سرنوشت فعالیت استارلینک در ایران

اقتصاد۲۴- در تعریف اینترنت ماهواره‌ای گفته شده که امواج از طریق ماهواره ارسال می‌شود و کاربر برای دریافت آن باید از تجهیزات مخصوص آن یعنی دیش و دریافت کننده امواج استفاده کند. کارشناسان معتقدند اگر این نوع از اینترنت فراگیر شود، احتمال تولید تجهیزات آن با قیمت کمتر هم ممکن خواهد بود یا حتی سیم کارت‌هایی مانند آنچه در تلفن ماهواره‌ای استفاده می‌شود، تولید خواهد شد، اما هنوز برای رسیدن به این مراحل زود است.

اما نکته قابل توجه این است اینترنت ماهواره‌ای بیشتر در شرایطی به کار می‌رود که دسترسی معمولی به اینترنت (کابلی، فیبر نوری، دایال-آپ و بی سیم) امکان پذیر نیست یا از کیفیت پایینی برخوردار است. ماهواره می‌تواند با توجه به ویژگی‌های ذاتی خود همچون پایداری، انعطاف‌پذیری، تأخیر کم و تأمین ظرفیت قابل ملاحظه و ارزان‌قیمت، کمک شایانی در کاهش شکاف دیجیتال در کشور و سیگنال‌رسانی به مناطق محروم و دورافتاده داشته و به عنوان بخش مهمی در لایه زیرساخت و خدمات پایه معماری شبکه اینترنت نقش‌آفرین است. در این راستا شرکت فضایی اسپیس‌ایکس پروژه اینترنت ماهواره‌ای "استارلینک" را در سال ۲۰۱۵ با هدف فراهم کردن پوشش گسترده اینترنت آغاز کرد.

در ایران مرکز ملی فضای مجازی در سال‌های گذشته، رویکرد خود را درباره منظومه‌های ماهواره‌ای اینگونه مطرح کرد که اپراتور‌های ماهواره‌ای ملزم به فعالیت طبق معاهدات بین‌المللی در حوزه فضایی و اصول و مقررات سازمان ملل و اتحادیه‌های تخصصی مربوطه هستند و باید قوانین و مقررات ملی کشور‌ها را برای حفظ استقلال و حاکمیت دولت‌ها در حوزه ارتباطات و صیانت از گذرگاه‌های رسمی تبادل اطلاعات را به منظور جلوگیری از هرج و مرج و مقابله با جرایم سایبری رعایت کنند.

بیشتر بخوانید:  تنها چند گام تا اینترنت ماهواره‌ای

در نهایت با گذشت زمان، با شروع پاییز در سال گذشته خبر‌هایی مبنی بر فعالیت اینترنت ماهواره‌ای منتشر شد؛ در واقع مدیرعامل این شرکت اعلام کرد نزدیک به ۱۰۰ استارلینک فعال در ایران دارد. ایران هم به موازات گسترش فعالیت اینترنت ماهوراه‌ای در سایر کشور‌ها موضع خود نسبت به این موضوع را اعلام کرده است.

در این راستا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره امکان فعالیت استارلینک در کشور گفته است که از فعال شدن اپراتور‌هایی که اینترنت ماهوره‌ای ارائه می‌دهند استقبال می‌کنند و در حال حاضر سه اپراتور هستند که اینترنت ماهوره‌ای را در نقاط دورافتاده روستایی ارائه می‌کنند.

او تأکید کرد طبق قواعد بین المللی هر اپراتور اینترنت ماهواره‌ای که بخواهد در قلمروی یک کشور سرویس ارائه کند باید قواعد سرزمینی آن کشور را رعایت کند. طبق گفته وی، این قواعد به همه این اپراتور‌ها از جمله استارلینک ابلاغ شده است و اگر این قواعد را بپذیرند، از فعالیت آن‌ها استقبال می‌کنند؛ در واقع ۳۰۰۰ روستا وجود دارد که هنوز به اینترنت متصل نیستند که با این اقدام می‌توان آن‌ها را به اینترنت متصل کرد.

اما اخیرا با پیگیری‌های حقوقی بین المللی وزارت ارتباطات «استارلینک» ملزم به رعایت قوانین سرزمینی جمهوری اسلامی ایران شده است. درواقع اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) اعلام کرد که ارایه خدمات از سوی استارلینک در مرز‌های جمهوری اسلامی ایران به دلیل عدم رعایت قوانین سرزمینی، غیرمجاز است.

درباره جزئیات این اتفاق می‌توان گفت مطابق یکی از قطعنامه‌های ITU، ارایه خدمات از سوی یک شرکت خارجی در چارچوب مرز‌های کشور دیگر منوط به دریافت مجوز از سوی آن کشور است که در بررسی‌های به عمل آمده مشخص شد استارلینک برای ارایه اینترنت ماهواره‌ای هیچ مجوزی را تاکنون از جمهوری اسلامی ایران دریافت نکرده است؛ بنابراین مصوبه اخیر اتحادیه بین المللی مخابرات زمینه را برای فعالیت قانونی استارلینک در ایران فراهم می‌کند.