عمق بحران صندوق‌های بازنشستگی ایران چند درصد است؟

اقتصاد۲۴- با همکاری دفتر مطالعات بخش عمومی و دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی افکارسنجی درباره نگرش مردم به وضعیت صندوق‌های بازنشستگی کشور انجام شد که در این گزارش به برخی از یافته‌های آن اشاره شده است.

داده‌های گزارش فوق از ۱۷ تا ۲۷ دی ماه سال ۱۴۰۱ جمع‌آوری شده است. همه افراد ۱۸ سال و بیشتر در کل کشور جزو جامعه آماری پیمایش بوده‌اند. ۱۲۰۰ پرسشنامه به صورت تلفنی و با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده متناسب با جمعیت در این پیمایش گردآوری شده است.

در ضرورت انجام این پیمایش در مقدمه این گزارش آمده است که در سال‌های اخیر، مشکلات و چالش‌های صندوق‌های بازنشستگی در کشور به یکی از چالش‌های جدی نظام حکمرانی تبدیل شده است؛ به‌طوریکه بسیاری از کارشناسان و مسئولان مربوطه نسبت به پیامد‌های این بحران هشدار داده‌اند. تداوم وضعیت فعلی ممکن است برخی صندوق‌ها را با مشکل جدی مواجه کند. از این‌رو به‌نظر می‌رسد تدوین و اجرای اصلاحات بنیادین در نظام بازنشستگی کشور، امری اجتناب‌ناپذیر است.

بیشتر بخوانید: ۳۰ درصد ایرانیان گرفتار تله فقر هستند

برای این منظور طرح‌ها و ایده‌های مختلفی از سوی کارشناســان و خبرگان این حوزه مطرح شده است. پرواضح است که اجرای طرح‌ها و ایده‌ها بدون در نظر گرفتن افکار عمومی و پیامد‌های پیش‌بینی نشده، ممکن است چالش‌های جدی سیاسی، اجتماعی و امنیتی به‌دنبال داشته باشد؛ این پروژه به‌منظور شناخت دقیق و معتبر نگرش مردم به صندوق‌های بازنشستگی و ابعاد مختلف اصلاحات آن توسط دفتر افکارسنجی ملت با همکاری دفتر مطالعات بخش عمومی و دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی انجام شده است.

ضرورت بیمه بازنشستگی

از نظر ۸۵.۵ درصد از مردم لزوم داشتن بیمه بازنشستگی خیلی زیاد یا زیاد است، در حالی‌که ۶/۶ درصد ضرورت داشتن بیمه را کم یا خیلی کم عنوان کرده‌اند.

سن مناسب برای بازنشستگی مردان و زنان

میانگین سن مناسب مردان برای بازنشستگی از نظر مردم ۵۵ سالگی و سن مناسب زنان ۴۸ سالگی برآورد شده است.

منبع درآمد در دوران سالمندی

۶۲.۲ درصد از مردم «مستمری بازنشستگی» را به‌عنوان منبع درآمد خود در دوران سالمندی در نظر گرفته‌اند. ۱۶.۷ درصد نیز «درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در ملک و بازار» را در نظر دارند. ۲۴.۴ درصد هم گفته‌اند هیچ منبع درآمدی را برای دوران سالمندی خود در نظر نگرفته‌اند.

وضعیت مالی صندوق‌های بازنشستگی

از نظر ۳۱.۸ درصد از مردم وضعیت صندوق‌های بازنشستگی از لحاظ مالی خوب یا بسیار خوب است؛ درحالیکه ۲۲.۳ درصد وضعیت را بد و ۲۵.۶ درصد آن را بحرانــی می‌دانند. ۲۳.۷ درصد از آن‌ها علت این وضــع بد و بحرانی را مدیریت ناکارآمد صندوق‌ها، ۲۲ درصد فساد مالی، ۲۰.۴ درصد بی‌ثباتی اقتصادی در کشور، ۱۹ درصد عملکرد نامناسب دولت ۴.۴ درصد افزایش تعداد بازنشستگان می‌دانند.

تمایل بازنشستگان به ادامه اشتغال در صورت نبود محدودیت سنی

بیش از نیمی از بازنشستگان (۵۳.۲ درصد) اذعان کرده‌اند که اگر در زمان بازنشستگی خود محدودیتی برای سن وجود نداشت، مایل به ادامه اشتغال بودند، اما ۴۰.۳ درصد از آن‌ها تمایلی به ادامه اشتغال نداشتند.

ادراک از وضعیت مالی در صورت تعویق بازنشستگی

۴۲.۷ درصد از بازنشستگان معتقدند اگر دیرتر بازنشسته می‌شدند وضعیت مالی خانواده‌شان بهتر بود، درحالیکه ۱۴.۹ درصد معتقدند در چنین شرایطی وضعیت‌شان بدتر می‌شد. ۳۸.۳ درصد نیز گفته‌اند وضعیت مالیشان فرقی نمی‌کرد.

مهم‌ترین دلیل اشتغال مجدد پس از بازنشستگی

مهم‌ترین دلیل اشتغال مجدد بازنشستگانی که پس از بازنشستگی در شــغل دیگری فعالیت داشته‌اند، «کافی نبودن حقوق بازنشستگی» عنوان شده است.

مهم‌ترین مشکل صندوق بازنشستگی

بیش از نیمی از بازنشستگان (۵۵.۶ درصد) مهم‌ترین مشکل خود در ارتباط با صندوق‌های بازنشستگی را به غیر از مشکل مالی، در زمینه خدمات درمانی می‌دانند.

مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی

به‌طـور متوسـط بازنشسـتگان معتقدنـد میانگیـن حقـوق ۴ سـال و ۴ مـاه آخـر خدمـت بایـد مبنـای محاسـبه مسـتمری بازنشسـتگی قـرار گیرد.

احتمال بیمه‌پردازی در آینده

نیمـی از افـرادی کـه هرگـز تجربـه پرداخـت بیمـه نداشـته‌اند (۵۰.۳ درصد) اصلا احتمـال نمی‌دهنـد در چنـد سـال آینـده خـود را بیمـه بازنشسـتگی کننـد و ۲۴.۳ درصـد احتمـال آن را کـم می‌داننـد، درحالیکـه ۱۷.۷ درصـد بـه میـزان زیـاد یـا خیلـی زیـادی احتمـال می‌دهنـد کـه در آینـده خـود را بیمـه کننـد.

تمایل به پرداخت بیمه در صورت اختیاری بودن

۸۷.۳ درصـد از افـرادی کـه دارای تجربـه پرداخـت بیمـه هسـتند معتقدنـد اگـر بیمـه بازنشسـتگی اختیـاری بــود بــاز هــم خــود را بیمــه می‌کردنــد، درحالیکــه ۱۲.۹ درصــد اذعــان داشــتند کــه در صــورت اختیــاری بـودن بیمـه بازنشسـتگی خـود را بیمـه نمی‌کردنـد.