آزادسازی نافرجام ارز بلوکه؛ بازی عراق و کره‌جنوبی با پول ایران

اقتصاد۲۴-انتشار اخبار غیرواقعی آزادسازی ارز‌های بلوکه‌شده ایران از اواخر دولت روحانی شروع شد؛ درست زمانی که کشور درگیر مرگ‌و‌میر گسترده کرونا بود و برخی به دولت پیشنهاد دادند که به جای اموال بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی، واکسن کرونا بگیرد. اما آنچه از ظواهر امر برمی‌آمد، این بود که خرید واکسن کرونا در دستور کار نبود.

در مقابل، اخباری منتشر شد که کره‌ای‌ها پیشنهاد داده‌اند که در ازای اموال بلوکه‌شده، آمبولانس و کیت تشخیص کرونا تحویل دهند که این مسئله هم با واکنش مقامات ایران مواجه شد.

در ۲۳ دی سال ۱۳۹۹ عبدالناصر همتی، رئیس وقت بانک مرکزی، رو به دوربین صداوسیما گفت: «کره‌ای‌ها برای هفت میلیارد دلار پول بلوکه‌شده ایران، فروش آمبولانس و کیت تشخیص کرونا را به تیم ایرانی پیشنهاد می‌دهند، اما این پیشنهاد با واکنش تند طرف ایرانی همراه می‌شود؛ چرا‌که این ارقام یک‌صدم طلب ایران را هم دربر نمی‌گیرد».

در ۱۱ بهمن همان سال، همتی دوباره به صدا‌و‌سیما گفت که مذاکرات درباره آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده از سال ۱۳۹۷ شروع شده، اما با فشار‌های آمریکا بی‌نتیجه مانده است و توضیح داد: «مشکل اصلی کره این است که حتما باید برای تبدیل پول سراغ بانک‌های آمریکایی بروند». او افزود: «قبلا از کره کالا می‌آوردیم، ولی وقتی تحریم شد، دیگر نتوانستیم از کره کالا بیاوریم و همه آن‌ها متوقف شد. به‌صورت کلی تجارت ما با کره با صادرات نفت و واردات کالا بود».

بیشتر بخوانید: ادعاي آزادسازي پول‌هاي مسدود شده ايران در كره جنوبي نادرست بود؟

او درباره آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در عراق هم گفته بود: «درآمد‌های نفتی عراق بعد از حمله آمریکا به نحوی طراحی شد که اول باید برود واشنگتن و تأیید بگیرد و، چون بانک مرکزی آن‌ها تهدید می‌شود، عملا دستشان بسته است. ما به‌صورت سنتی برای کالا‌های اساسی منابع را استفاده می‌کنیم و همه این‌ها که عراق هم نتوانست، در پشت قضیه آمریکا ست و ما از همه ابزار‌ها جلو رفتیم، ولی کاملا بسته بودند».

با‌این‌حال، در اسفند سال ۱۳۹۹ ایرنا اعلام کرد آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران و کره‌جنوبی در گام آخر قرار دارد و در ادامه نوشت: «کره‌جنوبی و ایران بر سر طرحی برای پرداخت بخشی از دارایی‌های هفت میلیارد دلاری بلوکه‌شده ایران که در حال حاضر در کره‌جنوبی مسدود شده است، به توافق رسیده‌اند و عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران، گفته است پرداخت بدهی کره به ایران با یک میلیارد دلار آغاز می‌شود».

این ماجرا هم به سرانجام نرسید و در آذر سال ۱۴۰۰ مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، در صد روزگی دولت خبر داد ۳.۵ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌شده ایران آزاد شد و بهمن همان سال روزنامه دولت نوشت پول‌های بلوکه‌شده در مسیر تهران است و دولت سیزدهم عزم جدی برای آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران نشان داده است. در همان بهمن سال ۱۴۰۰، رسانه‌های دولت دوباره خبر از آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران در عراق دادند و در سال ۱۴۰۱ هم اعلام شد منابع بلوکه‌شده از راه‌های غیر‌هسته‌ای آزاد می‌شود!

این اخبار در سال ۱۴۰۲ نیز تکرار شد و در هفتم اردیبهشت ۱۴۰۲ پانا از رفع انسداد هفت میلیارد دلار ارز بلوکه‌شده ایران در بانک‌های کره‌جنوبی خبر داد. در ۲۴ خرداد ۱۴۰۲ تسنیم به نقل از محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری، نوشت: «پول‌های بلوکه‌شده در برخی کشور‌ها آزاد شده و مقدمات آزادسازی از برخی کشور‌ها نیز آغاز شده است».

در هفتم مرداد سال جاری شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، به دنیای اقتصاد گفت: «توافقاتی میان ایران و عراق و ایران و کره‌جنوبی انجام شده است، عمان هم واسطه میان ایران و کره‌جنوبی است و پول‌های بلوکه‌شده به هر شکلی در حال آزاد‌شدن است».

کار به شکایت رسید

انتشار اخبار بی‌نتیجه از آزادسازی ارز‌های بلوکه در شرایطی ادامه دارد که بار‌ها آمریکا آن را تکذیب کرده است. در ۲۶ فروردین ۱۴۰۱ ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در یک نشست خبری به‌صراحت گفت اخبار مربوط به آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران صحت ندارد. پیش از این نیز وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده بود ایران با اموال بلوکه‌شده خود می‌تواند «از طریق انتقال به سایر بانک‌های مورد اعتماد و در حساب‌های محدودشده مشابه» اقلام بشردوستانه تهیه کند. به‌جز این، آمریکا یک بار دیگر هم تأکید کرده بود که ایران با اموال بلوکه‌شده خود می‌تواند واردات غذا و دارو انجام دهد.

گذشته از این، برخی مقامات داخلی هم این اخبار را بار‌ها تکذیب کرده‌اند. برای مثال چندی پیش یکی از مقام‌های وزارت نفت ایران برخلاف اخبار منتشر‌شده درباره آزادسازی اموال بلوکه‌شده ایران در عراق، اعلام کرد عراق هشت میلیارد یورو بدهی از محل واردات گاز و برق دارد، اما پول آن در بانک تجارت عراق واریز شده و قابل برداشت نیست. در این میان، برخی منابع هم گهگداری به نوعی اعلام کرده‌اند که اموال بلوکه‌شده خرج شده است. برای مثال وزارت امور خارجه اعلام کرده که «ما منابع متعددی در خارج از کشور داشتیم. ما در حال آزادسازی تدریجی آن‌ها هستیم. همین که امروز کالای اقتصادی وارد کشور می‌شود، یعنی همه این‌ها به تدریج وارد می‌شوند». البته پیش از این هم مدیران سابق بانک مرکزی گفته بودند به پشتوانه اموال بلوکه‌شده، پول چاپ شده و این ارز‌ها قبلا خرج شده‌اند.

این بار، اما پس از سال‌ها انتشار اخبار مربوط به منابع مسدود ایران در کره‌جنوبی و عراق، ایلنا با انتشار نامه‌ای نوشته است که شکایت ایران از کره‌جنوبی کلید خورد. این خبرگزاری در توضیح نوشته است با ارسال لایحه ارجاع اختلاف بین بانک مرکزی ایران و دولت جمهوری کره، به داوری از سوی رئیس‌جمهوری به مجلس، شکایت ایران از کره‌جنوبی درباره استرداد مطالبات از بانک‌های این کشور آغاز شد.

ایسنا هم درباره ارز‌های بلوکه‌شده ایران در عراق توضیح داده که این کشور در ازای بدهی خود به ایران، نفت خام و نفت کوره می‌دهد.

حمید حسینی، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فراورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران، به همین رسانه توضیح داده است: «طبق گفته‌های‌های وزیر خارجه عراق، ۱۸ میلیارد دلار و طبق اعلام بانک مرکزی ایران ۱۱ میلیارد دلار پول ایران در عراق در حساب‌های بانکی خودمان مانده و امکان انتقال فراهم نشده است».

او با اشاره به نیاز عراق به برق و گاز صادراتی ایران تأکید کرده است که مجموع صادرات گاز و برق ایران به عراق روزانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون دلار برآورد می‌شود و «مقرر شده است روزانه ۳۰ هزار بشکه نفت فوق‌سنگین و حدود ۷۰ هزار بشکه نفت کوره دریافت شود. در مجموع ایران روزانه صد هزار بشکه دریافت خواهد کرد که می‌تواند بخشی از طلب روزانه را پوشش دهد».