کدام گسل پایتخت فعال شده است؟

اقتصاد۲۴-ساعت ۷ صبح امروز زلزله‌ای به بزرگی ۳.۴ ریشتر بخش‌هایی از شرقِ تهران را لرزاند، زلزله‌ای که می‌توانست خیلی بزرگ‌تر از این باشد و خسارات جانی و مالی زیادی را بر شهر تحمیل کند، طوری‌که یک زلزله‌شناس به خبرآنلاین گفته است: «بزرگی آن می‌توانست به ۷.۵ هم برسد.»

کدام گسل فعال شد؟

عضو پژوهشگاه زلزله‌شناسی درباره زلزله امروز تهران می‌گوید: «زلزله قیامدشت با بزرگای ۳.۴ ساعت ۷:۰۴ صبح سه شنبه ۲۰ تیر، در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق تهران در محدوده گسل ایوانکی در جنوب شرق تهران نشانگر فعال بودن پهنه گسله ایوانکی است، دلیل آن نیز رخداد همین زلزله‌های کوچک است، این پهنه گسله که انتهای شمال غربی آن به منطقه ١٥ تهران، می‌رسد، توان لرزه‌زایی تا بزرگای ٧.٥ را دارد.»

مهدی زارع با بیان این‌که «این گسل در ۱۷ مهر ۱۳۸۸ و البته ۳ اسفند ۱۳۸۹ دو زلزله به بزرگای ۴ نشان داده»، گفت: «این گسل سابقه رخداد زمین‌لرزه‌های تاریخی را دارد و به احتمال زیاد زلزله‌های تاریخی ٧٤٣ میلادی و ٨٥٥ میلادی که ری را ویران نموده با جنبش این گسل رخ داده‌اند. همچنین زلزله به صورت خوشه (فوج لرزه) در سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۲ در اثر جنبایی این گسل رخ داده است.»

در ادامه این زلزله شناس می‌گوید: «بر اساس این تک رخداد زلزله کوچک هیچ استنتاجی مبنی بر احتمال وقوع یا غیر محتمل بودن یک زلزله بزرگ بعدی در تهران نمی‌توان انجام داد.»

زارع با بیان این‌که «راه‌اندازی سامانه هشدار پیش هنگام زلزله به منظور افزایش امکانات زیرساختی پایش لرزه‌ای تهران می‌تواند به‌کاهش ریسک زلزله در تهران کمک کند» افزوده است: «برآورد احتمال رخداد‌های لرزه‌ای با پایش علمی براساس اطلاعات علمی دست اول میسر است و شبکه لرزه نگاری کشور در صورت توسعه و ساماندهی به صورت برخط و تجهیز با دستگاه‌های مدرن و برخط (سنجشگر‌های باند پهن زلزله نگار و شتابنگاری، ژئوفیزیکی و ژئودتیک) می‌تواند به برآورد و پیش‌یابی زلزله‌های مهم بعدی و تعیین پهنه‌های پرتنش از نظر رخداد زلزله بعدی کمک کند.»

زلزله خطرناک سال هاست در تهران رخ نداده است

مطالعه‌ای جدید نشان داده که امکان وقوع زلزله‌ای شدید در تهران بین ۶ تا ۱۲ سال آینده وجود دارد. زلزله در پایتخت، این خبری است که سال‎ها تهران‌نشین‌ها با وحشت انتظارش را می‌کشند و حالا نتایج یک مطالعه جدید نشان داده که شاید به زودی تهران با این بحران مرگبار روبرو شود.
با استناد به شواهد علمی منتشر شده، نشان داده که احتمال وقوع یک زلزله بزرگ در تهران بسیار زیاد است و متخصصان بار‌ها نسبت به این موضوع هشدار داده‌اند. یکی از این شواهد وضعیت گسل شمال تهران است، این گسل هر ۳ تا ۳هزار ۵۰۰ سال در تهران لرزیده و اکنون در این بازده زمانی قرار داریم.

از سویی بررسی وضعیت آماری لرزه‌خیزی در منطقه تهران هم چنین موضوعی را نشان می‌دهد. مهدی زارع استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی می‌گوید: «آخرین اتفاق مهمی که در منطقه تهران رخ داده برای سال ۱۸۳۰ است که در شعاع ۱۰۰ کیلومتری تهران زلزله‌ای شدید آمد. به لحاظ آماری اگر این موضوع را بررسی کنیم هر ۲۰۰ سال زلزله‌ای حدودا ۷ ریشتری این منطقه را می‌لرزاند و حالا ۱۸۹ سال از آخرین بار گذشته است. البته این چنین معنایی ندارد که دقیقا هر ۲۰۰ سال یکبار چنین زلزله‌ای تهران را بلرزاند.»

۶ تا ۱۲ سال دیگر، زلزله‌ای قوی تهران را می‌لرزاند؟!

اما مطالعه جدید استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی، نشان می‌دهد که این وضعیت حالا در حالت بسیار خطرناک‌تری نسبت به گذشته قرار گرفته و احتمال وقوع زلزله شدید در تهران بالا است. در این مطالعه برای بازه زمانی ۶ تا ۱۲ سال آینده احتمال رخداد زلزله‌ای شدید در نواحی پیرامون تهران، به شعاع ١٠٠ کیلومتری از مرکز شهر کنونی تهران، بررسی احتمالی رخداد زلزله انجام شد.

مطالعه جدید استاد مهدی زارع، نشان می‌دهد که این ناحیه پتانسیل بالایی برای یک زلزله شدید قرار دارد. چنین وضعی کمابیش در پیرامون شهر‌های پرجمعیت کرج، تبریز، مشهد و قم نیز وجود دارد. تمام این نواحی از نظر ضریب تغییرات پارامتر‌های لرزه خیزی ایران در بازه ٤٢ سال اخیر، در حالت سکون لرزه‌ای هستند. تحلیل داده‌ها برای ٣٢ سال اول همین بازه (١٣٥٥-١٣٨٧) نشان داد که تمام نواحی که در بازده زمانی (١٣٨٧-١٣٩٧) در آن زلزله با بزرگای بیش از شش رخ داده، با دقت نسبتا بالای در پهنه‌های با کمترین تغییرات ضرایب لرزه خیزی قرار داشته اند، و در بازه ٦ تا ١٢ سال بعد نواحی پیرامون شهر‌های پرجمعیت یادشده از نواحی مهمی هستند که همچنان و احتمال وقوع زلزله شدید در آن‌ها بالا است.

مهدی زارع که تاکید داشت نتایج این مطالعه احتمالی است و نمی‌توان پاسخ قطعی در رابطه با زمان وقوع زلزله تهران و شهر‌های پرجمعیت دیگر پیشبینی کرد، در رابطه با نتیجه مطالعاتش روی زلزله تهران گفت: «پیشبینی میان‌مدت این بررسی که وضعیت رخداد زلزله شدید را در بازده زمانی ۶ سال بررسی می‌کند نشان می‌دهد که احتمال زلزله نسبتا قابل ملاحظه‌ای را برای منطقه پیرامون تهران در پنجره زمانی ۶ تا ۱۲ سال آینده وجود دارد. برآورد ما این است که آن احتمال قابل ملاحظه چیزی بین ٤٠ تا ٧٠ درصد است.»

وی در ادامه افزود: «این چنین معنایی ندارد که حتما در این بازده چنین اتفاقی رخ بدهد، ممکن است تا ۵۰ سال دیگر هم چنین اتفاقی رخ ندهد، اما محاسبات چنین احتمالاتی را به ما ارائه می‌دهد.»