وقتی تورم، نوع و سبک غذاهای نذری محرم را تغییر داده است/ تغییر منو هیات‌ها با افزایش قیمت ها

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - هر سال ماه محرم که می‌رسد بسیاری در کنار مراسم‌های عزاداری شاید منتظر نذری‌هایی هستند که ویژه این ماه است، نذری‌هایی که فارغ از آنکه بسیاری در طول سال در خانه پخته می‌شود، اما انگار در این ماه و وقتی هیات‌ها آن را پخته باشند رنگ و طعم متفاوتی دارد، رنگ و طعمی که آنقدر در ذهن برخی باقی می‌ماند که مثلا وقتی می‌خواهند غذایی مثل خورشت قیمه را توصیف یا از آن تعریف کنند می‌گویند مزه قیمه‌های محرم و نذری را می‌دهد.

قیمت قیمه نذری هم میلیونی شد

به گزارش اقتصاد ۲۴، در سال‌های اخیر، اما بحران‌های اقتصادی و مشکلات معیشت با افزایش قیمت مواد غذایی تغییرات جدی در خوراک‌ها و نذری‌های ماه محرم را رقم زده است. کما اینکه اقتصاد ۲۴ سال گذشته در گزارشی از روند تهیه قیمه نذری برای یک شب و یک هیات هزار نفره به رقمی بین ۵ میلیون تا ۵۰ میلیون تومان رسیده بود.

دلیل این تنوع قیمت نیز به تفاوت قیمت برنج مربوط می‌شده است. اینکه هیات امکان استفاده از برنج و گوشت دولتی را داشته باشد یا خیر و اینکه آیا از برنج ایرانی یا هندی و پاکستانی استفاده شود در این گزارش مورد توجه قرار گرفته بود و در یک وضعیت متوسط برای یک شب و ۱۰۰۰ پرس قیمه در سال ۱۴۰۱ رقمی حدود ۲۰ میلیون تومان باید هزینه می‌شده است. با احتساب تورم حدود ۴۰ درصد به گزارش خود دولت این رقم برای یک شب در سال ۱۴۰۲ تا ۴۰ میلیون تومان رشد خواهد کرد. این به آن معناست که اگر هیاتی بخواهد ۱۰ شب فقط قیمه توزیع کند به طور متوسط باید به هزینه‌ای حدود ۴۰۰ میلیون تومان فکر کند البته که این رقم نیز برای هزار پرس غذای نذری در هر شب است.

تفاوت قیمت برخی مواد غذایی نشان از تورم جدی دارد

اما مساله این است که هم تورم حقیقی به نظر می‌رسد بیش از ۴۰ درصد رشد کرده و هم از سوی دیگر بسیاری از خوراک‌هایی که هرگز در لیست نذری‌های هیات‌ها نبوده اند حالا راه به هیات‌ها باز کرده اند.

برای درک بهتر تورم لجام گسیخته مواد غذایی کافی است به رقم قیمت گوشت گوساله که اصلی‌ترین گوشت استفاده شده در خورشت‌های غذا‌های نذری محسوب می‌شود دقت کنیم.

در حالی که محرم سال گذشته قیمت یک کیلو گوشت گوساله رقمی حدود ۱۲۰ هزار تومان در هر کیلو بوده است، امسال این رقم به حدود هر کیلو گوشت قرمز تا ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافته است و این خود نشان از افزایش قیمت شدید برای این نذری‌ها دارد.

در همین حال قیمت برنج ایرانی در روز‌های اخیر با توجه به نزدیک شدن به فصل برداشت و افزایش عرضه بین ۴۰ تا ۴۵ درصد کاهش یافته و اکنون قیمت عمده فروشی هر کیلو برنج هاشمی به ۷۵ هزار تومان رسیده است. برنج هندی و پاکستانی نیز با توجه به برند، بین ۳۹ تا ۴۵ هزار تومان است که این رقم سال گذشته بین ۱۸ تا ۲۵ هزار تومان بوده است.

تلاش دولت برای کمک به هیات‌ها با توزیع برنج و گوشت و شکر

این شرایط البته در حالی است که هرساله با شروع دهه اول محرم و برپایی هیئت‌های مذهبی، دولت برای حمایت از این هیئت‌ها اقدام به عرضه برنج وارداتی، شکر و سایر اقلام مورد نیاز آن‌ها با قیمت تنظیم بازار می‌کند.

آن طور که رئیس جهاد کشاورزی استان تهران اخیرا خبر داده است برای مثال در این استان برنج، گوشت قرمز و شکر با معرفی نامه سازمان تبلیغات اسلامی و امور مساجد به هیات‌های مذهبی اختصاص یافته که شامل ۸۷۰ تن گوشت قرمز، ۶ هزار تن برنج و ۲ هزار تن شکر است. توزیع این اقلام نیز تا آخر ماه صفر ادامه دارد و گفته شده که هیات‌های مذهبی در استان تهران می‌توانند با در دست داشتن معرفی نامه به سردخانه‌های تهرانپارس و هشت شهریور برای دریافت گوشت قرمز منجمد و مباشرین سازمان تبلیغات برای دریافت برنج و شکر مراجعه کنند.

بیشتر بخوانید: چرا قیمت مرغ افزایش یافت؟

اما آنچه در این بین قابل توجه است و بنا به ارقامی که بالاتر ارائه شده است، تغییر قیمت این کالا‌ها از سال گذشته تاکنون و به تبع آن افزایش هزینه برپایی هیات‌های مذهبی و پذیرایی از عزاداران است.

آن طور که رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی نیز اعلام کرده برای جلوگیری از این که هیات‌ها در ایام محرم و صفر ناچار به خرید اقلامی همچون برنج و شکر با قیمت بیشتر نشوند، با نامه نگاری‌های انجام شده با سازمان تبلیغات و جهاد کشاورزی قرار شد که این کالا‌ها به صورت حواله‌ای و با قیمت مصوب تنظیم بازار در اختیار آنان قرار داده شود. البته تاکید شده است که این سهمیه فقط برای مصرف هیات‌ها در نظر گرفته شده و آن‌ها حق فروش آن را ندارند.

شکر و چای هیات‌ها هم نجومی شد

به گزارش اقتصاد ۲۴، در این بین، توزیع شکر گویا با چالش‌هایی همراه است. آن طور که رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی می‌گوید با وجود آن که شکر یکی از کالا‌های پرمصرف ماه محرم است به دلیل اختلالاتی که در نظام توزیع این کالا وجود دارد تهیه آن با مشکل مواجه است. در واقع در توزیع شکر، روند توزیع برعکس شده و حجم بزرگی از سهمیه شکر به جای بنکداران در اختیار خرده فروش‌ها قرار گرفته که از مبادی مختلف بار آن را از طریق دلالان تهیه کرده و به قیمت آزاد نیز به فروش می‌رسانند.

هر کیلوگرم شکر اکنون در بازار حدود ۲۵،۵۰۰ تومان در اختیار بنکداران گذاشته شده و با قیمت ۲۶،۸۰۰ تومان در اختیار اتحادیه سوپرمارکت‌ها و سایرین قرار داده می‌شود. قیمت مصرف کننده شکر نیز باید ۲۸ هزار تومان باشد، اما اکنون قیمت شکر در بازار حتی به ۳۳ تا ۳۵ هزار تومان نیز رسیده است.

از سوی دیگر یکی از نذر‌هایی که همواره در تکیه‌ها، چادر‌های پذیرایی و هیات‌ها ارائه می‌شود، چای است و هرچند قیمت چای از ابتدای سال قیمت چای تغییری نداشته، اما نسبت به سال گذشته هر کیلوگرم چای حداقل ۱۰۰ هزار تومان گران‌تر شده است.

اکنون قیمت عمده فروشی هر کیلو چای خارجی با توجه به کیفیت بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان متغیر است. در بین انواع چای، چای خارجی سیلان مصرف بیشتری داشته که اکنون قیمت آن بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است. قیمت عمده فروشی هر کیلو چای هندی نیز ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان و قیمت هر کیلو چای ایرانی ۸۰ تا ۱۴۰ هزار تومان است.
این به آن معناست که هزینه هر چایی که توسط هیات‌ها نیز ارائه می‌شود، تا ۵۰ درصد افزایش یافته است.

تنوع نذری‌ها با افزایش قیمت مواد غذایی

حال، اما اگر از این ارقام نجومی که بگذریم، یک تاثیر مستقیم و آشکار دیگر مشکلات اقتصادی و افزایش تورم و به تبع آن افزایش قیمت‌های مواد غذایی در ایران را می‌توان در تنوع جالب و تغییر غذا‌های نذری در ماه محرم و صفر مشاهده کرد.

از اصلی‌ترین نذری‌های این دوران به طور معمول قیمه و قرمه سبزی، عدس پلو، آش و حلیم، کباب کوبیده، زرشک پلو با مرغ، جوجه کباب و ... بوده اند، اما در سال‌های اخیر بسیاری از این غذا‌ها یا به ندرت ارائه شده یا در کل از برخی هیات‌ها جمع شده اند و اتفاقا بسیاری از اشخاصی که به صورت فردی قصد برآوردن نذر دارند نیز خوراک‌های دیگری را فراهم می‌کنند.

برای نمونه یکی از این غذا‌ها، ماکارونی است که در یک دهه اخیر به وفور راهش را به هیات‌های عزاداری باز کرده است و حتی بسیاری که در پی دادن نذری به صورت شخصی هستند به سراغ این غذای خاص می‌روند.

البته که شاید یک دلیل آن نیز این باشد که به جای گوشت در تهیه این غذا از سویا استفاده می‌شود و البته غذای مقوی است.

اما همین غذای ارزان نیز در دو سال اخیر حداقل با ۴۰۰ درصد افزایش قیمت مواجه شده و دلیل آن نیز واضح است. قیمت یک بسته ماکارونی ۷۰۰ گرمی در دو سال گذشته از ۲۰۰۰ تومان تا ۲۴۰۰۰ تومان افزایش قیمت را تجربه کرده و قیمت سویا نیز در هر بسته از ۵۰۰۰ تومان تا ۲۵۰۰۰ تومان دچار افزایش شده است، اما با همه این افزایش قیمت ماکارونی را هنوز می‌توان خوراکی محبوبی در میان نذری دهندگان دانست.

از سوی دیگر در دو سال اخیر بسیاری با نذری‌های متفاوتی نیز رو به رو شده اند. هیاتی در حوالی شرق تهران، سال گذشته یک روز برای شام هیات تنها به دادن سیب زمینی سرخ کرده با نان و شبی دیگر به دادن خوراک لوبیا اکتفا کرد.

یا صاحب یک هیات شخصی که کمک دولتی نیزدریافت نمی کند به اقتصاد ۲۴ گفت که سال گذشته دو شب نذری گوشت و دو شب نذری با مرغ داده است و ۶ شب باقی مانده را با غذا‌هایی بدون مواد مرغ و گوشت گذرانده و می‌گوید اتفاقا بسیار هم شب‌های خوب و شلوغی بود و اصلا عزادار امام حسین (ع) درگیر این مناسبات نیست.

یکی از سفره داران غرب تهران نیز می‌گوید سال گذشته سهم برنج داده شده برای ۵ شب مناسب بود و الباقی را با کمک بزرگان و خیران تامین کرده اند و اتفاقا او نیز می‌گوید که سعی کرده همه ده شب را بسیار ساده‌تر از سال‌های گذشته برگزار کند و اتفاقا این سادگی نیز چقدر مراسم و شب‌ها را دل نشین‌تر کرده بوده است.

یکی از کسانی که حدود دو دهه است شب ۷ محرم نذری می‌دهد، به اقتصاد ۲۴ می گوید، بیش از ۲۰ سال است برای نذر مربوط به سلامت همسرش باید شام بدهد و خب در سال‌های اخیر سالاد الویه در نان آماده کرده و به جای غذای برنجی به عنوان نذری تحویل هیات محل می‌دهد.

به نظر می‌رسد البته در سال‌های اخیر رواج نذری هایی چون عدسی، خوراک لوبیا، ساندویچ تخم مرغ و سیب زمینی، سالاد الویه، ساندویچ کوکو سبزی و بندری و کوکو سیب زمینی با نان و برنج و غذا‌هایی از این دست نشان از تاثیرات مستقیم تورم و بحران اقتصادی بر مدل و نوع نذری‌ها دارد.

کما اینکه با افزایش قیمت انواع لبنیات و به خصوص شیر، در میان نذری‌های نوشیدنی نیز از میزان تهیه و توزیع شیربرنج و شیر کاکائو کاسته شده و تهیه شربت‌های خانگی بیشتر از همیشه جایگزین آن گشته است.
حال باید دید با ادامه این روند نهایتا مدل‌های نذری تا چه میزان برای صرفه جویی تغییر خواهد کرد؟