه) از گزارش ۸۰ صفحه‌ای محرمانه خود را بر اساس مصاحبه با ۱۵۰ مقام از دولت فعلی و قبلی آمریکا منتشر کرده است.

سفارت آمریکا در کابل از بزرگترین نمایندگی‌های این کشور در جهان تا پیش از آگست ۲۰۲۱ بود و پس از روی کار آمدن طالبان به دوحه قطر منتقل شده است.

در بخشی از یافته‌های این بررسی آمده است: «زمانی که دولت ترامپ قدرت را ترک کرد، سؤالات کلیدی در مورد اینکه چگونه ایالات متحده مهلت می ۲۰۲۱ را تکمیل کند، بی پاسخ ماند؛ ضرب‌الاجل برای خروج کامل نظامی، چگونه ایالات متحده حضور دیپلماتیک خود را در کابل حفظ کند و برای کسانی که واجد شرایط برنامه ویزای مهاجرت ویژه (اس‌آی‌وی) و همچنین سایر افغان‌های در معرض خطر چه باید کرد.»

رسانه‌های آمریکایی که بخش‌های این گزارش وزارت خارجه را دیده‌اند، گزارش داده‌اند که خروج سریع از پایگاه بگرام در حومه کابل و میدان‌هوایی/فرودگاه کابل در آگست ۲۰۲۱ به عنوان تنها راه عملیات تخلیه از کشور دیپلمات‌ها را مواجه با «دشواری‌های درهم» کرده بود.

حمله انتحاری در ۲۷ آگست که داعش مسئولیت آن را برعهده گرفت، بیش از ۲۰۰ کشته و حدود ۴۰۰ زخمی برجا گذاشت از جمله ۱۳ سرباز آمریکایی کشته شدند که جو بایدن با انتقاد‌های زیادی مواجه کرد.

بررسی وزارت خارجه نشان می‌دهد که «نابسامانی در بالاترین سطوح دولت» وجود داشت. در حالی که در گزارش کاخ سفید به دستور آمادگی در «همه موارد احتمالی» به آژانس‌های آمریکایی یاد شده بود.

روشن نیست که این گزارش کنگره آمریکا را که به طور جداگانه یک بررسی خروج از افغانستان را کار می‌کند را راضی می‌کند یا نه.